Bỏ ngang đại học đi trồng nấm, "đại gia nông dân" thu gần 40 tỷ đồng/năm

Sau hơn 20 năm theo đuổi đam mê về một mô hình sản xuất nấm hữu cơ, anh Triệu Quang Trung đang sở hữu trong tay nhà máy sản xuất nấm theo công nghệ Hàn Quốc, doanh thu đạt gần 40 tỷ đồng/năm.

Anh là một trong 63 nông dân xuất sắc toàn quốc năm 2020. Hiện nay, sản phẩm nấm sạch của anh Trung đã được chứng nhận 4 sao OCCOP của TP. Hà Nội. Bên cạnh đó, anh cũng đăng ký thương hiệu, nhãn hiệu và độc quyền nấm yến tại Cục Sở hữu trí tuệ.

Năm 2017, công ty của anh sản xuất 230 tấn nấm, doanh thu 20 tỷ. Lợi nhuận thu về, anh tiếp tục đầu tư máy móc, trang thiết bị. Năm 2018, anh mở rộng xưởng sản xuất lên 5.000 m2. Hết năm 2019, anh sản xuất 350 tấn nấm, doanh thu 36 tỷ, lợi nhuận trung bình khoảng 25%.

Bỏ ngang Đại học, mang "cơm nắm muối vừng" sang Hàn học trồng nấm

Năm 1994, anh Triệu Quang Trung đang là sinh viên theo học ngành chế tạo máy của trường đại học Giao thông Vận tải. Anh kể lại, thời điểm đó, anh tình cờ được một người quen của gia đình nói chuyện về làm nông nghiệp công nghệ cao. Vốn có sẵn đam mê về ngành này, nhất là về các loại nấm, anh Trung quyết định bỏ học và "tìm đường" sang xứ người học về nấm.

Sau khi tìm hiểu từ người thân và qua sách báo, tháng 9/1994, anh rẽ hướng sang học hệ thực tập sinh 4 năm tại Hàn Quốc chuyên ngành vi sinh, nấm ăn, nấm dược liệu thuộc khoa Vi sinh, trường đại học Konkuk (Hàn Quốc).

Anh Trung gặp nhiều khó khăn khi bỏ học ngang chừng để sang Hàn nhưng thời điểm đó anh đã tự nhận định: "10 - 15 năm sau, ngành nấm vi sinh công nghệ cao sẽ rất phát triển. Đây là cơ hội cho mình".

Và thế là, chàng trai trẻ khăn gói lên đường sang xứ lạ…

Thời gian đầu đến Hàn anh còn chưa thành thạo ngôn ngữ nhưng ngay lập tức phải lao vào làm quen với nhịp học, nghiên cứu tại đây, đồng thời làm thêm đủ nghề để trang trải chi phí học tập và sinh hoạt.

Anh ở lại Hàn làm việc trong ngành nấm vi sinh công nghệ cao và trở về Việt Nam vào năm 2004.

Về nước, vẫn ấp ủ giấc mơ mở nhà máy sản xuất nấm công nghệ Hàn Quốc nên anh bắt tay vào tìm hiểu thị trường.

Khi đi thăm các siêu thị lớn và các chợ dân sinh ở đất nước mình, anh Trung nhận thấy trên thị trường Việt Nam lúc bấy giờ chưa có một cơ sở nào sản xuất, nuôi trồng nấm sạch. Tuy nhiên, anh cũng không thể ngay lập tức mở cơ sở sản xuất do chi phí đầu tư rất lớn.

Đến năm 2014, ở tuổi 40, anh quyết định mang 26 tỷ, vừa là vốn, vừa là tiền vay mượn đặt mua 17 container máy móc, thiết bị từ Hàn Quốc chở lên xã Minh Phú, huyện Sóc Sơn khởi nghiệp.

Năm 2014, anh Trung đầu tư xây dựng nhà máy sản xuất nấm công nghệ Hàn Quốc với số vốn 26 tỷ đồng.

"Khi tôi bàn bạc, vợ tôi giật mình khuyên tôi nên cân nhắc. Nhiều bạn bè thì thắc mắc, có hàng chục tỷ trong tay, thiếu gì cách để làm ông chủ ngồi phòng lạnh, kiếm tiền nhanh mà phải lao đi trồng nấm, làm nông dân.

Nhưng lúc này, giấc mơ năm xưa trỗi dậy và tôi tự tin với vốn kiến thức, kinh nghiệm sẵn có sau hơn 10 năm tu nghiệp, làm việc trong lĩnh vực vi sinh - nấm ăn, nấm dược liệu ở Hàn Quốc", anh cho hay.

Thất bại liên tiếp: nhân viên bỏ việc, gia đình can ngăn

Năm 2014, trong khu xưởng 2400m2, anh Trung dựng một căn nhà cấp bốn, ở cùng hai nhân viên và ba người làm thời vụ.

