Làng bánh chưng Vĩnh Hòa: Mỗi ngày chợp mắt 2 tiếng để kịp giao hàng

Làng bún bánh Vĩnh Hòa (xóm 9, xã Hợp Thành, Yên Thành, Nghệ An) được công nhận là làng nghề từ năm 2008. Mặc dù được công nhận là làng nghề nhưng người dân ở đây vẫn bám ruộng, bám vườn làm ăn. Người dân trong làng hầu hết đều làm thêm bún, bánh mướt (bánh tráng), bánh chưng, bánh khô, đậu phụ… Trên thực tế, đây là nguồn thu nhập chính của hơn 200 hộ dân làng nghề Vĩnh Hòa.

Làm bánh chưng quanh năm nhưng từ đầu tháng Chạp, gia đình bà Trần Thị Loan đã phải chuẩn bị một số lượng lớn nguyên liệu cho “mùa làm ăn lớn nhất trong năm”. Lá dong, lá chuối được nhập với số lượng lớn, chất kín cả sân, nếp nhập từ Lào về, hợp đồng với cơ sở giết mổ để mua thịt lợn làm nhân bánh, đồ đậu xanh, chuẩn bị củi đun bánh… Mỗi người một việc, tất bật từ sáng tới tối.

Gia đình ông Lê Thái Yên (xóm 9 Vĩnh Hòa) có 25 năm làm nghề gói bánh chưng. Vào vụ bánh Tết, tất cả thành viên trong gia đình đều được huy động tham gia công việc.

“Trung bình mỗi vụ Tết gia đình nhận gói khoảng 8-9 nghìn cái bánh, trong đó có khoảng 3.000 cái phục vụ cho lễ cúng ông Công, ông Táo, số còn lại phục vụ Tết. Nói là tháng Tết nhưng cao điểm bắt đầu từ ngày 20 tháng Chạp cho đến ngày 29 Tết, có năm phải đến tối 30 Tết mới xong việc.

Những ngày này thì làm việc luôn tay luôn chân không có thời gian nghỉ ngơi, ăn uống nữa. Cơm ăn qua quýt tại chỗ, mệt quá thì ngả lưng tại chiếu chợp mắt 1-2 tiếng lại phải dậy làm mới kịp bánh giao cho khách”, ông Yên cho hay.

Các công đoạn làm bánh chưng được chuyên môn hóa cao độ. Anh con trai ông Yên lau chùi lá dong, cô con dâu gọt sống lá, một cô con gái làm nhân bánh thành từng nắm, 2 người gói bánh, ông Yên buộc lạt bánh để đảm bảo chiếc bánh chặt, nấu lên vuông vức, không bị méo mó. Riêng bà Trần Thị Loan – vợ ông Yên chịu trách nhiệm đãi nếp, trộn muối vào nếp để bánh đậm đà và nấu, vớt bánh.

Mặc dù đã có nồi điện chuyên dụng để nấu bánh nhưng bà Loan cũng như phần lớn các gia đình làm bánh chưng trong làng vẫn chọn đun bánh bằng củi. Đây cũng được xác định là công đoạn quan trọng nhất để cho ra chiếc bánh chưng xanh, rền, dẻo mà hạt nếp không bị nát.

“Bánh được đun liên tục trong 6 tiếng đồng hồ, sau đó đợi than tàn, nước nguội từ từ để bánh chín từ đều từ trong ra ngoài. Nếu vớt bánh khi nước còn nóng, vỏ bánh sẽ bị “cháy”, bánh không xanh”. Bánh vớt ra, rửa sạch, ép hết nước ở các góc (bánh chưng) và hai đầu bánh (bánh tày). Có như thế bánh mới không bị chua và để được lâu. Người ta cứ đồn đại bánh chưng nấu bằng pin nên vài tiếng là chín nhưng tôi cam đoan là không có chuyện đó. Bánh chúng tôi nấu đủ 10 tiếng đồng hồ mới vớt ra”, bà Loan chia sẻ bí quyết nấu bánh của gia đình mình.

Bên cạnh gia đình bà Loan, gia đình chị Nguyễn Thị Hồng Bính cũng đang tất bật với việc chẻ lạt, gói bánh. “Bánh chưng Vĩnh Hòa thì có thương hiệu rồi, cứ Tết đến là khách ùn ùn đặt hàng, không phải tìm đầu ra nữa. Dịp này thì sợ không có sức mà gói chứ gói bao nhiêu người ta thu mua bấy nhiêu. 10 ngày sát Tết thì đúng là không có thời gian mà ăn hay ngủ, bếp phải đỏ lửa thâu đêm suốt sáng mới kịp giao cho khách. Nhiều khách đặt mà chúng tôi phải từ chối vì làm không xuể”, chị Bính cho biết.

Ông Lê Hồng Trường – Phó Chủ tịch UBND xã Hợp Thành cho biết: “Làng nghề bún bánh Vĩnh Hòa hàng năm đóng góp đáng kể vào tổng thu nhập của toàn xã, tạo công ăn việc làm và mức thu nhập ổn định từ 3-5 triệu đồng/lao động của làng nghề. Riêng vào vụ Tết, có những hộ gia đình đạt thu nhập hơn 100 triệu đồng. Bánh chưng Vĩnh Hòa được khách hàng ưa chuộng, xuất đi thị trường Hà Nội, Vũng Tàu, Thành phố Hồ Chí Minh, đặc biệt là xuất khẩu cả sang Nhật. Hiện bánh chưng Vĩnh Hòa cũng đang được xúc tiến để xuất khẩu sang Lào, Đài Loan… nơi có nhiều cộng đồng người Việt Nam sinh sống”.

Hoàng Lam