Những chuyến bay bí mật của NATO theo dõi Nga-Ukraine trên chiến trường

Nhìn từ trên cao, trong buồng lái của một chiếc máy bay giám sát của Không quân Pháp bay qua nước láng giềng Romania, khung cảnh phủ đầy tuyết trông có vẻ yên bình đến khó tin. Nhưng nhìn từ đằng xa, các lực lượng Ukraine đang nỗ lực chiến đấu để sinh tồn.

Xuyên qua những đám mây không thể nhìn thấy bằng mắt thường thi thể những người thiệt mạng trong cuộc chiến, những thị trấn tan hoang của Ukraine và những chiến trường đổ nát.

Nhưng các kỹ thuật viên quân sự người Pháp ngồi trên máy bay, theo dõi các màn hình hiển thị 2 từ "bí mật" có thể nhìn thấy rõ nét mọi vật hơn rất nhiều. Với một radar mạnh mẽ quay 6 lần mỗi phút trên thân máy bay và rất nhiều thiết bị giám sát, máy bay có thể phát hiện các vụ phóng tên lửa, các hoạt động ném bom trên không và các hoạt động quân sự khác trong cuộc xung đột.

Khi chiến dịch quân sự đặc biệt của Nga ở Ukraine chuẩn bị bước vào dịp kỷ niệm 2 năm, phóng viên của hãng tin AP có được quyền truy cập hiếm hoi và độc quyền trên máy bay Hệ thống Kiểm soát và Cảnh báo Trên không khổng lồ (AWACS).

Với 26 binh sĩ và một nhà báo của hãng tin AP trên khoang, máy bay đã thực hiện nhiệm vụ trinh sát kéo dài 10 giờ từ miền trung nước Pháp đến không phận Romania và quay trở lại, quan sát bằng mắt điện tử xuyên qua miền nam Ukraine và Biển Đen đến Crimea và xa hơn nữa.

Bay vòng với chế độ lái tự động ở độ cao 10 km, chiếc máy bay với hình chú gà trống kiêu hãnh được vẽ trên đuôi đã cung cấp thông tin tình báo theo thời gian thực cho các chỉ huy trên mặt đất.

Trên thực tế, sứ mệnh của nước này đối với NATO ở sườn phía đông của liên minh quân sự gồm 31 quốc gia cũng đã vẽ ra một ranh giới không được vượt qua trên bầu trời châu Âu.

Nga đã phát hiện sự hiện diện liên tục của máy bay ở trên cao phía đông Romania, động thái báo hiệu NATO đang theo dõi chặt chẽ biên giới của Moscow như thế nào, đồng thời cho thấy liên minh này sẽ sẵn sàng hành động ra sao nếu xung đột nguy cơ vượt ra ngoài Ukraine.

Các chuyến bay giám sát thường xuyên, cùng với các cuộc tuần tra của máy bay chiến đấu, radar trên mặt đất, dàn tên lửa và các thiết bị khác do NATO sử dụng, tạo thành thứ mà chỉ huy phi đội AWACS của Pháp mô tả là "lá chắn" chống lại bất kỳ sự nguy cơ lan rộng nào.

"Mục tiêu cuối cùng tất nhiên là không có xung đột và răn đe", người chỉ huy, một trung tá tên Richard, cho biết. "Chúng tôi cần chứng tỏ rằng mình có lá chắn, để cho các nước khác thấy rằng NATO là phòng thủ tập thể. Chúng tôi có khả năng phát hiện mọi nơi. Và chúng tôi không ở đây để khiến xung đột lan rộng mà để chứng tỏ rằng chúng tôi luôn hiện diện và sẵn sàng", trung tá này nói.

Bốn chiếc AWACS của Pháp nằm trong số nhiều loại máy bay giám sát, bao gồm cả máy bay không người lái (UAV), thu thập thông tin tình báo cho NATO và các quốc gia thành viên.

Trung tá Richard cho biết, các máy bay AWACS loại E-3F của Pháp có tầm nhìn xa hàng trăm km với các mái vòm radar màu đen trắng đặc biệt trên đầu nó, mặc dù ông không biết chính xác lắm.

Những chiếc E-3 là những chiếc Boeing 707 được cải tiến. Chiếc 707 bay lần đầu tiên vào năm 1957 nhưng đã ngừng chở hành khách thương mại vào năm 2013, vì vậy những chiếc E-3 cũng là những nhân chứng bay của lịch sử hàng không.

"Chúng tôi có thể phát hiện máy bay, UAV, tên lửa và tàu thuyền. Điều đó chắc chắn đúng ở Ukraine, đặc biệt là khi chúng tôi ở ngay khu vực biên giới", trung tá Richard nói thêm.

Khi máy bay lảng vảng và quét, phi hành đoàn phát hiện một AWACS của Nga ở phía trên Biển Azov, cách đó hàng trăm km về phía đông của Bán đảo Crimea. Máy bay Nga dường như cũng đã phát hiện ra AWACS của Pháp: Các cảm biến dọc thân máy bay đã thu được tín hiệu radar của Nga.

"Chúng tôi biết họ đã phát hiện ra, họ cũng biết rằng chúng tôi nhìn thấy họ. Hãy coi đó là một cuộc đối thoại giữa họ và chúng tôi", cơ phó người Pháp, thiếu tá Romain, nói.

NATO cũng có đội bay riêng gồm 14 chiếc AWACS, cũng như E-3. Họ có thể phát hiện các mục tiêu bay thấp trong phạm vi 400km và các mục tiêu bay cao hơn cách đó 120km. NATO nói rằng, một AWACS có thể giám sát khu vực có diện tích bằng Ba Lan; và 3 chiếc có thể bao phủ toàn bộ Trung Âu.

Có thể bay trong 12 giờ mà không cần tiếp nhiên liệu, AWACS của Pháp không chỉ giới hạn ở các nhiệm vụ giám sát, liên lạc và kiểm soát không lưu cho NATO. Chúng dự kiến sẽ được triển khai như một phần của hoạt động an ninh quy mô lớn cho Thế vận hội Paris, cung cấp khả năng giám sát radar bổ sung với cái mà Trung tá Richard gọi là "Tầm nhìn của Chúa".

Trên toàn bộ chuyến bay, thiếu tá Romain cho biết máy bay Nga đã không chặn chiếc AWACS của Pháp "trong một thời gian dài" và nếu họ làm vậy, các phi công Pháp cũng đáp lại bằng cách nỗ lực xoa dịu mọi căng thẳng. "Lệnh của chúng tôi là thụ động, tức là chỉ bay giám sát và đáp trả kiểu lịch sự", thiếu tá Romain nói.