Trung Quốc tái thiết Syria, nguy cơ Nga thành phụ diễn

Trung Quốc đã sẵn sàng tái thiết Syria

Ngày 18/8 vừa qua, Chủ tịch Quốc hội Syria Najdat Anzour và Cố vấn của Tổng thống Syria, Bouthaina Shaaban, đồng loạt đưa ra dự báo cuộc nội chiến kéo dài hơn 6 năm qua tại quốc gia Trung Đông đã bước vào giai đoạn cuối.

Khi đó đã có nhiều nhận định rằng những chính trị gia Syria đưa ra nhận định thiếu thực tế, tuy nhiên thực tế trên cả chiến trường và chính trường đã chứng minh cho nhận định của ông Anzour và bà Shaaban là chuẩn xác.

Và cũng từ đó, giới chính trị Syria đã chuẩn bị cho việc tái thiết đất nước thời hậu chiến. Tuy nhiên, vấn đề là quốc gia nào, thực thể nào sẽ giúp Syria trong công cuộc tái thiết?

Bởi theo ước tính của Ngân hàng Thế giới (WB), việc tái thiết Syria sẽ cần tới 200 tỉ USD và nó hoàn toàn vượt ngoài khả năng của nước Nga - đạo diễn ván cờ Syria thời chống IS - bởi hậu quả từ cấm vận.

Trong khi đó chính quyền Tổng thống Assad vẫn đang bị Mỹ và châu Âu cấm vận khiến cho tiếp cận nguồn lực từ phương Tây bị hạn chế. Trong bối cảnh đó, Trung Quốc được xem là quốc gia có đủ điều kiện đóng vai trò chính tái thiết Syria.

Dường như Damascus cũng đã nhận diện như vậy và có những chuyển động nhằm tạo sức hút cho nguồn lực từ "cường quốc phương Đông" này, song hành cùng những hành động của quân đội trên chiến trường với sự trợ giúp của Moscow.

Và Bắc Kinh được cho là cũng chuẩn bị cho vai trò đạo diễn ván cờ Syria thời hậu IS, khi đã cho thành lập hẳn một bộ phận đặc trách về Syria, trong khi Trung Quốc đứng ngoài cuộc chiến tại Syria.

Theo nhật báo Daily Sabah của Iran, ngày 23/7 Đặc phái viên của Trung Quốc về vấn đề Syria, ông Xie Xiaoyan, đã tuyên bố Trung Quốc sẵn sàng hợp tác với Syria trong các dự án tái thiết thời hậu chiến.

Theo giới nhà quan sát thì việc Bắc Kinh đầu tư tái thiết Syria sẽ rất thuận lợi, bởi sẽ không gặp rào cản từ Nga - một đồng mninh chiến lược của Trung Quốc - mà cũng không đối mặt với phản ứng bất lợi từ Mỹ và phương Tây.

Như vậy, vấn đề còn lại phụ thuộc vào sự ăn ý giữa Bắc Kinh và Damascus. Và người Trung Quốc cho thấy họ và đối tác Syria không để lãng phí thời gian trong việc hợp tác tái thiết Syria.

Theo Reuters ngày 24/11, trong cuộc gặp với Cố vấn Tổng thống Syria Bouthaina Shaaban đang có chuyến thăm tới Trung Quốc, Ngoại trưởng Wang Yi cho biết nước này đã sẵn sàng cho việc giúp tái thiết Syria thời hậu chiến.

"Trung Quốc hy vọng Syria có thể nắm bắt cơ hội, linh hoạt thúc đẩy đối thoại để đạt được những kết quả tích cực trong tiến trình chính trị. Cộng đồng quốc tế cần ủng hộ Syria tái thiết. Trung Quốc đã sẵn sàng và nỗ lực hết mình trong việc này".

Giới phân tích cho rằng Trung Quốc có "thuận đơn, lợi kép" trong việc tái thiết Syria, trong đó quan trọng nhất là việc dễ dàng xây dựng cơ chế hợp tác với Syria khi hai yếu tố cung - cầu đã hội đủ trong quan hệ Bắc Kinh - Damascus.

Trong việc tái thiết Syria cần nhất là tài chính và hàng hoá thì Trung Quốc có thể đáp ứng cả hai yếu tố này. Giới chuyên gia cho rằng với hệ thống ngân hàng có quy mô lớn nhất thế giới ,Trung Quốc đang có nguồn tái chính rất dồi dào.

Không những vậy, Ngân hàng Đầu tư Cơ sở hạ tầng Châu Á (AIIB) - một định chế tái chính khổng lổ do Trung Quốc làm chủ xị - có chức năng hoàn toàn phù hợp với yêu cầu tái thiết Syria. Trong khi ất nhiều cường quốc có lợi ích gắn với AIIB.

