Hai năm tái cơ cấu kinh tế: Ba chân bước chưa đều!

Các đại biểu đều nhất trí với nhận định: nền kinh tế bước đầu đã có nhiều thay đổi, đặc biệt là ngành ngân hàng được đánh giá là “điểm sáng” trong ba trọng tâm tái cơ cấu nêu trên.

Tuy nhiên đánh giá về mặt hạn chế, nhiều đại biểu cho rằng, kết quả trông thấy của quá trình tái cơ cấu mới chỉ sáng tỏ ở hệ thống ngân hàng, còn Đầu tư công và Doanh nghiệp Nhà nước (DNNN) hiện đang rất chậm chạp. Cụ thể, lãi suất đã ổn định, nợ xấu đã được quản lý và có hướng xử lý; NHNN đã phòng tránh tốt nguy cơ đổ vỡ hệ thống bằng biện pháp cho phép các ngân hàng mạnh mua bán lại và sáp nhập các ngân hàng yếu kém, mất khả năng thanh khoản.v.v…

Phó Chủ tịch Quốc Hội nhận định, hiệu quả tái cơ cấu mới chỉ ở lĩnh vực kinh tế, mới chỉ ở phần cứng, chưa liên kết với sự đổi mới, chuyển biến chất lượng lao động, việc làm và công tác đào tạo. Đào tạo việc làm vẫn chưa đổi mới theo kịp với yêu cầu hội nhập và cải cách nền kinh tế. Nếu kéo dài sẽ làm giảm hiệu quả của tái cơ cấu, bởi cải thiện chất lượng nhân lực mới là yêu cầu của quá trình đổi mới thể chế và hội nhập nền kinh tế quốc tế hóa.

Về việc tái cơ cấu các DNNN đang chậm chễ và kéo theo mất cân đối của các lĩnh vực khác. Nhiều đại biểu cho rằng: cần phải ban hành cụ thể những quy định, chế tài đối với người đứng đầu DNNN chậm hoặc không tuân thủ kế hoạch tái cơ cấu được giao. DNNN hiện chiếm 60 - 70% tài sản quốc gia đáng lẽ phải đi đầu đổi mới mà lại chậm chễ tái cấu trúc gây đình trệ cho quá trình tái cơ cấu nền kinh tế? Hiệu quả tái cơ cấu của DNNN chưa thực sự rõ rệt và chưa được ghi nhận ngoài báo cáo của các bộ ngành. Chính vì vậy, theo nhiều đại biểu phải tìm cho ra nguyên nhân, nguồn gốc, đối tượng để xảy ra hiện tượng này.

Giải pháp tháo gỡ, theo đại biểu Phan Trung Lý - Chủ nhiệm UB Tư pháp Quốc hội, là phải gắn với trách nhiệm cá nhân, trách nhiệm người đứng đầu. “Đã đến lúc chúng ta phải nêu rõ trách nhiệm của người đứng đầu, không thể đổ cho việc chồng chéo quản lý theo kiểu “7 bộ quản lý 1 cái xúc xích”, đổ lỗi “yếu tố lịch sử” và “cơ chế” để chậm thực hiện TCC. Nếu cần, phải cách chức người đứng đầu DNNN để chậm chễ tái cơ cấu và cổ phần hóa thành văn bản luật.”, ông Lý nhấn mạnh.

Băn khoăn về kế hoạch tái cơ cấu của các DNNN trong thời gian tới khi các tập đoàn vẫn chỉ mới ở dạng mô hình thí điểm, đại Nguyễn Đình Quyền - Phó chủ nhiệm UB Tư pháp Quốc hội trăn trở: “Các Tập đoàn kinh tế nhà nước đã thực hiện bao năm rồi nhưng đến nay hành lang pháp lý cho loại hình này mới chỉ dừng lại ở “mô hình thực hiện thí điểm”. Vậy tái cơ cấu sẽ làm gì và chuyển đổi mô hình này như thế nào?. Một trong những xương sống của nền kinh tế mà chưa có hành lang pháp lý thì sắp tới chúng ta tái cơ cấu, đổi mới mô hình ra sao?

Đánh giá tích cực về quá trình tái cơ cấu của ngành ngân hàng trong thời gian qua. Tuy nhiên, Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Sinh Hùng cũng yêu cầu các bộ, ngành cần đẩy mạnh cải cách thị trường vốn (thị trường chứng khoán) nhằm thu hút nguồn lực cho quá trình phát triển, tránh sự lệ thuộc của nhiều doanh nghiệp vào nguồn vốn ngân hàng như hiện nay.

Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Sinh Hùng cho rằng: “Tái cơ cấu hệ thống ngân hàng đã có kết quả rồi, giờ phải xem tái cơ cấu thị trường vốn đi. Hiện nay, DN Việt Nam đi vay ngân hàng để kinh doanh là chính chứ chưa lấy được tiền từ phát hành cổ phiếu, huy động vốn cổ đông tại sàn chứng khoán. Nếu DN đầu tư ra 3 đồng, thì họ chỉ được vay NH chỉ 1 đồng thôi, chủ DN phải bỏ ra 1 đồng và cổ đông phải bỏ ra 1 đồng, "lời thì ăn, lỗ thì chịu". Nếu cứ đi vay cả 3 đồng ở NHTM như hiện nay thì DN kinh doanh lỗ, thì cuối cùng nợ đó sẽ đổ về NH và phát sinh nợ xấu cho hệ thống”.