Cơ hội “gặm nhấm” khi khu tái định cư bị bỏ hoang nhiều năm

Bất đắc dĩ “sống treo” trên những ngôi nhà trái phép

Thực trạng này đang diễn ra với hàng chục hộ dân vạn chài ở thôn Vận Tải xã Võ Liệt,Thanh Chương (Nghệ An). Năm 2010, dự án xây dựng khu TĐC mẫu cho người dân vạn chài ở Khe Mừ xã Thanh Thủy được khởi động với tổng vốn đầu tư hơn 80 tỷ đồng, do chi cục Phát triển nông thôn (Nghệ An) làm chủ đầu tư. Dự án khởi động đã nhen lên niềm vui về cuộc sống mới yên ấm cho những cư dân quanh năm lênh đênh sông nước.

Trong suy nghĩ của người dân, từ đây họ sẽ thoát kiếp con cái thất học, thiếu thốn các điều kiện thiết yếu của cuộc sống bình thường (nước sạch, đất canh tác, chỗ ở ổn định…). Theo dự án này, đã có hàng chục hộ dân được phê duyệt di dời vào khu TĐC Khe Mừ tại xã Thanh Thủy, huyện Thanh Chương.

Nhưng gần 10 năm trôi qua, người dân thôn Vận Tải đang phải “sống treo” cùng dự án. Thời gian cứ trôi, cuộc sống bấp bênh trên sông nước với bao nhọc nhằn, vất vả khiến họ đi từ thất vọng này đến thất vọng khác. Những con thuyền từng là nơi trú thân sau một ngày vất vả mưu sinh đang ngày càng ọp ẹp. Không chỗ ở, không ai bảo ai, nhiều hộ dân nơi đây chấp nhận vi phạm vay mượn tiền bạc mua sắt thép, cát, đá… về dựng nhà ở tạm ven sông.

Tâm sự với chúng tôi, nhiều hộ dân nơi đây chua chát: “Không biết đến bao giờ chúng tôi mới được an cư. Chúng tôi luôn canh cánh nỗi lo mất nhà khi lũ về. Biết dựng nhà kiên cố ven sông để ở là vi phạm nhưng chúng tôi không có cách nào khác”.

Theo ghi nhận của PV, đã có nhiều ngôi nhà cột trụ bằng bê tông, sàn làm bằng bê tông hoặc gỗ, mái lợp tôn hoặc phiboroximang được dựng lên.

Bí thư, xóm trưởng xóm Vận tải xã Võ Liệt (Thanh Chương) Lê Văn Minh thành thật: “Đời sống người dân quá bức bách về chỗ ở. Kế hoạch ban đầu là 97 hộ nhưng sau đó chỉ được phê duyệt 41 hộ di dời theo dự án TĐC. Nhiều hộ đã tự xây dựng nhà kiên cố theo mô hình nhà chống lũ để ở, chính quyền đã về lập biên bản nhưng dân không làm thế thì không biết ở đâu”.

Theo thông báo số 17 ngày 25/4/2019 về việc đình chỉ công trình thi công trái phép của các hộ dân tại thôn Vận Tải xã Võ Liệt cho thấy, đã có 5 hộ dân tự ý xây dựng nhà trái phép dọc bãi bồi sông Lam thuộc diện tích đất chưa sử dụng do UBND xã Võ Liệt quản lý. Đó là các hộ dân: Nguyễn Văn Dương, Nguyễn Ngọc Nam, Lê Văn Ngọc, Trương Văn Cương, Nguyễn Thị Bảy. Ông Bùi Xuân Lĩnh, Chủ tịch UBND xã Võ Liệt (Thanh Chương) thừa nhận: “Người dân xây dựng nhà trái phép là trách nhiệm về quản lý nhà nước của chính quyền địa phương, xã cũng đã lập biên bản đình chỉ nhưng dân không biết ở mô, họ làm là sai nhưng đó là bất khả kháng”.

Cơ hội để các cá nhân “gặm nhấm” khu tái định cư

Sau những tháng ngày rầm rộ, nhiều năm trôi qua, dự án TĐC Khe Mừ đang trở thành dự án “treo”. Những hạng mục hạ tầng của dự án như: Đường nội bộ, điện, nhà văn hóa cộng đồng, trường mầm non… đã dần xuống cấp. Đáng chú ý, trong tổng số khoảng 300ha đất thu hồi phục vụ dự án này, đã có rất nhiều diện tích bị tái lấn chiếm để dựng lán trại, trồng keo, khoanh nuôi chè… .

Theo quán sát của chúng tôi, hai bên con đường chính dẫn vào khu TĐC là những khoảnh keo đang độ lớn, có những vườn cây chuẩn bị cho thu hoạch; những khoảnh chè được đóng cọc căng thép gai bảo vệ… Đi sâu vào khu TĐC Khe Mừ, cách nhà sinh hoạt cộng đồng chừng 70m, chúng tôi thấy cả một đồi rộng mới được san ủi để trồng keo, những cây keo cũng vừa mới kịp bén, cao chừng 20-30cm. Cách đó không xa, để có chỗ trú tạm, người dân đã tự ý dựng hẳn cả lán trại trái phép… .

Trao đổi với PV, ông Trần Duy Trinh, Chủ tịch UBND xã Thanh Thủy và Công chức địa chính Bùi Xuân Hùng đều thừa nhận: “Có nhiều diện tích đã thu hồi, đền bù để xây dựng dự án TĐC Khe Mừ đang bị tái lấn chiếm trở lại để trồng keo, khoanh nuôi chè, dựng lán trại”.

Theo ông Trinh, toàn bộ diện tích khoảng 300ha đã thu hồi, đền bù và bàn giao cho ban quản lý dự án thực hiện xây dựng dự án TĐC Khe Mừ nhưng do đất không sử dụng nên dân thấy tiếc nên vào phát sẻ trồng keo, khoanh chè để chăm sóc… Chính quyền cũng đã nhiều lần làm văn bản tuyên truyền, nhắc nhở sự việc này với người dân.

Hỏi về danh tính những ai vào trồng keo, khoanh nuôi chè, ông Trinh cho rằng mình không nắm được nhưng ông thừa nhận trách nhiệm quản lý nhà nước là của địa phương.

Trong khi đó, ông Bùi Xuân Hùng thì cho hay: “Có khoảng 5ha keo người dân tự lấn chiếm để trồng. Riêng khoảng 2ha chè là do khi thu hồi dự án chưa phá bỏ nên dân khoanh lại để chăm sóc. Còn lán trại dựng trái phép trên đất TĐC Khe Mừ có diện tích khoảng 17m2. Đây là do địa bàn xa, khó quản lý, khi dân làm xong mới biết. Lán trại trái phép là của hộ ông Nguyễn Hữu Nhàn ở thôn 6 xã Thanh Thủy”.

Khu tái định cư  Khe Mừ với tổng vốn đầu tư hơn 80 tỷ đồng, do chi cục Phát triển nông thôn làm chủ đầu tư lãng phí nhiều năm nay thì đã rõ mồn một. Vấn đề đây là  “cơ hội” để các cá nhân “gặm nhấm” tại đây để hưởng lợi nhưng chính quyền lại bất lực.

Đã nhiều năm nay, nhiều hộ dân vạn chài nằm trong diện di dời đến khu tái định cư phải sống ngay cạnh “miệng hà bá” và không biết bao giờ họ mới thoát cảnh “sống treo” này.

Duy Tú