Để cho các lễ hội thật sự có ý nghĩa

Thứ bảy, 17/04/2010 - 20:58

Hằng năm, từ sau Tết cổ truyền cho đến tận giờ, nhiều lễ hội diễn ra trên khắp mọi miền đất nước, thu hút đông đảo khách thập phương về tế lễ, du xuân. Nhưng không phải lễ hội nào cũng phát huy được bản sắc văn hóa truyền thống tốt đẹp.

Từ bao đời nay, lễ hội mùa xuân đã trở thành hình thức sinh hoạt văn hóa cộng đồng, mang tính tâm linh và có ý nghĩa nhân văn cao đẹp. Nhìn chung, các lễ hội đều gắn với các di tích lịch sử văn hóa. Phương thức tổ chức và nội dung các lễ hội có sự kết hợp giữa lê và hội, đan xen giữa tín ngưỡng dân gian, tín ngưỡng phồn thực, tín ngưỡng thần hoàng làng… Ý nghĩa phần lễ trong các lễ hội mùa xuân không chỉ thuần túy mang yếu tố tín ngưỡng mà còn là hình thức sinh hoạt văn hóa tinh thần mang đậm nét đạo lý, truyền thống tôn kính tổ tiên, “uống nước nhớ nguồn”, tưởng nhớ công lao của các vị anh hùng có công xây dựng, bảo vệ quê hương, đất nước, những bậc tiền nhân đã truyền nghề mang lại đời sống ấm no hạnh phúc cho nhân dân. Đến lễ hội có đông đảo quần chúng nhân dân, không phân biệt lứa tuổi với tâm nguyện tốt lành và hướng thiện. Sau một năm bận rộn với những lo toan thường nhật, tham gia trẩy hội ngày xuân, khách hành hương có dịp giải tỏa những lo âu, phiền muộn của cuộc sống thường nhật, được thư giãn tinh thần với những trò chơi lành mạnh trong ngày hội, được tham quan, hiểu biết về các di tích lịch sử. Các lễ hội truyền thống đầu xuân với sức sống mãnh liệt vốn có ăn sâu vào tiềm thức, trở thành nhu cầu, khát vọng không thể thiếu trong đời sống tinh thần của nhân dân ta. Đây cũng là dịp quảng bá cho khách du lịch nước ngòai thấy được những nét sinh họat văn hóa truyền thống đặc sắc cũng như những phong tục, tập quán của nhiều vùng, nhiều dân tộc sinh sống trên đất nước ta.

Ý kiến của bạn về vấn đề này xin gửi đến Diễn đàn Dân trí qua địa chỉ e-mail:thaolam@dantri.com.vn

Lễ hội mùa xuân có ý nghĩa quan trọng trong đời sống văn hóa, tinh thần của nhân dân là vậy. Tuy nhiên, điều đáng nói là hiện nay công tác quản lý lễ hội ở một số nơi vẫn còn nhiều vấn đề bất cập. Đó là tình trạng mê tín dị đoan và nhiều biến tướng nảy sinh qua việc xem bói, xem quẻ, lên đồng. Công tác quản lý thiếu chặt chẽ, theo đó, nạn cờ bạc, ăn xin, ăn uống lãng phí, buôn thần bán phật được dịp hoạt động. Việc khoán trắng cho các “cai thầu” tổ chức bán vé vào hội, gửi xe đạp, xe máy, ô tô … đã khiến cho phí dịch vụ “đội” lên ở mức cao gấp nhiều lần so với quy định. Công tác vệ sinh môi trường ở nhiều lễ hội chưa bảo đảm, nhất là vấn đề vệ sinh an toàn thực phẩm chưa được quản lý, giám sát chặt chẽ. Trong khâu tổ chức ở một số lễ hội, phần “lễ” còn nặng hơn phần “hội”. Các trò vui chơi có thưởng, thực chất là cờ bạc trá hình nhằm “móc túi” du khách còn diễn ra. Một số nơi xem di tích, lễ hội là nguồn lợi của địa phương chỉ tập trung khai thác giá trị kinh tế mà làm phai mờ bản sắc văn hóa của lễ hội. Không ít cán bộ, công chức bỏ bê công việc, tham gia lễ hội với mục đích cầu danh, cầu lộc, vụ lợi đã nêu gương xấu cho quần chúng.

