Mùa đông sẽ tác động tới chiến sự Nga - Ukraine thế nào?

Mùa đông đang đến sớm tại Ukraine và quân đội Nga biết rõ sự khắc nghiệt của nó. Nhiệt độ giảm sâu dần, theo đó là các đợt mưa lạnh giá, tạo ra bùn lầy cản bước người đi cũng như xe cộ. Tiếp đó là lạnh sâu và tuyết rơi, gây khó khăn cho hoạt động tác chiến.

Hơn 8 tháng chiến sự đã gây thiệt hại lớn cho một trong những quốc gia nghèo nhất châu Âu này, khi hàng nghìn tòa nhà bị hư hại hoặc phá hủy. Trong những tuần gần đây, các hệ thống nước và nhà máy năng lượng trở thành trọng tâm của các đòn tập kích tên lửa và máy bay không người lái (UAV) từ Nga.

Sự sụp đổ của cơ sở hạ tầng đã khiến hàng triệu người có nguy cơ rơi vào tình trạng mất điện, nước và thậm chí cả nơi trú ẩn, Ủy ban Cứu hộ Quốc tế (IRC) cảnh báo.

Cựu Bộ trưởng Cơ sở hạ tầng Ukraine Volodymyr Omelyan ước tính, 40% ngành năng lượng của quốc gia này đã bị hư hại hoặc phá hủy. "Mục đích của Nga là rõ ràng làm suy yếu quyết tâm kháng cự của Ukraine. Nhưng Kiev khó có thể dễ dàng sụp đổ", ông Omelyan nói. "Và người Ukraine hiểu rằng nếu đầu hàng, chúng tôi sẽ chết".

Vì vậy, họ đã dần tìm cách thích nghi với cuộc sống thời chiến như sống trong bóng tối, không điện, không nước...

"Đây sẽ là mùa đông khó khăn nhất trên toàn thế giới", Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky cảnh báo. "Đây sẽ là 90 ngày thử nghiệm cho niềm tin chiến thắng của chúng ta. Bài kiểm nghiệm cho sức bền và sự đoàn kết của chúng ta, cho khả năng bảo vệ chính mình, cho cả thế giới", ông nói thêm.

Lãnh đạo đảng Golos Kira Rudik và cũng là nghị sĩ Quốc hội Ukraine đã viết trên Twitter và đăng hình ảnh nói về "cuộc sống thường ngày" ở Ukraine. Bà cho biết người dân Ukraine đang dần quen với những ngày lạnh lẽo hơn, ít ánh sáng mặt trời hơn nhưng cảnh báo về những ngày tháng sắp tới sẽ "còn tối đen và giá lạnh" hơn nữa.

Nga và Ukraine sẽ phải gồng mình ứng phó với tình trạng thời tiết lạnh giá và thời gian nắng ngắn lại, những yếu tố gây khó khăn lớn cho công tác hậu cần, đồng thời ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe và tinh thần binh sĩ.

Trong điều kiện thời tiết ấy, hiệu quả vũ khí và các cảm biến thu thập tình báo cũng sẽ bị giảm. Việc bảo dưỡng, sửa chữa xe, vệ sinh súng bằng tay sẽ trở nên khó khăn hơn nhiều.

Chiến hào đóng vai trò quan trọng ở chiến trường Ukraine, giúp hai bên tránh đạn pháo và hỏa lực súng máy. Nhưng đào hào khi mặt đất đóng băng là quá khó khăn. Một quan chức NATO cho biết, với thời tiết mùa đông băng giá, xe tăng dễ bị kẹt. Việc vận chuyển lương thực và đạn dược cũng sẽ lâu hơn do đường trơn trượt hoặc bùn lầy.

Steven Myers, cựu thành viên Ủy ban Cố vấn của Bộ Ngoại giao về chính sách Kinh tế Quốc tế và là người sáng lập công ty tư vấn quốc phòng Mỹ, cho biết các hoạt động quân sự quy mô lớn sẽ bị đình trệ vì địa hình sa lầy. Bùn lầy cùng sẽ khiến việc di chuyển các thiết bị hạng nặng và triển khai quân đội sẽ gặp nhiều khó khăn.

