Đổi mới, nâng cao chất lượng báo chí

Chúng tôi xin trích giới thiệu một số báo cáo và tham luận tại hội nghị, xoay quanh nội dung đổi mới và nâng cao chất lượng báo chí.

Phương hướng, nhiệm vụ, giải pháp tăng cường lãnh đạo, quản lý báo chí

(Trích Báo cáo của Ban Tư tưởng -Văn hóa T.Ư
do ông HỒNG VINH, Phó Trưởng ban, trình bày)

...Trong quá trình khởi xướng và lãnh đạo công cuộc đổi mới, Ðảng và Nhà nước ta luôn dành cho báo chí sự quan tâm sâu sắc, sự lãnh đạo, quản lý ngày càng khoa học, tạo điều kiện để báo chí phát triển đúng hướng, mạnh mẽ, vững chắc.

Thực tiễn hoạt động báo chí ở nước ta hai năm qua được thể hiện trên những thành tích, ưu điểm nổi bật và một số yếu kém, khuyết điểm:

Phát triển đội ngũ; tăng số lượng, chất lượng các ấn phẩm và loại hình báo chí (báo viết, báo nói, báo hình, báo điện tử);

Phần lớn các cơ quan báo chí hoạt động đúng tôn chỉ, mục đích và định hướng chính trị, hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao;

Công chúng báo chí có bước phát triển về số lượng, trình độ, tham gia ngày càng tích cực vào quá trình truyền thông;

Tăng năng lực tài chính, đổi mới công nghệ, máy móc, điều kiện làm việc, đẩy mạnh xã hội hóa hoạt động báo chí;

Tham gia tích cực các hoạt động báo chí thế giới và khu vực;

Công tác chỉ đạo, quản lý báo chí có nhiều cố gắng.

Cùng với ưu điểm và thành tích nêu trên, những khuyết điểm, yếu kém mà Chỉ thị 22-CT/T.Ư của Bộ Chính trị (khóa VIII), Nghị quyết Hội nghị Trung ương 5 (khóa IX),

Kết luận Hội nghị lần thứ 12 Ban Chấp hành Trung ương (khóa IX), Thông báo 162-TB/T.Ư của Bộ Chính trị (khóa IX) và một số văn bản khác của Trung ương Ðảng và Chính phủ đã nêu ra chậm được khắc phục; có mặt, có lúc, có cơ quan còn trầm trọng thêm. Biểu hiện cụ thể là: Một số cơ quan báo chí thiếu nhạy bén chính trị, chưa làm tốt chức năng tư tưởng, văn hóa của báo chí cách mạng, thậm chí có biểu hiện xa rời sự lãnh đạo của Ðảng, sự quản lý của Nhà nước; xa rời tôn chỉ, mục đích; thông tin không trung thực, suy diễn chủ quan, áp đặt vô lối, sa đà vào những tiêu cực, yếu kém, mặt trái xã hội; xem nhẹ việc phát hiện, biểu dương nhân tố mới, điển hình tiên tiến, người tốt, việc tốt; khuynh hướng tư nhân hóa báo chí, tư nhân núp bóng Nhà nước để ra báo, kinh doanh, dịch vụ truyền thông ngày càng tăng; một số báo, đài phát thanh, truyền hình, tạp chí có vị trí quan trọng nhưng chậm đổi mới, chưa đủ sức làm chủ, chi phối thông tin; hệ thống các đài phát thanh, truyền hình thiếu quy hoạch, kế hoạch phát triển, gây lãng phí, tốn kém.

Nguyên nhân những yếu kém, khuyết điểm là do việc quán triệt, thực hiện các Nghị quyết, Chỉ thị của Ðảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước về báo chí chưa nghiêm túc; Sự phân công, phối hợp giữa cơ quan chỉ đạo, quản lý và cơ quan chủ quản chưa rõ ràng, chặt chẽ; Một số tổng biên tập, ban biên tập cơ quan báo, đài chưa thực hiện tốt chức năng, nhiệm vụ được giao; Xây dựng và triển khai thực hiện chiến lược thông tin quốc gia còn lúng túng; công tác quy hoạch phát triển báo chí còn chậm; Việc cung cấp thông tin cho báo chí còn nhiều yếu kém, sơ hở; Nhận thức một số khái niệm, vấn đề cơ bản trong hoạt động báo chí chưa thống nhất; công tác tổng kết thực tiễn, nghiên cứu lý luận về báo chí chưa theo kịp bước phát triển của toàn ngành; Công tác đào tạo, giáo dục, sử dụng cán bộ, phóng viên, nhân viên ở một số cơ quan báo chí chưa tốt; Tác động tiêu cực từ bên ngoài.

