Kỳ 1: Chuyện chưa biết khi chữa bệnh cho voi

Chữa bằng kinh nghiệm gia truyền

Được “phong” là “bác sĩ” chữa bệnh cho voi nhưng ông Đàng Năng Long (huyện Lắk, tỉnh Đắk Lắk) - người có nhiều voi nhất tại Đắk Lắk - chỉ khiêm tốn cho biết thực chất ông là một “thầy lang” đơn thuần. Có thâm niên nhiều năm nuôi voi cộng với việc thừa kế kinh nghiệm gia truyền, ông Long cho biết, xưa nay gia đình ông thường chữa bệnh cho voi bằng phương pháp dân gian truyền thống.

Ông Long cho biết, trước đây, bệnh ở voi thường gặp là bị xây xước, sưng tấy ở chân hoặc vai do tác động từ việc kéo kéo gỗ, chuyên chở nặng (bệnh do tác động từ con người). Thế nhưng trong thời gian gần đây đàn voi nhà của ông thường gặp chứng “sưng u bướu” mọc khắp cơ thể. Bệnh này theo ông Long là do nguồn nước không sạch cộng với việc thiếu nguồn thức ăn nên voi bị thiếu chất, thiếu Vi-ta-min dẫn đến việc không có sức đề kháng đối với bệnh tật. Theo ông Long bệnh này khá khó chữa, có con mổ mấy chục vết vẫn chưa lành.

Theo ông Long, trước kia nếu voi bị sưng khớp thì thả voi vào rừng tự voi sẽ biết cách tìm cây lá ăn để chữa bệnh. Thế nhưng một sự thật hiện nay rừng bị tàn phá, cây thuốc có khả năng chữa bệnh cho voi bị “xóa sổ” hoặc nếu còn thì nằm sâu trong rừng. Cho nên, giải pháp thay thế cách chữa bệnh cho voi bằng cây lá mà ông vẫn thường làm là: “Dùng vỏ cây lộc vừng và lá cây trâm cộng với một ít muối hạt nấu lên lấy nước để rửa vết thương cho voi để sát trùng, nhờ vậy vết thương nhanh khô hơn. Sau khi rửa xong, dùng thứ đất đào từ tổ mối hoặc men làm rượu từ bột gạo giã ra đắp lên vết thương sẽ có hiệu quả tức thì”, ông Long nói về cách chữa bệnh cho voi.

“Như voi Y Khun (45 tuổi), vết thương hở dài 25cm thì khoảng 1 tháng vết thương khép miệng, các vết thương nhỏ ở các chú voi khác thì khoảng 7 đến 10 ngày sẽ khép miệng”, ông Long dẫn chứng.

Mặc dù chữa bệnh cho voi bằng bằng kinh nghiệm dân gian nhưng ông Long cho hay, việc mổ xẻ, dao kéo đều phải tiệt trùng và phải dựa trên cơ sở khoa học, y học hiện đại. “Khi mổ xong vết thương thường rất khó khâu lại, sau khi mổ vết thương thì thường bị hở vì da voi rất dày. Bây giờ các trường hợp như vậy tôi thường kết hợp với thuốc của tây y bôi lên để chống côn trùng. Dao kéo, dụng cụ mổ xẻ đều phải được tiệt trùng trước khi mổ”, ông Long cho biết thêm.

Tương tự, ông Nguyễn Đức - Trưởng bộ phận Trung tâm Du lịch Bản Đôn (huyện Buôn Đôn) - cho biết, số voi ở trung tâm Du lịch Bản Đôn cũng được chữa bệnh bằng phương pháp dân gian truyền thống. “Voi ở trung tâm cũng hay bị chảy nước mắt hoặc bị tiêu chảy. Để chữa các chứng bệnh này chúng tôi thường dùng các loại lá cây, rễ cây trong rừng để trị bệnh cho voi. Thậm chí khi voi bị đau mắt chúng tôi dùng thuốc nhỏ mắt cho người để chữa cho voi. Sở dĩ phải làm như vậy bởi thực sự chúng tôi không có chuyên gia về chăm sóc, chữa bệnh cho voi”, ông Đức cho hay.

Chưa có đội ngũ giàu chuyên môn

Dù có kinh nghiệm chữa bệnh cho voi nhưng ông Long lại cho rằng đó chỉ là cách làm “chữa cháy”. Về lâu dài, theo ông Long, nếu muốn bảo tồn voi đến cùng, chữa bệnh cho voi hiệu quả thì cần có một “Khoa đào tạo về thú y - chuyên ngành về chữa bệnh cho voi”. Bởi theo ông Long, “Đây mới là đội ngũ có khả năng chuyên môn giỏi để chữa bệnh cho voi chứ hiện nay chữa bệnh cho voi như cách chúng tôi làm chỉ là cách “chữa cháy”. Ở thời đại khoa học thì chữa bệnh cho voi cũng phải dựa trên cơ sở khoa học”.

Ông Luân cho biết thêm, hiện Trung tâm Bảo tồn voi Đắk Lắk được biên chế 12 lao động gồm cả bác sỹ thú y, kỹ sư về bảo tồn voi, kỹ sư về lâm nghiệp. “Khó khăn trong công tác bảo tồn voi ở Đắk Lắk theo tôi nhận định là vấn đề nhân lực, chuyên môn về bảo tồn voi còn hạn chế. Qua đây tôi cũng kiến nghị các cơ quan chức năng của tỉnh Đắk Lắk, trung ương tạo điều kiện cho các cán bộ Trung tâm được đi huấn luyện về công tác bảo tồn voi ở một số nước làm tốt công tác bảo tồn voi như ở Thái Lan hoặc Myanma”, ông Luân tâm huyết nói.