Chuyên gia Myers cho biết, kịch bản sắp tới là cả hai vẫn sẽ tiếp tục leo thang quân sự đáng kể. Các cuộc giao tranh sẽ tiếp diễn. Nga cũng vẫn mở các tấn công bằng máy bay không người lái (UAV) tự sát nhằm vào cơ sở hạ tầng dân sự khi điều kiện thời tiết cho phép.

"Nga sẽ huấn luyện, củng cố và bổ sung thêm vũ khí cho chiến dịch trong mùa đông và quan trọng nhất là nỗ lực cải thiện tinh thần", ông nói. "Họ sẽ phát triển các chiến lược và chiến thuật mới trong xung đột. Và Ukraine cũng sẽ làm như vậy".

Trong tuyên bố mới nhất, Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky cảnh báo phía lực lượng Nga sẽ làm mọi cách để phá vỡ đà kháng cự của Kiev trong mùa đông này.

"Cuộc chiến mùa đông"

Các chuyên gia quân sự cho rằng, Nga sẽ có nhiều lợi thế hơn Ukraine trong "cuộc chiến mùa đông". Bởi thời tiết mùa đông khiến quân Nga khó tiến nhưng lại dễ phòng thủ.

"Mùa đông đang đến. Ông Putin đang chờ "vị tướng mùa đông" đến giúp sức", Josep Borrell, đại diện cấp cao Liên minh châu Âu (EU) phụ trách đối ngoại và an ninh, nhận định.

Trong khi đó, chỉ huy một đơn vị Ukraine ở miền Đông nói rằng mùa đông sẽ khiến các binh lính của ông khó giấu mình trên chiến trường. Mùa đông cũng khiến Ukraine khó tiếp tục tấn công hơn vì thiếu vũ khí tân tiến.

Theo một số chuyên gia, thời tiết xấu đi đang khiến nhịp độ giao tranh chậm lại, đồng thời dẫn đến việc Nga đổi chiến thuật sang tấn công hệ thống năng lượng của Ukraine và khiến Moscow cũng gặp không ít khó khăn.

Với những nỗ lực của Nga trong việc duy trì các đường tiếp tế, một mùa đông khắc nghiệt sẽ khiến Điện Kremlin khó khăn hơn trong việc tiếp tế lương thực và vũ khí cho các lực lượng. Việc Nga quyết định rút khỏi Kherson là minh chứng rõ nét nhất cho khó khăn này.

"Rõ ràng là Nga đang phải đối mặt với một số thách thức về hậu cần và duy trì hoạt động ngay bây giờ", tướng Pat Ryder, Thư ký báo chí Lầu Năm Góc nói. "Những điều đó sẽ càng trở nên khó khăn hơn khi những tháng mùa đông bắt đầu".

Ông Dale Buckner, một đại tá đã nghỉ hưu của Lục quân Mỹ, nói rằng Kiev biết rằng mùa đông sẽ đầy thử thách, nhưng họ cũng biết cách tồn tại trong điều kiện bất lợi và sẽ chuẩn bị sẵn sàng.

Theo ông, điều mà người Ukraine lo ngại hơn là Nga gây áp lực lên các quốc gia Tây Âu bằng cách cắt hoàn toàn dầu và khí đốt của họ trong mùa đông tới.

"Đội chủ nhà" Ukraine có lợi thế về mặt chiến thuật vì chuỗi cung ứng của họ ngắn hơn nhiều, ít rủi ro bị gián đoạn và được hỗ trợ hậu cần tốt hơn", ông nói.

Ông Mykola Bielieskov, nghiên cứu viên tại Viện nghiên cứu chiến lược Quốc gia của chính phủ Ukraine, cho biết: "Tác chiến trên bộ nói chung rất khó khăn. Tác chiến vào mùa đông sẽ là thách thức lớn gấp đôi".

Tổng thư ký NATO Jens Stoltenberg mới đây cũng đã cảnh báo lực lượng Ukraine sẽ đối mặt nhiều khó khăn khi mùa đông đến. 

Mùa đông sắp tới cũng sẽ là một bài kiểm tra đối với Ukraine và đồng minh phương Tây. Lãnh đạo Nga cũng đặt cược vào niềm tin rằng, sự ủng hộ của phương Tây với Ukraine sẽ giảm dần trong mùa đông, khi những áp lực kinh tế và năng lượng đè nặng lên các chính phủ.