Cuộc sống chật chội và nguy hiểm ở "khu vực giảm xung đột" của Gaza

Trong tuần này, Marah Jamala, một sinh viên Palestine 21 tuổi, đã nhận được một cuộc gọi tự động từ quân đội Israel cảnh báo khu vực lân cận nơi cô và gia đình đang sinh sống tại Khan Younis sẽ không an toàn vì giao tranh.

Nội dung cuộc gọi hướng dẫn gia đình cô rời đi đến khu vực khác mà quân đội cho rằng sẽ an toàn hơn. Gia đình cô chất đồ đạc lên chiếc xe lừa và đi xa hơn nữa, đến Rafah, một thành phố ở biên giới Gaza với Ai Cập.

Gần như mỗi ngày, quân đội Israel đều cảnh báo người dân Palestine rời khỏi các khu vực thuộc Dải Gaza - được xác định bằng các lưới đánh số - nơi họ dự đoán sẽ xảy ra giao tranh dữ dội và thúc giục họ tìm nơi trú ẩn trong những nơi gọi là "khu vực giảm xung đột" được cho là sẽ an toàn hơn.

Israel cho biết hệ thống lưới điện mới mà họ bắt đầu sử dụng vào tuần trước, được thiết kế để giúp người dân Palestine có cơ hội thoát khỏi nguy hiểm trong khi lực lượng của Tel Aviv chiến đấu với Hamas, lực lượng mà quân đội Israel cáo buộc là "đang ẩn náu giữa dân thường và sử dụng các đường hầm đào bên dưới các trung tâm đô thị của Gaza".

Các quan chức tại khu vực do Hamas kiểm soát cho biết, hơn 17.000 người đã thiệt mạng trong cuộc giao tranh, chủ yếu là dân thường. Khoảng 2.600 người thiệt mạng kể từ khi Israel triển khai hệ thống mới, tỷ lệ hàng ngày gần bằng với trước khi thay đổi.

Các nhà lãnh đạo Israel đã phải chịu áp lực ngày càng lớn từ Mỹ và các nước khác trong việc tìm cách giảm thiểu thiệt hại cho dân thường. Thực tế là liệu hệ thống lưới điện có thành công trong nỗ lực giảm thiệt hại cho dân thường hay không có thể sẽ mang tính quyết định hướng hỗ trợ của Washington và các nước khác cho cuộc xung đột này. 

Israel cho biết đang quảng bá rộng rãi về hệ thống mới của mình bằng các cuộc điện thoại, tờ rơi được thả từ máy bay, thông báo trên phương tiện truyền thông xã hội cũng như các chương trình phát thanh và truyền hình.

Theo Liên hợp quốc, kể từ khi ra mắt hệ thống này vào tuần trước, Israel đã ban hành thông báo sơ tán đối với 28% tổng diện tích đất đai của Dải Gaza. Thông điệp do người phát ngôn tiếng Ả Rập của quân đội Israel, Avichay Adraee đưa ra nhấn mạnh: "Tuân theo hướng dẫn sơ tán là cách an toàn nhất để bảo vệ an toàn, tính mạng của bạn và gia đình bạn".

Tuy nhiên, thực tế tiến hành kế hoạch này gặp nhiều khó khăn. Theo Liên hợp quốc, trong những ngày gần đây, dân thường bắt đầu đổ về Rafah, vượt xa khả năng ứng phó của các cơ quan cứu trợ. Hàng nghìn người di tản mới đến đang ngủ trên đường phố, chen chúc vào các trường học vốn đã quá đông đúc và dựng trại trong những tòa nhà bỏ hoang.

Israel và Ai Cập đã phong tỏa biên giới với Gaza, khiến người Palestine không còn lựa chọn nào khác ngoài việc di tản từ nơi này sang nơi khác trên dải đất này khi chiến tranh bùng phát.

Các quan chức Liên hợp quốc, Palestine và các nhân chứng ở Gaza cho biết, ít nhất một khu vực được chỉ định là nơi trú ẩn theo hệ thống mới đã bị tấn công. Theo các quan chức Palestine và danh sách tên những người thiệt mạng mà tờ Wall Street Journal có được, cuộc tấn công ở Rafah vào ngày 6/12 đã khiến 22 người thiệt mạng.

