Chủ tịch Quốc hội: Dân đã tìm đến Nhà nước thì đừng “đuổi” dân về

Báo cáo về dự thảo Bộ luật của UB Thường vụ Quốc hội cho biết vẫn còn nhiều quan điểm khác nhau về trách nhiệm của cơ quan có thẩm quyền trong việc bảo vệ quyền dân sự.

Đại biểu Trần Du Lịch (TPHCM) nhấn mạnh, đã đến lúc cần gút lại vấn đề này, người dân không thể chấp nhận được việc thẩm phán từ chối giải quyết vụ việc dân sự vì lý do chưa có điều luật để áp dụng.

Từ khía cạnh khác, đại biểu Trần Đình Nhã (Thừa Thiên - Huế), lo ngại nếu không cẩn thận thì quy định tòa án không được từ chối yêu cầu giải quyết vụ việc dân sự vì lý do chưa có điều luật để áp dụng sẽ lại là bước lùi trong xây dựng Nhà nước pháp quyền. Đại biểu nhấn mạnh nguyên tắc “sống và làm việc theo Hiến pháp và pháp luật”.

Ông Nhã nghi ngại, nguyên tắc này sẽ thành “lệch chuẩn” vì nếu không giải quyết bằng pháp luật mà có thể căn cứ theo phong tục, tập quán, án lệ… thì nghĩa là người dân không chỉ sống và làm việc theo Hiến pháp và pháp luật mà còn theo phong tục, tập quán.

“Thả ra thế thì nhiều hệ lụy rất khó xử lý. Nếu cứ cứ giữ quy định này thì đề nghị thành lập một tòa kiểu như tòa án Hiến pháp để xử những vấn đề ngoài luật, xét xong thì thành án lệ và án lệ thì thành luật, nếu không thì không nên đưa quy định đó vào luật”, ông Nhã đề nghị.

Cùng quan điểm này, đại biểu Đỗ Văn Đương (TPHCM) bình luận: “Nói tòa án không được từ chối yêu cầu của dân thì người dân nào nghe cũng thích nhưng quy định này trái với tư tưởng nhà nước pháp quyền”.

Phó Chủ tịch Quốc hội Uông Chu Lưu đề nghị Phó chánh án TAND tối cao Tống Anh Hào giải trình thêm với câu hỏi sẽ có hệ lụy gì và có thể giải quyết được hay không?

Ông Hào phân tích, do điều kiện pháp luật chưa quy định và chưa lường hết được, người ta đến cơ quan bảo vệ pháp luật yêu cầu xử ta lại từ chối thì người người ta tự xử sẽ dẫn đến nhiều hệ lụy và tòa án không thực hiện được quyền tư pháp.

Về băn khoăn có luật mà xử còn sai, không có luật thì xử thế nào của một số vị đại biểu, ông Hào giải thích sẽ áp dụng tập quán, áp dụng nguyên tắc tương tự. Và tập quán được áp dụng là tập quán đã được cộng đồng dân cư ở đó thừa nhận.

Nguyên tắc tương tự là vận dụng những sự việc gần như nhau đã từng được tòa án giải quyết khi không có điều luật cụ thể quy định. Ngoài ra, nếu không áp dụng tương tự pháp luật thì tòa án cũng còn có “án lệ”. “Án lệ” đang được tập hợp, hệ thống lại.

Quy định như vậy nghĩa là tòa án nhận trách nhiệm nặng nề về mình, bất cứ sự việc nào cũng phải vận dụng đủ các nguyên tắc để giải quyết cho được vì đã là bảo vệ công lý, không thể nào từ chối được việc người dân yêu cầu.

Tham gia ý kiến trước phần chốt phiên thảo luận, Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Sinh Hùng đặt vấn đề, người dân đặt ra Nhà nước là để giải quyết việc của dân, dân kêu sao mình lại từ chối?

Tất nhiên, theo Chủ tịch Quốc hội, việc dân sự cốt ở hai bên nên dân không kêu Nhà nước là tốt nhất, nhưng khi đã không tự giải quyết được thì mới kêu Nhà nước. Chủ tịch Quốc hội lập luận, thế mà khi dân đến lại bảo tôi chưa có điều luật nào quy định cả, ông đi về đi tự giải quyết, nói thế có được không?

“Hiến pháp đã giao cho tòa án thực hiện quyền tư pháp, vậy mà Nhà nước lại đuổi dân về dân tự giải quyết với nhau, không nên bàn chuyện đuổi dân về”, Chủ tịch nhấn mạnh.

Cho rằng lập luận của một số vị đại biểu là cứng nhắc, ông hỏi: “Nói sống làm việc theo pháp luật có nghĩa là tôi không giải quyết tranh chấp được thì Nhà nước phải có chỗ cho tôi đến, nếu không tôi không đến mà tôi tự xử ông kia, tức là không coi luật pháp và Hiến pháp là gì nữa, thì các đồng chí chọn cách nào?”.

Thêm một lần nhấn mạnh hiến định trao quyền tư pháp cho tòa án, Chủ tịch Quốc hội nói rõ, nhân dân đồng lòng lập ra Hiến pháp, giao cho anh quyền tư pháp mà anh lại từ chối. Hiến pháp quy định là Nhà nước không được từ chối yêu cầu của dân.

Ông cũng đồng tình với ý kiến của các vị khác là vấn đề phải xử sao cho công bằng, xử cho đúng khi không có điều luật để áp dụng.

P.Thảo