TPHCM:

Hàng trăm ngàn hộ dân thành phố không chịu dùng nước sạch

(Dân trí) - Hơn 100.000 hộ dân có đồng hồ nước nhưng không sử dụng mà sử dụng nước giếng. Những người dân này sống tập trung ở các quận/huyện vùng ven như Hóc Môn, Bình Chánh, quận 12... Trong khi đó, nguồn nước ngầm bị khai thác ở mức đáng báo động, dẫn đến xâm nhập mặn gia tăng và gây sụt lún.

Không dùng nước sạch

Theo Sở Xây dựng TP, tỷ lệ người dân TPHCM được cấp nước sạch là 100%, trong đó việc cấp nước qua đồng hồ tại nhà đạt gần 98% (hơn 1,9 triệu hộ), còn lại thông qua các giải pháp cấp nước khác như: cấp nước qua đồng hồ tổng, giải pháp tạm qua các hồ chứa tập trung và thiết bị lọc.

Hàng trăm ngàn hộ dân thành phố không chịu dùng nước sạch - 1

Lãnh đạo HĐND TP kiểm tra tình hình cấp nước sạch tại huyện Củ Chi

Về tình hình sử dụng nước sạch, Tổng Công ty Cấp nước Sài Gòn (SAWACO) cho biết, trong các khu vực đã được phủ mạng lưới cấp nước vẫn còn một bộ phận người dân khai thác và duy trì sử dụng chủ yếu nguồn nước ngầm từ các giếng khoan.

Tại thời điểm 6 tháng đầu năm 2019, số lượng khách hàng đã có đồng hồ nước nhưng không sử dụng chiếm 9% tổng số khách hàng (tương ứng 124.500 khách hàng) và 8% khách hàng có mức tiêu thụ rất ít (từ 1-4 m3/tháng).

Trong đó, số lượng hộ dân không sử dụng nước tại các quận/huyện vùng ven, nơi UBND TP quyết liệt chỉ đạo phát triển mạng lưới cấp nước gắn đồng hồ nước, cao hơn rất nhiều lần so với bình quân của thành phố. Đơn cử, khách hàng không sử dụng nước tại huyện Hóc Môn chiếm 26%, huyện Bình Chánh chiếm 14% và tại quận 12 là 12%.

SAWACO cho rằng trong tình hình vốn đầu tư còn hạn chế, việc đầu tư mạng lưới cấp nước còn nhiều khó khăn, việc người dân vẫn tiếp tục sử dụng nước giếng khi đã có đồng hồ nước gây lãng phí rất lớn, đó là chưa tính chi phí xã hội bỏ ra để khắc phục hậu quả do khai thác nước ngầm quá mức.

Khai thác nước ngầm đáng báo động, gây sụt lún

Sở Tài nguyên – Môi trường TP cho biết, năm 2017, tổng số hộ dân có có giếng khai thác nước ngầm là 280.851 hộ với tổng lượng nước khai thác là gần 356.000 m3/ngày; các tổ chức khai thác nước dưới đất khoảng 361.000 m3/ngày.

Nước đa phần được khai thác ở tầng nông và tập trung nhiều ở huyện Củ Chi, Hóc Môn, Bình Chánh, quận 12, Bình Tân, Tân Phú. Đây là các khu vực có độ phủ mạng cấp nước sạch thấp và có nhiều hoạt động sản xuất, kinh doanh.

Hàng trăm ngàn hộ dân thành phố không chịu dùng nước sạch - 2

Được gắn đồng hồ nước tận nhà nhưng hàng trăm ngàn hộ dân không sử dụng hoặc sử dụng rất ít, gây lãng phí lớn

Theo Sở Tài nguyên – Môi trường TP, do khai thác nước dưới đất với lưu lượng lớn, hiện nay, trữ lượng khai thác an toàn nhiều nơi bị cạn kiệt, gây mất cân bằng nước. Nguồn nước dưới đất bị khai thác đến mức đáng báo động, dẫn đến mực nước hạ thấp vượt quá mức cho phép ở nhiều nơi, chất lượng nước không đảm bảo và xâm nhập mặn gia tăng. Trong khi đó, tình trạng bê tông hóa, san lấp kênh rạch của quá trình đô thị hóa làm hạn chế khả năng bổ cập nước tự nhiên cho các tầng nước ngầm.

Để có cơ sở đánh giá một cách tổng thể về tình trạng lún mặt đất trên địa bàn thành phố, từ năm 2010, TP đã triển khai dự án “Quan trắc biến dạng mặt đất khu vực TPHCM bằng kỹ thuật INSAR vi phân”.

Kết quả quan trắc năm 2017 cho thấy, khu vực TPHCM tiếp tục có hiện tượng sụt lún bề mặt đất. Diện tích vùng lún nhanh (> 15 mm/năm) là hơn 1.900 ha, diện tích vùng lún tương đối nhanh (10-15 mm/năm) là hơn 7.900 ha, diện tích vùng lún trung bình (5-10 mm/năm) là 16.800 ha.

Theo Sở Tài nguyên – Môi trường, nếu so sánh với giai đoạn 1996-2016, khu vực trung tâm thành phố đã tương đối ổn định. Khu vực quận 5, 10, 11, Tân Bình không còn xuất hiện thêm các vùng lún.

Trong khi đó, các khu vực quận 8, 12, huyện Bình Chánh vẫn tiếp tục bị lún. Ngoài ra, có nhiều vùng lún mới xuất hiện ở khu vực ngoại thành như huyện Nhà Bè, Củ Chi, Hóc Môn, Bình Chánh.

Kết quả giám sát cho thấy, lún mặt đất ở TPHCM mang tính cục bộ với diện tích ảnh hưởng lún nhỏ và ở một vài công trình khai thác nước dưới đất lưu lượng lớn; ở những khu vực san lấp để xây dựng khu công nghiệp, các công trình giao thông, khu dân cư tập trung trên các vùng phân bố đất bùn, yếu và vùng trũng thấp.

Sở Tài nguyên – Môi trường cho rằng nguyên nhân lún do đặc điểm địa chất, thủy văn; do tốc độ đô thị hóa và phát triển đô thị; khai thác nước ngầm. Tuy nhiên, hiện nay thành phố chưa có một đánh giá cụ thể tỷ lệ các nguyên nhân gây lún mặt đất.

Trước thực trạng khai thác nước ngầm, Phó Chủ tịch UBND TP Võ Văn Hoan đã chỉ đạo Sở Tài nguyên - Môi trường TP rà soát hiện trạng khai thác sử dụng nước dưới đất của các khu công nghiệp, khu chế xuất, khu dân cư trên địa bàn thành phố.

Từ đó, lập kế hoạch chi tiết giảm khai thác sử dụng nước dưới đất, tiến đến ngừng khai thác sử dụng nước dưới đất theo lộ trình cụ thể, đồng thời đảm bảo nguồn cung cấp nước sạch đáp ứng yêu cầu sử dụng để thay thế.

Ngoài ra, UBND TP sẽ kiến nghị Bộ Tài nguyên - Môi trường về việc hạn chế, ngừng cấp giấy phép khai thác sử dụng nước dưới đất trên địa bàn thành phố.

Đối với huyện Củ Chi, UBND TP giao các đơn vị tham mưu phương án phương án vận chuyển và cung cấp nước sạch bằng xe bồn cho người dân.

Quốc Anh