Sáng nào anh Trung cũng dậy sớm hơn nhân viên. Họ vác máy, anh cũng gồng lưng đẩy thiết bị vào xưởng lắp đặt, chẳng ngại việc gì. Khi xưởng hoàn thiện là những ngày ông chủ Trung rong ruổi khắp các tỉnh Cao Bằng, Hòa Bình, Bắc Cạn, Lạng Sơn... để tìm mua lõi ngô, mùn cưa về làm nguyên liệu.

"Những năm 2015 - 2016, tôi gần như khủng hoảng vì quá trình sản xuất bị hỏng, nấm mốc gần như toàn bộ, chiếm đến 95%. Lý do là nguồn nguyên liệu đầu vào (mùn cưa, cám gạo, lõi ngô, hạt bông) không đạt tiêu chuẩn, độ ẩm quá cao, bảo quản không tốt...

Tình trạng này kéo dài suốt 2 năm trời, khiến tôi thiệt hại tới 2-3 tỷ đồng mỗi năm. Lúc đó cảm thấy chán nản lắm vì càng trồng càng lỗ", anh Trung nhớ lại.

Hàng trăm mẻ nấm trồng 60 ngày mới trưởng thành đều phải vứt đi. Ngày lao động chân tay, đêm thức đọc tài liệu, túc trực để tận mắt chứng kiến nấm trưởng thành thế nào, anh Trung chỉ ngủ vài tiếng mỗi ngày, thậm chí thức trắng.

Nhưng nhiều ngày liên tiếp, anh vẫn phải đổ bỏ. Nhiều nhân viên thấy cảnh thất bại này cũng chán chường mà bỏ việc. Người thân, bạn bè thì phản đối gay gắt, trách anh bỏ tiền vào việc không đâu.

Hơn hai năm, sau gần 1.200 mẻ nấm thử nghiệm, gần 5 tỷ đồng mất trắng, cuối cùng, anh cũng xác định được độ ẩm mùn cưa để làm nấm ở Việt Nam là 14%.

Sản xuất thành công, anh Trung phải đối mặt áp lực bán hàng. Mỗi ngày sản xuất một tấn nấm, nhưng anh chỉ bán được 200kg.

Ban đầu, nhìn những cây nấm đùi gà, nấm sò yến, nấm ngọc châm to trắng, mập mạp, nhiều người nghi ngờ nấm đẹp như vậy chỉ là hàng Trung Quốc.

Vì thế, cho họ nấm dùng thử, tặng miễn phí họ cũng không nhận. Để chứng minh đúng là nấm "Made in Việt Nam", anh Trung mang nấm còn chưa hái đến để người dân nhìn tận mắt, giới thiệu địa chỉ xưởng sản xuất.

Khi đưa sản phẩm ra thị trường, anh nhận thấy nấm ngọc châm đen, nấm yến, nấm hương… của anh rẻ hơn giá nhập khẩu nhưng đắt hơn nhiều giá nấm Trung Quốc. Do đó, anh không thể cạnh tranh với nấm Trung Quốc tại các chợ truyền thống.

Anh chuyển sang sản xuất các loại nấm Trung Quốc chưa có và chuyển hướng tiếp cận các siêu thị lớn, nhà hàng, đồng thời, đăng ký sản xuất theo tiêu chuẩn VietGap để xây dựng lòng tin của khách hàng.

Nấm được chăm sóc, bảo quản ở nhiệt độ phù hợp với từng giai đoạn sinh trưởng, không bị chi phối bởi yếu tố nhiệt độ, thời tiết, không sâu bệnh,… chỉ cần duy trì môi trường nhân tạo ở nhiệt độ 18 - 20 độ C, phun sương tạo độ ẩm 85 - 90%.

Mỗi mẻ nấm gồm có 5 giai đoạn rất kỳ công: Chuẩn bị nguyên liệu, trộn nguyên liệu; hấp thanh trùng; cấy giống; đưa vào ngâm sợi; đưa ra nuôi trồng.

Trong đó, khâu đầu tiên là quan trọng nhất, quyết định 90% sự thành công của một mẻ nấm. Đối với nấm ăn loại ngắn ngày, từ lúc cấy giống đến khi thu hoạch là 45 ngày, loại dài ngày nhất là 100 ngày.

Hơn 20 năm theo đuổi đam mê về một mô hình sản xuất nấm hữu cơ hiện đại, anh Triệu Quang Trung không ngừng nỗ lực, phấn đấu. Đối với anh, lợi nhuận chỉ là một phần mục tiêu mà quan trọng hơn, anh mong muốn sản phẩm nấm của anh phải đảm bảo sạch, bổ dưỡng, tốt cho sức khỏe người tiêu dùng.