Dân bầu trực tiếp Chủ tịch xã: Không hạn chế ứng viên

Có thể bầu hai lần

Bộ trưởng Nội vụ Trần Văn Tuấn cho biết, việc thí điểm không tổ chức HĐND huyện, quận, phường dự kiến được thực hiện tại 10 tỉnh, thành phố, thí điểm dân bầu trực tiếp Chủ tịch UBND xã thực hiện tại 385 xã thuộc 39 tỉnh, thành phố. Thời điểm bắt đầu thực hiện thí điểm là tháng 25/4/2009.

Với các quận, huyện, phường không tổ chức HĐND, Chủ tịch UBND cấp trên sẽ thực hiện bổ nhiệm Chủ tịch UBND cấp dưới. Cụ thể, Chủ tịch UBND tỉnh, thành phố sẽ bổ nhiệm UBND quận, huyện, trong khi Chủ tịch UBND quận sẽ bổ nhiệm Chủ tịch UBND phường.

Việc bầu Chủ tịch xã sẽ được thực hiện tại các đơn vị bầu cử trong xã, với số cử tri của mỗi đơn vị từ 300 - 4.000 người. Danh sách bầu gồm 2 ứng cử viên và người trúng cử phải đạt trên 50% số phiếu.

Người ứng cử có thể không là đảng viên nhưng nếu được dân tín nhiệm bầu thì đương nhiên được chấp nhận. Trường hợp Chủ tịch xã không hoàn thành nhiệm vụ, không được nhân dân tín nhiệm sẽ bị bãi nhiệm bởi chính cử tri.

Cụ thể, nếu 1/3 cử tri có đơn kiến nghị bãi nhiệm, UBMT tổ quốc xã sẽ báo cáo Chủ tịch UBND huyện quyết định ngày bãi nhiệm. Nếu hơn 1/2 cử tri trong xã đồng ý bãi nhiệm, chủ tịch xã sẽ phải rời khỏi vị trí.

Trong trường hợp vi phạm pháp luật đã có quyết định của cấp trên, việc bãi nhiệm sẽ thông qua HĐND.

Báo cáo thẩm tra của Thường vụ do Chủ nhiệm UB Pháp luật Nguyễn Văn Thuận trình bày đã cho rằng, không nên qui định chọn hai người để bầu. Nếu nhiều người ứng cử có thể để cho người dân bầu tất cả các ứng viên, nếu không ai có số phiếu quá bán sẽ chọn ra hai người có phiếu cao nhất để tiếp tục bầu lần hai. Ứng viên nào có được số phiếu quá bán ở lần bầu thứ hai sẽ làm Chủ tịch xã.

Nhiều ý kiến tại UB cũng đề nghị không nên bổ sung nhiệm vụ, quyền hạn mới cho Chủ tịch xã do dân bầu như đề án. Cụ thể, không qui định, Chủ tịch xã giới thiệu cấp uỷ Đảng thông qua nhân sự giữ chức Phó chủ tịch xã với UBND xã khi khuyết chức danh này; không qui định, Chủ tịch xã quyết định về quản lí, sử dụng nguồn vốn kinh phí ngoài ngân sách nhà nước.

“Xã bao nhiêu thôn, phức tạp kiểu bấy nhiêu”

“Vấn đề người dân trực tiếp bầu chủ tịch xã không đơn giản chút nào”, Trưởng ban Công tác đại biểu Phạm Minh Tuyên nhìn nhận.

Theo ông Tuyên, Chủ tịch xã do dân bầu dù không phải là đảng viên cũng phải chấp hành chỉ đạo của BCH Đảng bộ ở đó. Chủ tịch xã do dân bầu nhưng vẫn chịu sự giám sát tập thể, chặt chẽ của HĐND.

Thêm nữa, theo ông Tuyên tính cục bộ, dòng họ ở các địa phương hiện là một thực tế không đơn giản. Không phải ngẫu nhiêu ở nhiều xã, bí thư, chủ tịch xã thường rơi vào những thôn đông người.

Vấn đề lập tức được Chủ nhiệm UB Kinh tế Hà Văn Hiền chia sẻ: “xã có 2 thôn phức tạp kiểu 2 thôn, 3 thôn phức tạp kiểu 3 thôn…”.

Theo ông Hiền, tính cục bộ ở làng xã không có xu hướng giảm đi, thậm chí còn tăng lên. Chủ tịch xã thuộc thôn nào thôn đó được nhờ, thuộc dòng họ nào, dòng họ đó được nhờ… Vì vậy, theo ông phải thiết kế qui trình bầu sao cho có thể hạn chế những vấn đề trên.

Đánh giá tổng thể việc thí điểm bỏ HĐND cấp quận, huyện phường và thí điểm người dân bầu trực tiếp Chủ tịch xã, nhiều ý kiến tại UB Pháp luật còn cho rằng, sự đồng thời tồn tại nhiều loại hình tổ chức bộ máy chính quyền địa phương trong thời gian dài sẽ gây khó khăn trong việc quản lí, triển khai thực hiện chính sách của nhà nước trên từng địa bàn.

Cùng đó là những khó khăn, lúng túng trong công tác tổ chức cán bộ cũng như việc phối hợp giữa các địa phương… Những vấn đề này theo UB Pháp luật, chưa được đề án của Chính phủ đánh giá hết.

Phó Chủ tịch Quốc hội Tòng Thị Phóng nhấn mạnh: “những khó khăn cũng phải báo cáo đầy đủ trước Quốc hội, không phải chùn bước mà để tạo sự sự minh bạch, sự đồng thuận để thực hiện”.

Cấn Cường