Bên cạnh đó là nguồn hàng hoá giá rẻ - một trong những thứ cần thiết và phù hợp nhất với những quốc gia bị tàn phá bởi chiến tranh và xung đột. Nghĩa là Syria cần thứ gì thì Trung Quốc có thể đáp ứng thứ đó.

Ngược lại, nguồn lợi mà Trung Quốc có thể khai thác được trước tiên nhất và quan trọng nhất ở Syria là dầu thô, bởi hiện nay Trung Quốc là quốc gia tiều thụ nhiên liệu hàng đầu thế giới và Damascus cũng gợi mở theo hướng này.

Chính Đại sứ Syria tại Trung Quốc Moustapha đã cho biết Syria sẵn sàng đón nhận mọi lời đề nghị từ Trung Quốc, kể cả thỏa thuận đổi dầu lấy nợ vay ưu đãi và cho phép giao dịch và đầu tư bằng đồng nhân dân tệ, theo SCMP.

Như vậy, khi Nga, Iran và Thổ Nhĩ Kỳ có những chuyển động quan trọng trong tiến trình hoà bình và chính trị cho Syria thì Damscus và Bắc Kinh đã chuẩn bị cho việc người Trung Quốc đóng vai trò chính trong công cuộc tái thiết Syria thời hậu chiến.

Theo Đại sứ Moustapha, doanh nghiệp Trung Quốc đã thể hiện sự quan tâm rất lớn trong tìm kiếm cơ hội làm ăn ở Syria và hằng ngày đều có các phái đoàn và doanh nghiệp lớn của Trung Quốc sang Syria khảo sát.

Vai trò của Nga tại Syria thời hậu IS

Theo giới phân tích, tình hình hiện tại của nước Nga không cho phép Moscow mạo hiểm trong việc phân tán nguồn lực dành cho các công trình mang tính quốc kế dân sinh, để tham gia sâu rộng vào tái thiết Syria.

Chính phủ Nga từng phải thay đổi quy định về điều kiện trợ cấp cho người khuyết tật, khiến 500.000 người khuyết tật trên toàn nước Nga bị mất trợ cấp, mà mục đích chính của việc này bị cho là giảm gánh nặng cho ngân sách.

Song "Chính phủ không có tiền cho trẻ em bị bệnh nhưng lại bỏ ra hàng triệu USD cho chiến tranh Syria. Xin hãy thương những bậc cha mẹ đã không bỏ rơi con cái của họ trong trại trẻ mồ côi", bà Tamara Gil, sống ở Omsk, Siberia đã bức xúc.

"Đó là một cú sốc đối với chúng tôi. Họ đã lấy đi mọi thứ của chúng tôi. Tất cả sự quan tâm của họ là giảm số lượng người tàn tật để cắt giảm ngân sách," bà Marina Nizhegorodova, mẹ của một đứa trẻ khuyết tật thất vọng, theo The Guardian.

Và trong cuộc giao lưu trực tuyến với Tổng thống Putin vào ngày 16/5 vừa qua, người dân Nga cũng đã chất vất nhà lãnh đạo về được mất của Nga tại Syria. Đó là một thực tế bất lợi cho chính phủ Nga khi quyết định tham gia tái thiết Syria.

Khi tái thiết thì bom đạn và vũ khí không còn đóng vai trò quyết định nhất mà thay vào đó là tiền và hàng hoá. Điều đó khiến cho Nga sẽ đối mặt với nguy cơ phải chuyển xuống vai phụ diễn trong ván cờ Syria thời hậu IS.

Nhiều nhìn nhận rằng, Nga và Trung Quốc là đồng minh chiến lược nên dù Bắc kinh đóng vai trò quan trọng trong công cuộc tái thiết Syria thì cũng không làm ảnh hưởng đến vị thế của Moscow tại quốc gia Trung Đông này thời hậu chiến.

Tuy nhiên, thực tế sẽ quyết định tất cả và khi đó mệnh đề "mạnh vì gạo, bạo vì tiền" sẽ được xác một cách tự nhiên và tất yếu, chứ không phụ thuộc vào mong muốn hay ý chí chính trị.

Có lẽ vì vậy mà Tổng thống Putin đã quyết "đặt hàng" Hội nghị Đối thoại Quốc gia Syria vấn đề sửa đổi Hiến pháp. Bởi đây là cách xác lập vị thế và vai trò chắc chắn nhất, mà Mỹ từng thể hiện với đồng minh.

Theo Ngọc Việt

Báo đất việt