Phương hướng, nhiệm vụ, giải pháp nhằm đổi mới, nâng cao năng lực lãnh đạo, quản lý của Ðảng và Nhà nước đối với công tác báo chí trong tình hình mới. Về phương hướng chung:

Báo chí nước ta đang đứng trước thời cơ, vận hội mới, đồng thời phải đối mặt những khó khăn, thách thức không nhỏ trong quá trình phát triển, phục vụ sự nghiệp đẩy mạnh CNH, HÐH đất nước, mở cửa, hội nhập quốc tế; trong tình hình các thế lực cơ hội, thù địch ráo riết triển khai chiến lược "diễn biến hòa bình" trên lĩnh vực tư tưởng - văn hóa.

Nghị quyết Ðại hội X của Ðảng, khi đề cập nhiệm vụ công tác tư tưởng, lý luận và báo chí đã nhấn mạnh: "Ðổi mới, nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác giảng dạy và học tập lý luận, công tác thông tin, tuyên truyền, cổ động, báo chí, xuất bản, văn hóa nghệ thuật, nắm bắt và định hướng dư luận xã hội; tăng cường tuyên truyền đối ngoại, đặc biệt là về những vấn đề chính trị nhạy cảm như dân tộc, tôn giáo, nhân quyền... Tăng cường sự lãnh đạo của Ðảng về chính trị, tư tưởng và tổ chức trong các cơ quan báo chí. Khắc phục những biểu hiện lệch lạc trong hoạt động báo chí, xuất bản, văn hóa, văn nghệ, nhất là xa rời tôn chỉ, mục đích, chạy theo thị hiếu thấp kém, vì lợi ích vật chất cá nhân, cục bộ".

Nhiệm vụ và giải pháp chủ yếu thực hiện đầy đủ, nghiêm túc quan điểm, đường lối của Ðảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước về báo chí:

Ðánh giá việc thực hiện Luật Báo chí và các văn bản hướng dẫn thi hành; quán triệt và thực hiện tốt Nghị quyết Ðại hội X của Ðảng, phần nói về công tác báo chí, trong đó nhấn mạnh: "Tạo điều kiện cho lĩnh vực xuất bản, thông tin đại chúng phát triển, nâng cao chất lượng tư tưởng và văn hóa, vươn lên hiện đại về mô hình, cơ cấu tổ chức và cơ sở vật chất - kỹ thuật đồng thời xây dựng cơ chế quản lý phù hợp, chủ động, khoa học".

Ðẩy mạnh công tác tổng kết thực tiễn, nghiên cứu lý luận, giúp các cơ quan chỉ đạo, quản lý báo chí của Ðảng và Nhà nước tham mưu để Bộ Chính trị xây dựng, trình Ban Chấp hành Trung ương dự thảo nghị quyết tăng cường sự lãnh đạo của Ðảng đối với công tác tư tưởng, lý luận và báo chí.

Không ngừng nâng cao năng lực lãnh đạo của Ðảng và hiệu lực quản lý của Nhà nước đối với công tác báo chí theo tinh thần Thông báo kết luận số 41-TB/T.Ư:

Tăng cường sự lãnh đạo của Ðảng đối với hoạt động báo chí, nhất là định hướng phát triển, định hướng thông tin, công tác cán bộ, chủ trương xuất bản báo, tạp chí, lập các đài phát thanh, truyền hình. Ðặc biệt coi trọng việc xây dựng tổ chức đảng trong cơ quan báo chí vững mạnh về mọi mặt; đề cao vai trò đảng viên của người làm báo, nhất là người giữ cương vị lãnh đạo; trên cơ sở đó nâng cao năng lực lãnh đạo, chỉ đạo, định hướng hoạt động theo đúng tôn chỉ, mục đích, chức năng, nhiệm vụ của cơ quan báo chí và nhà báo.

Ðảm bảo nguyên tắc: Tổng biên tập, phó tổng biên tập, giám đốc, phó giám đốc cơ quan báo chí có nội dung chính trị - xã hội nhất thiết phải có bằng đại học về chuyên môn và bằng cao cấp chính trị trở lên.

Nâng cao chất lượng tư tưởng, chính trị, văn hóa, khoa học của từng cơ quan báo chí, để báo chí thật sự là tiếng nói của Ðảng, Nhà nước; các tổ chức chính trị - xã hội, xã hội - nghề nghiệp; diễn đàn tin cậy của nhân dân.

Các cấp ủy đảng, chính quyền, cơ quan chủ quản tăng cường lãnh đạo, quản lý hệ thống báo chí của ngành, địa phương, đơn vị mình. Xây dựng, hoàn thiện quy chế quản lý, quy chế phối hợp, chế độ trách nhiệm giữa cơ quan chủ quản và cơ quan báo chí dưới quyền, nhất là trong các vấn đề nội dung, nhân sự, tài chính.

Xây dựng và thực hiện quy chế phối hợp giữa cơ quan báo chí Trung ương, các bộ, ngành, đoàn thể ở Trung ương với ban tuyên giáo, sở văn hóa - thông tin, hội nhà báo các địa phương trong việc quản lý, giám sát hoạt động của phóng viên lưu động, phóng viên thường trú, văn phòng đại diện các cơ quan báo chí; nâng cao chất lượng chính trị, năng lực chuyên môn, kiến thức pháp luật, đạo đức nghề nghiệp cho lực lượng này; xử lý nghiêm minh những người lợi dụng danh nghĩa nhà báo hoặc cơ quan báo chí để nhũng nhiễu, thực hiện các hành vi tiêu cực; chấm dứt tình trạng buông lỏng quản lý như vừa qua.

