Khó nhất là công bằng

Rõ ràng, động tới việc thu thuế trực tiếp vào túi tiền không phải dễ, nên bàn nát rồi vẫn cứ chưa sáng tỏ được. Phạm vi điều chỉnh của luật này rất rộng, cho nên tác động của nó khi đưa vào cuộc sống có tích cực hay không lại phụ thuộc vào những quyết định sáng suốt của cơ quan lập pháp.

Các vấn đề chưa tìm thấy sự thống nhất trong xây dựng luật này là mức khởi đầu chịu thuế, chiết trừ gia cảnh và các đối tượng miễn thuế. Chúng ta loay hoay mãi chưa thống nhất được bởi vì xây dựng luật TTNCN quá mới mẻ đối với VN. Ví dụ, trong cơ chế thị trường hiện nay, nhiều đối tượng, thành phần trong xã hội thu nhập “cao ác chiến” nhưng không ai kiểm soát để thu thuế được.

Ngược lại, cán bộ công nhân viên, và người lao động ở các doanh nghiệp thì một xu cũng không trốn được. Mức khởi đầu chịu thuế được đặt ra là 4 triệu đồng, điều này là khó khăn cho một bộ phận lớn người dân, nhưng quá thoải mái với một số đối tượng khác.

Như vậy, thách thức đối với QH là hạn chế tối đa sự không công bằng khi xây dựng luật. Người có thu nhập công khai, minh bạch thì chịu thuế, còn những người làm ăn theo kiểu áp phe, hay buôn gian bán lận thì nhà nước bó tay.

Một vấn đề được các đại biểu thảo luận sôi nổi là mức giảm trừ gia cảnh. Tính toán đến yếu tố gia cảnh để miễn trừ là cần thiết và sát với thực tế. Các đại biểu băn khoăn là có nên đưa ra con số cụ thể về chiết giảm, hay định mức theo tỉ lệ so với mức lương tối thiểu. Điều này sẽ tránh được sự lạc hậu, vì nếu áp con số cụ thể thì sẽ không bền được. Chẳng lẽ mỗi lần như vậy QH lại họp để sửa luật. Cho nên, nhiều ý kiến ủng hộ quan điểm của đại biểu Đặng Ngọc Tùng là mức giảm trừ gia cảnh nên quy định bằng mấy lần lương tối thiểu, chẳng hạn 10 lần thì dù giá cả lên hay xuống, hoặc điều chỉnh lương thì quy định vẫn còn hợp lý và không phải sửa luật.

Điều quan trọng nhất mà các đại biểu tập trung thảo luận ở nội dung trên là có sự khác nhau giữa các vùng miền, nông thôn và thành thị. Ở thành phố, chi tiêu cao hơn nông thôn rất nhiều. Người phụ thuộc ở thành phố vì thế cũng cần được chi cao hơn ở nông thôn, cho nên phải tính toán mức chiết giảm để có sự công bằng. Đóng thuế là nghĩa vụ của công dân, nhưng đảm bảo công bằng và phù hợp với thực tiễn hay không là trách nhiệm của nhà nước. Và đầu tiên phải xuất phát từ công tác xây dựng luật.

Lê Chân Nhân