Tiếp dân để giải quyết khiếu nại - không làm “phồng” bộ máy

Dự thảo luật Tiếp công dân được trình UB Thường vụ QH cho ý kiến ngày 16/9 với nội dung giải trình, tiếp thu cho thấy quan điểm rõ hơn về hoạt động tiếp công dân đặt trong mối liên hệ với việc giải quyết khiếu nại tố cáo.

Chủ nhiệm UB Pháp luật Phan Trung Lý cho biết, dự thảo luật đã dành một chương riêng quy định về việc tiếp công dân tại các cơ quan hành chính nhà nước, tòa án nhân dân, viện kiểm sát nhân dân, kiểm toán nhà nước. Trong đó nêu rõ trách nhiệm của người đứng đầu các cơ quan nhà nước trong việc tổ chức tiếp dân.

Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội Nguyễn Hạnh Phúc tán thành quan điểm đề cao yêu cầu đối với của người đứng đầu cơ quan, tổ chức trong việc tiếp công dân. “Khi có vụ việc nóng, chẳng hạn như khiếu kiện đông người thì thủ trưởng cơ quan phải ra tiếp để nhanh chóng giải tỏa bức xúc chứ không được ủy quyền cho cán bộ khác” – ông Phúc nêu nguyên tắc.

Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội phê dự luật mới chỉ đề cập chung chung, mờ nhạt trách nhiệm của người đứng đầu cơ quan đơn vị trong việc này. Vậy nên thực tế, nhiều lãnh đạo cơ quan vẫn “lánh”cố tình né tránh trách nhiệm bằng cách cử cấp phó hay cán bộ cấp vụ, cấp phòng làm việc này. Ông Phúc mong muốn có quy định để xử lý trách nhiệm những người “né” nhiệm vụ như thế.

Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội cũng đề nghị tổ chức cơ quan tiếp dân theo mô hình “một cửa” - trụ sở tiếp dân là nơi tiếp nhận đơn thư cũng là nơi trả lời. Ông Phúc cho rằng, cán bộ trực ở trụ sở tiếp dân của TƯ Đảng, nhà nước cần xem xét đơn thuộc cơ quan nào, đôn đốc giải quyết và trả lời trực tiếp đến người dân chứ ko phải chỉ làm động thái thông báo đơn đã chuyển đến cơ quan nào là xong.

Trách nhiệm đối với việc tiếp dân, theo ông Phúc là “phải theo đuổi đến cùng, nếu không, đơn thư lên TƯ xong lại trả về tỉnh, chuyển tiếp đến sở nọ phòng kia lan man, rồi người dân vẫn không đồng thuận, tiếp tục kéo lên TƯ thành một quy trình lòng vòng, luẩn quẩn, không đến đâu.

Tán thành quan điểm này, Chủ nhiệm UB Quốc phòng An ninh Nguyễn Kim Khoa đề nghị quy định rõ trong Luật về việc văn phòng tiếp công dân các cấp, đồng thời là nơi trả lời về kết qủa giải quyết khiếu nại, kiến nghị của công dân.

Ông Khoa phân tích: “Văn phòng tiếp dân các cấp không phải là nơi giải quyết được khiếu nại, kiến nghị của công dân, nhưng phải là đầu mối trả lời cho nhân dân; phải có trách nhiệm đôn đốc Chính phủ, các cơ quan trung ương và Quốc hội giải quyết đúng thời hạn để người dân chỉ việc đến đó nhận câu trả lời mà không phải đi lòng vòng”.

Chủ nhiệm UB Các vấn đề xã hội Trương Thị Mai nhấn mạnh yêu cầu kết nối giữa các văn phòng để phối hợp xử lý đơn thư, tránh trường hợp trùng lắp do công dân kiến nghị đồng thời đến nhiều người, nhiều cơ quan khác nhau. Bà Mai còn đề nghị ghi hẳn vào Luật: khi người dân có yêu cầu thì đại biểu Quốc hội phải tiếp công dân. Theo bà, đã là đại biểu dân cử thì việc tiếp dân là một trách nhiệm quan trọng.