Xây dựng, hoàn thiện, thực hiện Quy chế người phát ngôn và chế độ cung cấp thông tin cho báo chí; bổ sung, chỉnh sửa, hoàn thiện Quy chế xem xét, cấp giấy phép hoạt động báo chí, Quy chế cấp Thẻ nhà báo (hoặc Thẻ hành nghề báo chí), Quy chế xử phạt các vi phạm trong hoạt động báo chí.

Tiến hành kiểm tra, đánh giá các hoạt động kinh tế, tài chính trong các cơ quan báo chí, đưa lĩnh vực này đi vào nền nếp, theo đúng quy định của pháp luật.

Bổ sung một số nội dung mới của Chiến lược thông tin quốc gia đến năm 2015, tầm nhìn đến năm 2020; hoàn chỉnh quy hoạch, kế hoạch phát triển báo chí:

Trên cơ sở rà soát chức năng, nhiệm vụ từng cơ quan chủ quản, cơ quan báo chí, khẩn trương lập Ðề án đổi mới, sắp xếp lại hệ thống các cơ quan báo chí cả nước, của từng bộ, ngành, đoàn thể, địa phương, đơn vị theo hướng hợp lý, tinh gọn, thiết thực, hiệu quả.

Phân chia các cơ quan báo chí thành hai bộ phận tùy theo tôn chỉ, mục đích, đối tượng phục vụ: bộ phận thông tin, tuyên truyền và bộ phận thương mại. Bộ phận thông tin tuyên truyền được hưởng một số chính sách ưu đãi của Nhà nước, nhất là báo, đài của các tổ chức chính trị và chính trị - xã hội. Bộ phận thương mại hoạt động như các doanh nghiệp, được tạo điều kiện thuận lợi để đăng ký hoạt động trên cơ sở tôn trọng pháp luật, thực hiện đầy đủ nghĩa vụ thuế và các khoản đóng góp cho ngân sách. Kiên quyết xử lý, thu gọn các báo, tạp chí xét thấy không cần thiết, nội dung trùng lặp, hoạt động không đúng tôn chỉ, mục đích hoặc để sai phạm kéo dài.

Sắp xếp lại hệ thống các đài phát thanh - truyền hình cấp tỉnh; chấn chỉnh hoạt động các đài truyền thanh, truyền hình cấp huyện; tăng cường quản lý nội dung và tài chính các đài truyền hình cáp, truyền hình trả tiền. Từng bước xóa bỏ bao cấp ở hầu hết các cơ quan báo đài, trừ một số ít đơn vị làm nhiệm vụ công ích mang tính đặc thù.

Bổ sung, sửa đổi Luật Báo chí và các văn bản quy phạm pháp luật liên quan:

Xem xét, lấy ý kiến giới báo chí, các cơ quan, ban, ngành hữu quan để kiến nghị với Quốc hội và Chính phủ sửa đổi, bổ sung một số điều khoản của Luật Báo chí, các văn bản quy phạm pháp luật liên quan đến hoạt động báo chí; xây dựng chế tài đủ mạnh để vừa tạo điều kiện cho báo chí phát triển đúng hướng, vững chắc vừa xử lý kịp thời, dứt điểm các sai phạm, nhất là các sai phạm lớn, lặp đi lặp lại, kéo dài. Chuẩn bị hành lang pháp lý đầy đủ trước khi cho phép thành lập tập đoàn báo chí.

Nghiên cứu để Bộ Văn hóa - Thông tin hoặc Hội Nhà báo Việt Nam ban hành Thẻ hành nghề báo chí; Quy ước hành nghề báo chí (như một số nước đã làm), trong đó cơ quan quản lý nhà nước về báo chí hay tổ chức của những người làm báo quy định; quy ước với nhau: khi hành nghề, nhà báo, hội viên hội nhà báo vi phạm luật pháp hoặc đạo đức nghề nghiệp, bị cơ quan báo chí này loại bỏ thì cơ quan báo chí khác không sử dụng, thậm chí, có thể cấm hành nghề lâu dài.

Ðổi mới, nâng cao chất lượng công tác đào tạo, bồi dưỡng, quy hoạch, bố trí đội ngũ cán bộ báo chí:

Thực hiện tốt Quy chế bổ nhiệm, miễn nhiệm lãnh đạo cơ quan báo chí (vừa được các cơ quan tham mưu của Ðảng và Nhà nước soạn thảo) theo hướng: cơ quan chủ quản đề nghị; cơ quan chỉ đạo, quản lý của Ðảng và Nhà nước về báo chí xem xét, hiệp y; cơ quan chủ quản ra quyết định cuối cùng và chịu trách nhiệm trực tiếp. Các cơ quan báo chí xây dựng quy chế tuyển dụng, đào tạo, bố trí, đề bạt, miễn nhiệm, khen thưởng, kỷ luật cán bộ, phóng viên, nhân viên trong cơ quan mình theo quy định của pháp luật và một số quy định cụ thể của Ðảng.

