MSD - 10 năm hợp tác giải quyết vấn đề kháng kháng sinh tại Việt Nam

Gia tăng kháng kháng sinh tại Việt Nam

Với dân số gần 99 triệu người, Việt Nam là một trong những quốc gia có tỷ lệ đề kháng kháng sinh cao ở châu Á. Nguyên nhân do việc sử dụng kháng sinh không hợp lý tại các cấp của hệ thống chăm sóc sức khỏe, trong nuôi trồng thủy sản và cộng đồng. Theo một nghiên cứu trước đây, tỷ lệ sử dụng kháng sinh không đúng đơn lên tới 91% ở khu vực nông thôn, 88% ở khu vực thành thị.

Hầu hết các cơ sở y tế đối mặt với sự gia tăng các chủng vi khuẩn đa kháng với nhiều loại kháng sinh, nhất là ở nhóm thế hệ 3, 4.

Trong hội thảo "Kháng kháng sinh - cơ hội và thách thức" do Viện Sức khỏe Môi trường và Phát triển bền vững phối hợp cùng MSD Việt Nam tổ chức, các diễn giả cho biết ngoài gánh nặng tài chính do điều trị kéo dài, mỗi người còn phải đối mặt với khả năng của một tương lai không có thuốc kháng sinh điều trị hiệu quả đối với một số bệnh nhiễm khuẩn, nhất là đối với phẫu thuật và cấy ghép mô.

Kháng kháng sinh là một vấn đề phức tạp mang tính toàn cầu và không thể giải quyết được nếu không có hợp tác chặt chẽ đa ngành. Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) khuyến nghị cách tiếp cận "Một sức khỏe" (còn gọi là "One Health" gồm sức khỏe con người, vật nuôi và môi trường), nhấn mạnh thông điệp này trong tuần lễ "Nhận thức về kháng kháng sinh toàn cầu" từ ngày 18 đến 24/11 năm nay.

WHO kêu gọi phối hợp hành động liên ngành nhằm làm chậm việc gia tăng và lan rộng của kháng kháng sinh để các kháng sinh hiện có vẫn phát huy hiệu quả lâu nhất có thể.

Hợp tác công - tư nhằm giải quyết "đại dịch thầm lặng"

Việt Nam là một trong những nước tiên phong trong khu vực khi từ năm 2013, Bộ Y tế đã kết hợp với Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn đưa ra chương trình hành động quốc gia về phòng chống kháng kháng sinh. Mục đích kêu gọi sự hợp tác trong các lĩnh vực y tế, chăn nuôi thủy hải sản và thú y cùng hành động để sử dụng kháng sinh hợp lý, dần cải thiện tình trạng đề kháng thuốc kháng sinh.

Quản lý sử dụng kháng sinh hiệu quả cần nhiều nguồn lực và hợp tác chặt chẽ từ nhiều bên. Vì thế, hợp tác công - tư là cùng chung tay quản lý và giảm thiểu sự gia tăng đề kháng kháng sinh trong y tế cũng như chăn nuôi.

Theo đại diện MSD, từ năm 2012, doanh nghiệp này đã triển khai chương trình quản lý kháng sinh tại Bệnh viện Chợ Rẫy (TPHCM). Kết quả cho thấy mức độ tuân thủ sử dụng kháng sinh tăng 14,5% và lượng sử dụng kháng sinh giảm đáng kể, giảm 1,3% chi phí cho kháng sinh vào năm 2015 so với các năm trước. Năm 2020, hợp tác với Bộ Y tế, MSD đã mở rộng chương trình này ra 36 bệnh viện. Tới nay, sau hơn 10 năm triển khai, đã có hơn 46 bệnh viện tham gia vào chương trình.

Bên cạnh việc lạm dụng kháng sinh trong điều trị, sử dụng không phù hợp, thiếu trách nhiệm trong chăn nuôi dẫn đến nhiều rủi ro như tạo ra vi khuẩn kháng thuốc trong môi trường tự nhiên, tồn dư kháng sinh trong thực phẩm. Điều này gián tiếp khiến các vi khuẩn phơi nhiễm với kháng sinh từ rất sớm và hình thành sự đề kháng kháng sinh.

Với định hướng "Một sức khỏe", MSD đã mở rộng chương trình quản lý kháng sinh đến các bệnh viện ở tuyến cơ sở, kết hợp với các hoạt động truyền thông nâng cao nhận thức cho người dùng về nguy cơ đề kháng kháng sinh và sử dụng kháng sinh hợp lý. MSD Việt Nam còn hợp tác với IEHSD tổ chức hội thảo cho các công ty chuỗi thức ăn (công ty 3F - Feed-Farm-Food) nhằm kêu gọi chung tay hành động trong việc sử dụng kháng sinh hợp lý.

Bà Jennifer Cox - Tổng giám đốc MSD Việt Nam cho biết, đề kháng kháng sinh đang là thách thức của ngành y tế khiến những bệnh nhiễm trùng thông thường trở nên khó điều trị và làm gia tăng gánh nặng bệnh tật, chi phí điều trị cũng như tử vong. Trong hơn 25 năm hoạt động tại Việt Nam, MSD đã có những sáng kiến hợp tác công - tư nhằm giải quyết vấn đề chăm sóc sức khỏe cấp thiết, bao gồm quản lý sử dụng kháng sinh.

"Chúng tôi cùng chung tay với các cơ quan ban ngành, bệnh viện và các tổ chức xã hội nhằm giải quyết vấn đề này bằng những chương trình có ý nghĩa thiết thực", bà Jennifer Cox nói.

Bên cạnh đó, việc tiếp tục nghiên cứu và phát triển kháng sinh mới là vô cùng cấp thiết khi ngày càng ít kháng sinh mới được tìm ra trên thế giới. Đại diện MSD chia sẻ, doanh nghiệp đã đầu tư 100 triệu USD trong 10 năm vào Quỹ hành động AMR trên toàn cầu, dành riêng cho nghiên cứu và phát triển thuốc kháng sinh, với mục tiêu sẽ đưa hai đến bốn loại kháng sinh mới tới bệnh nhân và bác sĩ vào cuối thập kỷ này.

Đại diện MSD cho biết đã duy trì nghiên cứu và phát triển thuốc kháng sinh trong hơn 80 năm và đã đưa ra sớm hơn dự kiến các phương pháp điều trị mới qua mỗi thập kỷ. Ngoài ra, sự quan tâm và hỗ trợ từ các cơ quan ban ngành là rất cần thiết trong việc rút ngắn thời gian xem xét, phê duyệt các kháng sinh mới vào danh mục bảo hiểm y tế chi trả để đảm bảo người bệnh trong những trường hợp nhiễm vi khuẩn đa kháng tại bệnh viện được điều trị và cứu sống kịp thời.