Tăng tuổi lao động hay tiền đóng bảo hiểm để chống vỡ quỹ lương hưu?

Chiều 18/4, UB Thường vụ Quốc hội thảo luận, cho ý kiến về dự án Luật bảo hiểm xã hội (sửa đổi).

Báo cáo của Bộ LĐ-TB&XH đưa ra dự báo, nếu không điều chỉnh chính sách, Quỹ hưu trí và tử tuất có số thu bằng số chi vào năm 2021. Từ năm 2022 trở đi, để đảm bảo chi chế độ hưu trí, tử tuất, ngoài số thu trong năm phải trích thêm từ số dư của tồn tích Quỹ bảo hiểm xã hội và đến năm 2034 thì số thu bảo hiểm xã hội trong năm và số dư tồn tích Quỹ không đảm bảo khả năng chi trả.

Tỷ trọng giữa số tiền chi trả chế độ so với số thu từ đóng góp của người lao động và người sử dụng lao động hàng năm có xu hướng tăng nhanh, năm 2007 chỉ chiếm 57,2%, 2008 con số này là 73,7%, 2011: 77%, 2012: 68,6%, ước năm 2013 76,6% - Bộ trưởng LĐ,TB&XH Phạm Thị Hải Chuyền cho biết.

Phân tích của Bộ LĐ-TB&XH, tuổi nghỉ hưu của Việt Nam hiện đang thấp so với nhiều nước trong khu vực và trên thế giới. Tuổi nghỉ hưu thấp dẫn tới thời gian đóng bảo hiểm xã hội ngắn nhưng thời gian hưởng lương hưu dài do tuổi thọ trung bình của người dân tăng lên.

Theo kết quả Tổng điều tra dân số và nhà ở 2009, số năm trung bình còn sống thêm của nam ở tuổi 60 là 18,1 năm và của nữ ở tuổi 55 là 24,5 năm.

Cụ thể, Bộ đề nghị quy định lộ trình tăng tuổi nghỉ hưu. Từ năm 2016 trở đi, điều kiện về tuổi đời hưởng lương hưu của cán bộ, công chức, viên chức cứ mỗi năm tăng thêm 4 tháng cho đến khi đạt 60 tuổi đối với nữ và 62 tuổi đối với nam. Từ năm 2020 trở đi áp dụng với các nhóm đối tượng còn lại.

Nhóm ý kiến khác đặt vấn đề, nếu tổ chức thi hành pháp luật tốt, số đối tượng tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc có thể tăng thêm khoảng 4-5 triệu người; số nợ bảo hiểm xã hội sẽ giảm và thu hồi nợ có hiệu quả; việc thu bảo hiểm xã hội bắt buộc trên cơ sở mức tiền lương đóng bảo hiểm xã hội mới theo quy định của Bộ luật lao động, số lượng tham gia bảo hiểm tự nguyện tăng... thì thời điểm xảy ra khả năng mất cân bằng Quỹ hưu trí sẽ kéo dài chứ không phải là vào năm 2034 như dự báo.

Không giấu lo lắng trước những thông tin đưa ra, Chủ nhiệm UB Tài chính - Ngân sách Phùng Quốc Hiển cảnh báo, cần tính tới khả năng thu chi trong tương lai khi mà dự báo độ tuổi dân số vàng chỉ còn một giai đoạn ngắn. Việt Nam sắp bước vào giai đoạn đất nước chưa giàu mà dân số đã già, rơi vào bẫy thu nhập trung bình. Việc đảm bảo an toàn Quỹ bảo hiểm xã hội, theo đó, có ý nghĩa cả về mặt kinh tế, xã hội và chính trị.

Đồng tình tăng tuổi nghỉ hưu, kéo dài thời gian làm việc của các đối tượng đóng BHXH, ông Hiển cho rằng, nam 62 - nữ 60 không quá chênh lệch.

Ngược lại, Phó Chủ tịch Tổng liên đoàn Lao động VN Mai Đức Chính nêu thực tế, cán bộ trong các ngành giáo dục, y tế và đặc biệt là lao động nữ trong các doanh nghiệp sản xuất kinh doanh đều “kêu mệt”, đến 45-50 tuổi đã không làm việc được nữa mà bắt họ chờ đến 60 tuổi mới được nghỉ hưu thì quy định này chỉ phù hợp với khu vực hành chính - sự nghiệp.

Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Sinh Hùng cũng cho rằng nâng tuổi nghỉ hưu lúc này chưa hợp tình hợp lý và yêu cầu tính cách khác, con đường khác để giải quyết vấn đề. Chủ tịch Quốc hội nhấn mạnh yêu cầu phải xây dựng quỹ BHXH một cách bền vững.

Chủ tịch Quốc hội dặn, chỉ được mang quỹ đầu tư vào những nơi an toàn, đảm bảo bảo tồn vốn, không được cho vay. Tiền quỹ, theo Chủ tịch Quốc hội, là tiền tiết kiệm của người về hưu, phục vụ mục đích an sinh xã hội, mục đích không phải kinh doanh, không phải tìm cách sinh lời.

Chủ nhiệm UB Tài chính – Ngân sách kiến nghị giải pháp tăng mức đóng bảo hiểm.Theo ông Phùng Quốc Hiển, đưa ra một phương án tính lương đóng bảo hiểm chỉ nên ở mức bằng lương và phụ cấp lương, còn những khoản phụ cấp thêm rất khó xác định vì các khoản thu nhập khác nhau, có những khoản thu nhập không tính được, không khả thi.

Nếu tính đầu vào là số tiền đóng góp thì phải tính đầu ra được hưởng thế nào, trả lương hưu sao cho hợp lý, tránh tình trạng chênh lệch lớn, lớp người có đóng góp nhiều cho đất nước về hưu từ trước năm 1993 có mức lương hưu thấp, càng nghỉ hưu muộn, lương hưu càng cao, lương cán bộ cao cấp không bằng lương hưu của cán bộ lực lượng vũ trang.

P.Thảo