Ban Tư tưởng - Văn hóa T.Ư, Bộ Văn hóa - Thông tin phối hợp Ban Khoa giáo T.Ư, Bộ Giáo dục và Ðào tạo, Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh, Học viện Báo chí - Tuyên truyền, Khoa Báo chí - Ðại học Khoa học xã hội và Nhân văn ở Hà Nội và TP Hồ Chí Minh trong việc nâng cao chất lượng đào tạo, bồi dưỡng cán bộ lãnh đạo, quản lý báo chí; đào tạo phóng viên, biên tập viên các cơ quan báo chí. Xem xét, sắp xếp theo hướng tinh gọn, hợp lý và hiệu quả các cơ sở đào tạo, bồi dưỡng báo chí khác (kể cả các trường cao đẳng, trung cấp PT-TH).

Thường xuyên bồi dưỡng, nâng cao phẩm chất chính trị, trình độ nghiệp vụ, năng lực chuyên môn, đạo đức nghề nghiệp cho đội ngũ những người làm báo. Hội Nhà báo Việt Nam cần thực hiện tốt nhiệm vụ này theo tinh thần Chỉ thị 37-CT/T.Ư của Ban Bí thư.

Mở rộng nghiên cứu, trao đổi kinh nghiệm quản lý báo chí với các nước trong khu vực và trên thế giới; vận dụng sáng tạo bài học, kinh nghiệm tốt của bên ngoài phù hợp thực tiễn báo chí Việt Nam.

Tăng cường sự phối hợp giữa các cơ quan chỉ đạo, quản lý báo chí và cơ quan chủ quản của báo chí:

Ðổi mới, nâng cao chất lượng giao ban báo chí hằng tuần; giao ban giữa cơ quan chỉ đạo, quản lý công tác báo chí với cơ quan chủ quản báo chí, định kỳ ba tháng/một lần; nâng cao chất lượng, hiệu quả các cuộc giao ban giữa cơ quan chủ quản với cơ quan báo chí dưới quyền.

Tăng cường sự lãnh đạo, chỉ đạo, quản lý của các ban cán sự Ðảng, Ðảng đoàn, lãnh đạo cơ quan chủ quản với cơ quan báo chí, nhất là ở các cơ quan báo chí đang có số lượng phát hành lớn, phạm vi rộng, tác động đến đông đảo công chúng.

Nâng cao chất lượng nội dung, hình thức, khả năng chi phối thông tin của các báo, đài chủ lực:

Tập trung đổi mới, nâng cao chất lượng mọi mặt của các báo, đài do các cơ quan Ðảng, Nhà nước quản lý: Báo Nhân Dân, Thông tấn xã Việt Nam, Ðài Tiếng nói Việt Nam, Ðài Truyền hình Việt Nam, Tạp chí Cộng sản, Báo điện tử Ðảng Cộng sản Việt Nam, hệ thống báo Ðảng và đài phát thanh truyền hình địa phương. Tăng cường bổ sung cán bộ có bản lĩnh chính trị vững vàng, có trình độ nghiệp vụ chuyên môn cao; đồng thời tạo các điều kiện về tài chính, về cơ sở vật chất - kỹ thuật cho các cơ quan này để có đủ năng lực làm chủ trận địa thông tin và tích cực tham gia định hướng và chi phối thông tin.

Hết sức coi trọng các biện pháp nhằm tăng tính hấp dẫn, tăng lượng phát hành, phạm vi phủ sóng, khả năng chiếm lĩnh thị trường của các báo, đài chủ lực. Chỉ đạo xây dựng thí điểm một số tập đoàn báo chí.

Sắp xếp, chấn chỉnh, tạo bước chuyển biến cơ bản về chất lượng nội dung, nhất là chất lượng chính trị, văn hóa, kỷ luật thông tin của các cơ quan báo chí do thành phố Hà Nội, thành phố Hồ Chí Minh, Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam, Trung ương Ðoàn TNCS Hồ Chí Minh, Bộ Bưu chính - Viễn thông, Bộ Khoa học - Công nghệ, các bộ, ngành thuộc khối nội chính quản lý.

Ðầu tư thỏa đáng cho hoạt động thông tin đối ngoại:

Tiếp tục mở rộng sóng phát thanh, truyền hình ra các nước, các khu vực bằng công nghệ thông tin hiện đại; đưa được sách, báo có nội dung tốt trong nước phục vụ đồng bào ta ở nước ngoài; tăng cường giới thiệu, quảng bá hình ảnh về đất nước và con người của Việt Nam đến nhiều nước trên thế giới.

Chủ động, tích cực hội nhập báo chí thế giới trên cơ sở giữ vững định hướng xã hội chủ nghĩa và bản chất cách mạng của báo chí Việt Nam. Tăng cường trao đổi thông tin, đẩy mạnh hợp tác, tiếp thu thành tựu, bài học tốt của báo chí các nước.