Người dân Palestine tại hiện trường cáo buộc lực lượng Israel đứng sau vụ tấn công. Hai ngày trước đó, quân đội Israel đã chỉ đạo người dân từ Khan Younis tới khu vực này. Quân đội Israel đã không trả lời yêu cầu bình luận về cuộc tấn công. Các quan chức quân sự Israel thừa nhận không có nơi nào ở Gaza an toàn tuyệt đối nhưng cho biết các khu vực được chỉ định sẽ an toàn hơn.

Kế hoạch mới này hiện cũng phải đối mặt với những thách thức khác. Các quan chức Mỹ cho biết, nếu các khu vực sơ tán quá rộng, làn sóng dân thường phải di tản có thể tràn ngập các khu vực đang ngày càng thu hẹp của Gaza, nơi họ có thể tìm nơi trú ẩn khỏi cuộc giao tranh.

Theo Liên hợp quốc, giao tranh tái diễn và làn sóng di cư hiện nay của người dân đã vượt xa khả năng ứng phó của họ. Các quan chức Israel nhấn mạnh đang hy sinh lợi thế quân sự quan trọng bằng cách ra hiệu cho những động thái quân sự tiếp theo của họ nhằm tạo cơ hội cho dân thường sơ tán.

Chính quyền Tổng thống Joe Biden tán thành với cách tiếp cận lưới điện mới, mô tả đây là một dấu hiệu cho thấy Israel đang chú ý đến những lời kêu gọi ngăn chặn thương vong cho dân thường. Nhưng một số quan chức Mỹ cũng bày tỏ lo ngại rằng kế hoạch này không diễn ra như dự định.

"Điều bắt buộc là Israel phải ưu tiên bảo vệ dân thường. Vẫn còn một khoảng cách giữa chính xác những gì tôi đã nói khi tôi ở đó, ý định bảo vệ dân thường và kết quả thực tế mà chúng tôi đang thấy trên thực địa", Ngoại trưởng Antony Blinken nói. 

Theo các quan chức viện trợ quốc tế, lệnh sơ tán của Israel dường như bao trùm các khu vực ở Khan Younis và các khu vực phía bắc và phía đông thành phố, nơi có khoảng 600.000 người sinh sống. Họ nói rằng việc sơ tán quá nhiều người có thể làm quá tải hệ thống viện trợ nhân đạo của Gaza.

Hệ thống lưới điện, kêu gọi di dời người dân một cách có hệ thống, có trật tự, cũng gặp phải thực tế hỗn loạn khi dân thường chạy trốn khắp nơi để tìm nơi an toàn trong chiến tranh. Lo lắng muốn thoát khỏi chiến tranh, nhiều người Palestine chỉ đơn giản là đi về phía nam thay vì đi theo bản đồ. Thiếu điện và truy cập internet thường xuyên, nhiều người dân Gaza không thể xem bản đồ trực tuyến. Các tờ rơi chỉ bao gồm hướng dẫn chung để rời đi và đi đến khu vực khác.

Người dân Gaza cũng bày tỏ sự bối rối sau khi Israel ban hành nhiều lệnh sơ tán đối với khu vực Khan Younis. Một mệnh lệnh yêu cầu người Palestine ở các khu vực trong thành phố tiến về phía Rafah. Một người khác nói hãy rời đi đến các vùng khác của Khan Younis.

Vẫn còn một người khác khuyên người dân nên đến Rafah và hai khu vực lân cận. Tại một thời điểm, Adraee, người phát ngôn của quân đội đã đăng lời đính chính sau khi ông đăng lên Twitter một bản đồ dán nhãn sai những địa điểm ở Rafah, nơi người Palestine lẽ ra phải đến.

"Tình hình ở Rafah thực sự khủng khiếp". Nour Ahmed, một bà mẹ ba con từ thành phố Gaza đã chạy trốn đến Rafah từ trước đó cho biết. "Rafah không thể làm gì được với số lượng lớn người như thế này".