Tán thành cao với kiến nghị “kết nối nối các văn phòng” của bà Trương Thị Mai, song Chủ tịch Hội đồng Dân tộc Ksor Phước đặt câu hỏi: “Qua thực tiễn thấy có nhiều công dân đến nhiều lần vì cùng một vụ việc, nhiều khi không có tình tiết gì mới, hoặc đã được cấp thẩm quyền giải quyết đúng pháp luật. Quy định “phải tiếp” nhiều khi là rất khó cho đại biểu Quốc hội”.

Phó Chủ tịch Quốc hội Huỳnh Ngọc Sơn thì lo lắng vì cảm giác quy mô luật quá lớn, khi áp dụng thì phải xây dựng có trụ sở tiếp công dân từ cấp TƯ đến tỉnh, huyện, ở cơ sở. Theo đề xuất của cơ quan soạn thảo (Thanh tra Chính phủ), cơ quan tiếp dân còn có cả con dấu, có tư cách pháp nhân thì quy mô càng lớn. Ông Sơn băn khoăn về việc quy mô của cơ quan tiếp dân có tương xứng với kết quả sẽ đem lại vì luật chỉ chủ trương khuôn hoạt động tiếp dân ở việc nhận đơn thư, hẹn ngày trả lời chứ ngay cấp TƯ khi tiếp nhận đơn cũng ko có thẩm quyền giải quyết và thực tế cũng khó có thể giải quyết những sự việc xảy ra tại địa phương.

“Quy mô lớn thế nhưng cũng chỉ là việc cử cán bộ tới ngồi nghe thôi, tiếp nhận rồi lại chuyển đơn đến nơi này nơi kia. Chuyện trả lời cho người dân lại là từ khâu khác” – ông Sơn chỉ rõ.

Không thể gọi trụ sở là cơ quan được, không ai cấp con dấu cho trụ sở được, Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Sinh Hùng nhấn mạnh. Ông cũng lưu ý nếu vụ việc nào có quyết định giải quyết  ở cấp cao nhất đã có hiệu lực rồi thì luật cũng phải nói rõ là không tiếp dân đến vì việc đó nữa.

Dù dự thảo luật đã có quy định nếu cấp cao nhất đã giải quyết rồi thì có quyền từ chối tiếp công dân đến vì vụ việc cụ thể đó, Phó Tổng Thanh tra Chính phủ Nguyễn Văn Thanh cho rằng việc đó chỉ làm được ở cấp tỉnh, còn ở cấp Trung ương thì không thể khước từ ngay việc tiếp dân được, vì chưa thể kiểm tra ngay hồ sơ.

Hơn nữa “chúng tôi có niềm tin là 80% bà con đến trụ sở tiếp dân ở Trung ương là oan ức, nên phải xem hai ba lần nữa, chứ không thì oan bà con” - ông Thanh giãi bày.

Phó Tổng Thanh tra Chính phủ cũng gạt lo lắng về việc phát sinh bộ máy cơ quan tiếp dân vì hiện các đơn vị đều đã có bộ phận, cán bộ làm việc này. Thanh tra Chính phủ có một ban với 38 cán bộ làm nhiệm vụ tiếp dân. TP Hà Nội cũng có 27 người, TPHCM 42 người, các tỉnh thành trung bình có 5 cán bộ, cấp huyện có 3 người chuyên trách. Đánh giá tỉnh thành nào càng đầu tư cho công tác này tốt, tỷ lệ đơn thư khiếu nại, tố cáo vượt cấp, phức tạp càng thấp, như TPHCM hầu như không có vụ nào công dân kéo tới TƯ trình bày bức xúc, ông Thanh khẳng định, luật này không thiết lập hệ thống mới, cũng không làm phồng to bộ máy mà chỉ củng cố địa vị pháp lý để bộ phận cán bộ tiếp dân hoạt động tốt hơn.

P.Thảo