Tăng cường cơ sở vật chất, kỹ thuật, điều kiện hoạt động cho các cơ quan báo chí:

Nghiên cứu, đổi mới công nghệ, máy móc, thiết bị theo hướng hiện đại; ưu tiên phủ sóng phát thanh, truyền hình, phát hành các ấn phẩm báo chí cho giới trẻ, đồng bào dân tộc thiểu số, tôn giáo, vùng sâu, vùng xa, biên giới, hải đảo.

Tiếp tục điều chỉnh, bổ sung, hoàn thiện chế độ, chính sách phục vụ các yêu cầu cần thiết đối với hoạt động báo chí hiện nay.

Xây dựng thí điểm mô hình tập đoàn báo chí phù hợp thực tiễn nước ta.

-----------------------

Tăng cường quản lý nhà nước về báo chí

(Trích báo cáo của Ban cán sự đảng Bộ Văn hóa - Thông tin,
do ông ĐỖ QUÝ DOÃN, Thứ trưởng Văn hóa - Thông tin trình bày)

...Ngày 1-12-2004, Bộ Chính trị (khóa IX) đã có Thông báo Kết luận số 162-TB/T.Ư  về một số biện pháp tăng cường quản lý báo chí trong tình hình hiện nay.

I- Các nhiệm vụ chủ yếu đã tập trung tổ chức thực hiện

Tổ chức nghiên cứu, quán triệt Kết luận của Bộ Chính trị và Quyết định của Thủ tướng Chính phủ; Xây dựng và ban hành các văn bản quy phạm pháp luật; Tổ chức đào tạo, bồi dưỡng cán bộ lãnh đạo cơ quan báo chí; Tập trung lãnh đạo, chỉ đạo đối với một số cơ quan báo chí trọng điểm; Rà soát xây dựng quy hoạch hệ thống báo chí trong cả nước; Tổ chức thanh tra, kiểm tra tài chính đối với một số cơ quan báo chí; Khen thưởng và xử lý vi phạm.

Bên cạnh những ưu điểm là chủ yếu, hoạt động báo chí còn những tồn tại khuyết điểm cần nghiêm khắc chấn chỉnh. Trong đó, tập trung các loại khuyết điểm chủ yếu sau đây:

Thông tin sai sự thật vẫn tiếp tục diễn ra nhưng chậm được khắc phục, thể hiện chủ yếu ở mảng bài viết về các vụ án.

Thông tin xâm phạm bí mật đời tư công dân, thậm chí xúc phạm nghiêm trọng uy tín, danh dự nhân phẩm của công dân, vi phạm các quy định của Luật Dân sự và Luật Báo chí.

Thông tin thiếu nhạy cảm về chính trị, không phù hợp lợi ích của đất nước, gây bất lợi cho hoạt động kinh tế, đối ngoại.

Thông tin dung tục, không phù hợp thuần phong mỹ tục Việt Nam, làm suy giảm tính định hướng, tính giáo dục và tính thẩm mỹ của báo chí.

Một số cơ quan báo chí thực hiện chưa nghiêm túc định hướng thông tin và chấp hành chưa đầy đủ các quy định của pháp luật về báo chí hiện hành.

Hai năm qua, Bộ Văn hóa - Thông tin đã xử lý:

Nhắc nhở, phê bình, đề nghị kiểm điểm đối với hơn 80 trường hợp; Xử phạt vi phạm hành chính đối với 74 lượt cơ quan báo chí với tổng số tiền phạt là 657.300.000 đồng; Thu hồi 13 Thẻ nhà báo; tám cơ quan báo chí bị đình bản tạm thời; một tạp chí, một ấn phẩm bị thu hồi giấy phép hoạt động; Thu hồi năm số báo của năm ấn phẩm báo chí; Tiếp nhận và giải quyết 716 đơn thư khiếu nại, tố cáo, phản ánh về những thông tin không chính xác trên báo chí do các cá nhân, tổ chức trong cả nước gửi tới liên quan đến 512 vụ việc.

II- Những khuyết điểm, tồn tại

Bên cạnh những công việc đã triển khai thực hiện, Bộ Văn hóa - Thông tin vẫn còn một số phần việc chưa hoàn thành theo đúng tiến độ phân công của Chính phủ, cụ thể như  sau:

Về cơ bản Bộ Văn hóa - Thông tin đã hoàn thành việc xây dựng các văn bản quy phạm pháp luật theo kế hoạch của Chính phủ, nhưng tiến độ thực hiện còn chậm.

Chương trình làm việc với các cơ quan chủ quản báo chí thực hiện gián đoạn, kéo dài, quá thời hạn do nhiều lý do khách quan và chủ quan.

Việc xây dựng quy hoạch báo chí điện tử chưa đáp ứng nhu cầu đề ra về tiến độ thời gian.

Chưa có báo cáo đánh giá tổng thể về tình hình tài chính thực tế của các cơ quan báo chí.