Nguyên nhân của những bất cập nêu trên trước hết phải kể đến là sự buông lỏng, thiếu trách nhiệm trong quản lý của ban tổ chức các lễ hội, ban quản lý các di tích lịch sử. Bên cạnh đó, văn hóa giao tiếp ứng xử trong một bộ phận khách hành hương khi tham gia lễ hội còn hạn chế. Đây cũng là hệ quả của công tác tuyên truyền chưa phát huy hiệu quả để người dân hiểu được ý nghĩa, giá trị của lễ hội, công đức danh nhân cũng như bảo vệ cảnh quan môi trường. Các văn bản về công tác tổ chức các lễ hội đã được ban hành nhưng nhiều người dân chưa nắm bắt được để thực hiện.

Để đảm bảo cho các lễ hội nói chung thực sự có ý nghĩa, vui tươi và lành mạnh, các cấp các ngành chức năng cần tăng cường công tác kiểm tra, giám sát việc thực hiện quy chế tổ chức lễ hội do Bộ Văn hóa – Thể thao và Du lịch ban hành. Trước hết, cần ngăn chặn triệt để các hoạt động mê tín dị đoan, các tệ nạn cờ bạc biến tướng, chống mọi biểu hiện thương mại hóa lễ hội bằng việc đặt hòm công đức bừa bãi. Quản lý, theo dõi và không để làm phát sinh những khoản thu phí không hợp lý, trái quy định, nhất là tình trạng “chặt, chém” khách gửi ô tô , xe máy. Khâu tổ chức các lễ hội phải có kịch bản được dàn dựng, thống nhất kỹ lưỡng từ trước. Kết hợp hài hòa giữa phần lễ và phần hội, có sự kiểm duyệt của các cơ quan văn hóa có thẩm quyền. Theo đó, phần “lễ” phải thể hiện được tinh hoa, ý nghĩa, bản sắc, tạo được không khí thiêng liêng, trang trọng, loại bỏ các hủ tục phiền hà. Phần ‘hội” cần có thêm nhiều trò chơi giải trí lành mạnh, các hoạt động văn hóa, thể thao mang tính giáo dục, thẩm mỹ cao. Cuối cùng, ban tổ chức các lễ hội cần xây dựng được các phương án bảo vệ, đảm bảo an ninh trật tự và giữ gìn vệ sinh môi trường, cảnh quan trong suốt thời gian lễ hội diễn ra. Tổ chức và quản lý tốt các lễ hội được tổ chức trên địa bàn cả nước là thiết thực bảo vệ và phát huy giá trị của các di sản văn hóa cổ truyền các dân tộc. Đó cũng là hoạt động có ý nghĩa trong công tác giáo dục truyền thống, giúp cho các thế hệ hôm nay và mai sau tự hào về quê hương, đất nước và luôn biết hướng về cội nguồn.

Bùi Minh Tuấn
(Giáo viên trường THPT Kim Liên - Nam Đàn - Nghệ An)

LTS Dântrí - Lễ hội là một hình thức sinh họat tinh thần vừa mang ý nghĩa tâm linh vừa có tính hội hè, thể hiện nhiều sắc thái văn hóa truyền thống của nhiều cộng đồng dân cư trên các vùng đất và các dân tộc khác nhau, tạo thành sự phong phú và đa dạng của văn hóa dân tộc Việt Nam ta.

Nếu lễ hội được tổ chức chu đáo thì sẽ phát huy tốt truyền thống “uống nước nhớ nguồn” của dân tộc ta, khơi dậy lòng kính trọng đối với tổ tiên, với những vị thánh hiền đã có công lao to lớn đối với nước với dân, đồng thời khơi dậy và phát huy bản sắc và truyền thống văn hóa mang tính dân gian trên mọi vùng đất nước.

Tuy nhiên có điều đáng quan tâm hiện nay như tác giả bài viết trên đã nêu rõ, đó là sự phát triển của hiện tượng mê tín dị đoan, “buôn thần bán thánh” và kinh doanh không chính đáng, làm lu mờ đi những sinh họat văn hóa lành mạnh và mang ý nghĩa truyền thống. Mặt khác, không ít nơi tổ chức lễ hội quá linh đình và dài ngày gây nên sự lãng phí thời gian và tiền bạc.

Mong rằng các cấp chính quyền địa phương, nhất là ngành văn hóa, có biện pháp chấn chỉnh để các lễ hội diễn ra đúng ý nghĩa là một sinh hoạt văn hóa mang tính dân gian truyền thống, thể hiện những nét đặc sắc về sinh họat văn hóa cũng như phong tục, tập quán của từng vùng, miền, và các dân tộc khác nhau trên đất nước ta. Đấy cũng chính là biện pháp tốt để thu hút khách du lịch.

Bạn đọc