III- Một số kiến nghị

Bộ Văn hóa - Thông tin đề xuất một số biện pháp chủ yếu nhằm tăng cường quản lý báo chí trong thời gian tới như sau:

1- Về cơ chế quản lý:

Tiếp tục hoàn thiện cơ cấu tổ chức, bộ máy, cơ chế quản lý ở các cơ quan chỉ đạo và quản lý báo chí nhằm nâng cao vai trò lãnh đạo của Ðảng, hiệu lực quản lý nhà nước đối với lĩnh vực này; khắc phục tình trạng chồng chéo, phân công, phân cấp không rõ ràng giữa các cơ quan quản lý, giữa Trung ương với địa phương; bảo đảm sự tập trung, hiệu quả của công tác chỉ đạo, quản lý thông tin trong phạm vi cả nước.

Kiện toàn và tăng cường hiệu lực quản lý của cơ quan quản lý nhà nước về báo chí. Có sự phối hợp tích cực giữa cơ quan quản lý nhà nước về báo chí và cơ quan chủ quản trong việc tăng cường hiệu lực công tác điều hành, quản lý báo chí.

Tiếp tục hoàn chỉnh hệ thống văn bản pháp luật về báo chí. Rà soát lại hệ thống văn bản pháp luật hiện có, kịp thời sửa đổi, bổ sung cho phù hợp thực tế phát triển của lĩnh vực thông tin báo chí và công tác quản lý báo chí trong tình hình mới.

2- Tăng cường trách nhiệm của cơ quan chủ quản:

Cơ quan chủ quản cần cụ thể hóa các quy định của Luật Báo chí thành quy chế cụ thể về vai trò lãnh đạo, chỉ đạo của cơ quan chủ quản đối với cơ quan báo chí. Cơ quan chủ quản cần kiểm điểm, xử lý kịp thời, nghiêm minh các báo có sai phạm, xây dựng cơ chế kiểm tra hoạt động của các cơ quan báo chí trực thuộc. Ðối với các cơ quan báo chí thường xuyên mắc sai phạm, cơ quan chủ quản cần chỉ đạo kiểm điểm các cá nhân có liên quan, xem xét lại quy trình tiếp nhận, xét duyệt, thẩm định tin, bài, đồng thời có kế hoạch điều chuyển công tác đối với lãnh đạo cơ quan báo chí  không đủ khả năng lãnh đạo quản lý cơ quan báo chí. Kịp thời chấn chỉnh tình trạng cơ quan báo chí trực thuộc xa rời tôn chỉ, mục đích, không tự giác chấp hành Luật Báo chí, coi nhẹ chức năng tư tưởng, văn hóa của báo chí cách mạng.

3- Nâng cao ý thức trách nhiệm, năng lực quản lý của Tổng Biên tập:

Xây dựng quy chế và các quy định về tiêu chuẩn bổ nhiệm làm Tổng Biên tập cơ quan báo chí nhằm tuyển chọn, bố trí những người đủ tài, đức theo quy định của Ðảng và pháp luật về báo chí vào các vị trí chủ chốt; đồng thời đề cao trách nhiệm của Tổng Biên tập đối với cơ quan báo chí thuộc quyền. Kiên quyết xử lý, điều chuyển lãnh đạo cơ quan báo chí mắc khuyết điểm, sai phạm nghiêm trọng, lặp đi lặp lại kéo dài. Nếu cơ quan báo chí mắc sai phạm nghiêm trọng đến mức phải đình bản thì đề nghị cơ quan chủ quản xem xét việc bố trí thay thế Tổng Biên tập.

Ðối với các cơ quan báo chí vi phạm đến mức cần phải thay đổi lãnh đạo, nếu cơ quan chủ quản không có kế hoạch để bố trí cán bộ lãnh đạo mới thì Bộ Văn hóa - Thông tin đề nghị tạm thời đình chỉ hoạt động của cơ quan báo chí cho đến khi kiện toàn xong tổ chức cán bộ.

4- Tăng cường vai trò quản lý nhà nước về báo chí của UBND các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương:

UBND các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương chỉ đạo Sở Văn hóa - Thông tin tăng cường hơn nữa chức năng, nhiệm vụ quản lý nhà nước về báo chí trên địa bàn, chủ động phát hiện và kiên quyết xử lý sai phạm, tránh đùn đẩy trách nhiệm cho các cơ quan chức năng và cơ quan quản lý nhà nước về báo chí ở Trung ương; tăng cường công tác quản lý, thanh tra, kiểm tra, xử lý nghiêm những hành vi vi phạm các quy định của pháp luật về báo chí của các văn phòng đại diện cơ quan báo chí tại địa phương.

5- Tăng cường vai trò quản lý nhà nước của các bộ, ngành, đoàn thể Trung ương:

Các bộ, ngành cần hoàn chỉnh quy chế "Người phát ngôn" nhằm định hướng và cung cấp thông tin cho báo chí. Hoàn thiện danh mục bảo vệ bí mật của bộ, ngành mình, tạo điều kiện và cơ chế cho hoạt động của báo chí. Ngoài ra, cần tăng cường hơn nữa vai trò quản lý nhà nước của các bộ có liên quan như: Bộ Bưu chính - Viễn thông;  Bộ Tài chính; Bộ Văn hóa - Thông tin sẽ tiếp tục rà soát và hoàn thiện hệ thống văn bản pháp luật về báo chí.

Có kế hoạch tổng kết, đánh giá việc thực hiện Luật Báo chí hiện hành để đề xuất việc sửa đổi, bổ sung phù hợp yêu cầu thực tiễn công tác quản lý báo chí và hoạt động báo chí. Có hình thức biểu dương, khen thưởng kịp thời các cơ quan báo chí hoàn thành tốt nhiệm vụ, thực hiện nghiêm tôn chỉ, mục đích, có sáng kiến, thông tin có hiệu quả xã hội tốt, có thành tích trong việc định hướng, tạo dư luận, tạo phong trào hành động cách mạng trong đời sống xã hội.

Tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra, xử lý kịp thời, kiên quyết với hình thức nghiêm minh các cơ quan báo chí vi phạm. Ðối với trường hợp vi phạm kéo dài, lặp đi lặp lại phải đình chỉ hoạt động để kiện toàn, củng cố. Ðánh giá tình hình hoạt động của các cơ quan báo chí mắc nhiều sai phạm; rà soát các số phụ, các cơ quan báo chí có xu hướng thoát ly sự quản lý của cơ quan chủ quản và cơ quan quản lý nhà nước về báo chí, không để tư nhân núp bóng cơ quan báo chí để chi phối nội dung báo chí; đánh giá về hiệu quả của hoạt động hợp tác báo chí với nước ngoài trong việc thực hiện dự án đào tạo lại và nâng cao nghiệp vụ báo chí cho phóng viên và cán bộ quản lý báo chí Việt Nam.

Ðề nghị cho phép thử nghiệm xây dựng một, hai mô hình tập đoàn báo chí để rút kinh nghiệm chỉ đạo. Tiếp tục thực hiện việc đăng phát công khai các sai phạm của cơ quan báo chí và hình thức xử lý sai phạm của cơ quan quản lý nhà nước về báo chí trên các phương tiện thông tin đại chúng. Phối hợp chặt chẽ với Ban Tổ chức T.Ư, Ban Tư tưởng - Văn hóa T.Ư tiến hành xây dựng quy chế bổ nhiệm, miễn nhiệm lãnh đạo cơ quan báo chí.

----------------------

Thành phố Hồ Chí Minh lãnh đạo, quản lý báo chí trong nền kinh tế thị trường

(Trích tham luận của ông NGUYỄN VĂN ĐUA,
Phó Bí thư Thường trực Thành ủy TPHCM)

...Thành phố Hồ Chí Minh là một trung tâm lớn về kinh tế, văn hóa của cả nước, sớm phát triển kinh tế hàng hóa và là đầu mối giao lưu quốc tế quan trọng. Ðây còn là một trong hai trung tâm báo chí lớn nhất của nước ta. Trong điều kiện đó, công tác lãnh đạo, quản lý báo chí luôn là một vấn đề quan tâm lớn của lãnh đạo TPHCM.

Báo chí phát triển là một trong những thành tựu của sự nghiệp đổi mới, thúc đẩy sự nghiệp đổi mới tiến lên, thúc đẩy kinh tế thị trường phát triển. Báo chí đã có nhiều cố gắng trở thành tiếng nói của Ðảng, của Nhà nước, của dân trong các đợt sinh hoạt chính trị lớn của đất nước và TP Hồ Chí Minh. Tuyên truyền, cổ vũ người tốt, việc tốt, điển hình tiên tiến, biểu dương nhiều gương sống đẹp, định hướng xây dựng lối sống mới, xây dựng hình ảnh con người Việt Nam hiện đại cho mọi người, nhất là cho giới trẻ. Khẳng định và bước đầu định hình được hình ảnh của tầng lớp doanh  nhân và hoạt động kinh tế thị trường.

Báo chí TP Hồ Chí Minh đã có nhiều sáng tạo trong việc cổ vũ và tổ chức phong trào xã hội rộng lớn nhằm khuyến học, khuyến tài, khuyến thiện, cổ vũ làm giàu chính đáng nhưng không quên người nghèo ở mọi vùng đất nước, đóng góp tích cực vào mặt trận đấu tranh phòng, chống tham nhũng, lãng phí. Kịp thời phát hiện để xử lý nghiêm minh, góp phần tạo niềm tin trong nhân dân. Tuy nhiên, báo chí TP Hồ Chí Minh cũng còn nhiều hạn chế, yếu kém.

Thành ủy và UBND TP Hồ Chí Minh luôn xác định công tác lãnh đạo, chỉ đạo, quản lý báo chí là một nhiệm vụ quan trọng của công tác tư tưởng - văn hóa. Ðã thực hiện một số giải pháp để hoàn thiện cơ chế lãnh đạo, quản lý báo chí, vừa bảo đảm cho báo chí hoạt động đúng định hướng vừa phát huy được tính năng động, sáng tạo.

Ðã xây dựng và tiếp tục hoàn thiện quy hoạch hệ thống báo chí, tiến hành sắp xếp, củng cố hệ thống báo chí thành phố, có chính sách hỗ trợ những tờ báo đặc thù (về tôn giáo, văn học nghệ thuật, khoa học...), bổ sung những loại hình báo chí mới trong xu thế phát triển thông tin. Ban Tư tưởng - Văn hóa của Thành ủy, Sở Văn hóa - Thông tin, với sự chủ trì của các đồng chí lãnh đạo chủ chốt của cấp ủy đảng, chính quyền thành phố để kết hợp với các cơ quan hữu quan, tổ chức các cuộc giao ban báo chí định kỳ hằng tuần, kịp thời uốn nắn những lệch lạc, cung cấp thông tin, quán triệt những chủ trương, chính sách của Ðảng một cách trực tiếp, cụ thể, định hướng tư tưởng, nội dung tuyên truyền cho báo chí.

Ngoài việc thực hiện đào tạo, bồi dưỡng về chính trị theo kế hoạch của Thành ủy, Hội Nhà báo đã mở nhiều lớp đào tạo với những hình thức phong phú để nâng cao trình độ chính trị, nghiệp vụ cho đội ngũ cán bộ, phóng viên, biên tập viên. Tuy nhiên, công tác lãnh đạo và quản lý báo chí vẫn còn những yếu kém, bất cập chưa đáp ứng được yêu cầu, tình hình và nhiệm vụ.

Thành ủy và các cơ quan hữu quan tiếp tục tăng cường sự lãnh đạo, chỉ đạo và quản lý tốt các hoạt động báo chí. Tiếp tục nâng cao nhận thức về vai trò, chức năng, nhiệm vụ của báo chí trong các cấp ủy. Hoàn thiện quy hoạch báo chí trên cơ sở rà soát, xem xét lại thực trạng hoạt động báo chí hiện nay, bảo đảm sự cân đối, phù hợp chiến lược truyền thông quốc gia. Nâng cao trách nhiệm quản lý nhà nước về báo chí và cơ quan chủ quản.

Kiện toàn và nâng cao năng lực, trình độ của cơ quan và cán bộ trực tiếp chỉ đạo, quản lý báo chí. Xây dựng quy chế phối hợp giữa cơ quan lãnh đạo, chỉ đạo cấp ủy, cơ quan quản lý nhà nước và cơ quan chủ quản báo chí. Củng cố, hoàn thiện bộ máy lãnh đạo của cơ quan báo, tăng cường phát triển đảng, nâng cao vai trò tổ chức đảng của các cơ quan báo chí. Ðẩy mạnh thực hiện Chỉ thị của Ban Thường vụ Thành ủy về công tác phát triển đảng, nhất là trong khối biên tập, xây dựng và kiện toàn tổ chức đảng ở tất cả các cơ quan báo chí.

Rà soát, phân loại để đào tạo toàn diện cho đội ngũ báo chí bằng nhiều hình thức thích hợp. Ðổi mới công tác tuyển chọn phóng viên, biên tập viên, đủ tiêu chuẩn về phẩm chất chính trị và chuyên môn, nghiệp vụ. Lãnh đạo, chỉ đạo các cơ quan báo chí kiểm điểm hoạt động theo Thông báo Kết luận số 41-TB/T.Ư của Bộ Chính trị.

TPHCM xin nêu một số kiến nghị và đề xuất với Trung ương: Các cơ quan chức năng cần nghiên cứu, xem xét việc tạo điều kiện để các cơ quan báo chí tiếp nhận thông tin như nhau. Ðối với những vấn đề thông tin nhạy cảm, cơ quan quản lý báo chí chỉ đạo bằng văn bản để bảo đảm chính xác trong thông tin. Ðổi mới quy chế về quy trình bổ nhiệm tổng biên tập, phó tổng biên tập. Cần nghiên cứu, bổ sung các văn bản pháp luật, phù hợp điều kiện kinh tế thị trường và thông lệ quốc tế. Quy hoạch lại mạng lưới các đài truyền hình - phát thanh theo hướng hiệu quả, bảo đảm định hướng chính trị và tính kinh tế, khắc phục tình trạng lãng phí trùng lắp hiện nay.

Tăng cường vai trò, vị thế, diện phủ sóng của các đài trung ương và đài khu vực. Xây dựng nội dung, kế hoạch quản lý tài nguyên thông tin, các nhà cung cấp dịch vụ, các cơ sở kinh doanh in-tơ-nét và báo điện tử. Xúc tiến xây dựng tập đoàn báo chí để chủ động trong hội nhập, trước mắt nên thành lập tập đoàn các báo Ðảng, đoàn thể. TPHCM là một trong những trung tâm báo chí lớn của cả nước, do vậy cần có cơ chế phối hợp quản lý báo chí theo địa bàn và theo ngành dọc.

Theo Nhân Dân