Tăng lương tối thiểu: ILO cảnh báo yếu tố cạnh tranh toàn cầu

(Dân trí) - Tiền lương tối thiểu tăng từ 13-15% giai đoạn 2013-2016, giảm còn 7% và 6,5% trong năm 2017-2018. Theo Tổ chức lao động quốc tế (ILO), lương tối thiểu nếu tăng quá nhanh sẽ tạo quan ngại về khả năng cạnh tranh trong xuất khẩu, đặc biệt với ngành sử dụng nhiều lao động như dệt may, da giày…


Ảnh minh họa. (theo VGP News)

Ảnh minh họa. (theo VGP News)

Liên quan tới phiên đầu tiên (chiều 9/7) của mùa đàm phán lương tối thiểu 2019, đại diện ILO nhận định, việc điều chỉnh lương tối thiểu là vấn đề tác động tới quyền lợi hàng triệu người lao động và người sử dụng lao động tại Việt Nam. Do đó cần được thực hiện cẩn trọng và có phân tích đa chiều.

Tác động trong chuỗi cung ứng toàn cầu

Đứng ở góc độ nghiên cứu tác động tới chuỗi cung ứng toàn cầu, đại diện ILO cho rằng: Lợi thế về giá sản phẩm của các doanh nghiệp nhóm “đáy” trong chuỗi cung ứng này sẽ phải chịu sức ép, khi điều chỉnh lương tối thiểu.

Điều này được lý giải vì lương và mức lương tối thiểu liên tục tăng trong những năm gần đây.

Theo ILO, mặc dù mức tăng tiền lương tối thiểu trong giai đoạn 2013-2016 được xem cao, nhưng chỉ có tính chất bù đắp cho mức lương tối thiểu rất thấp của năm 2012.

“Nhưng xin đừng quên vế bên kia của phương trình. Chẳng hạn, trong gần một thập kỷ qua, giá gia công (gồm cắt, may, ủi) cho một chiếc áo sơ mi hoặc quần jeans mà các nhà cung cấp của Việt Nam nhận được từ các công ty đa quốc gia vẫn hầu như không thay đổi, thậm chí còn thấp hơn trong một số trường hợp” - đại diện ILO cho biết.

Điều này giải thích vì sao những người sử dụng lao động trong các ngành xuất khẩu thường xuyên bị sức ép phải cải thiện hiệu quả của nhà máy, giảm chi phí sản xuất với mong muốn giữ chi phí lao động thấp để duy trì biên lợi nhuận.

Được biết, ngành công nghiệp da giày, dệt may phục vụ xuất khẩu đang thu hút hàng triệu lao động, chủ yếu tập trung ở các khu công nghiệp lớn.

Do đó, chuyên gia ILO nhận định: Để đảm bảo sự phân chia công bằng của các thành quả kinh tế và trách nhiệm xã hội, các công ty đa quốc gia cần phải đối thoại với các nhà cung cấp của Việt Nam và công đoàn.

Với tư cách là “lưới đỡ” cuối cùng đảm bảo mức lương trong điều kiện tối thiểu của người lao động, lương tối thiểu không phản ánh nhiều về yếu tố năng suất lao động.

Tuy nhiên, việc điều chỉnh lương tối thiểu trở nên không thường xuyên và không dự đoán được có thể dẫn đến số lượng các cuộc đình công tự phát tăng lên.

Cân nhắc các chỉ số liên quan

Theo chuyên gia ILO, khi điều chỉnh tiền lương tối thiểu, một số yếu tố thường được cân nhắc: “Đó là tốc độ tăng trưởng GDP, được coi như một biện pháp để tăng năng suất, chỉ số giá tiêu dùng (CPI) để đảm bảo sức mua của người lao động và gia đình họ”.

Bên cạnh đó, đại diện ILO cho rằng, tỷ lệ tiền lương tối thiểu so với mức lương trung vị của tất cả người lao động (được gọi là chỉ số Kaitz) thường được xem xét để đánh giá tác động của tiền lương tối thiểu đối với việc phân bổ tiền lương của toàn bộ lực lượng lao động.

Trong khi sự khác biệt về chi phí sinh hoạt giữa các vùng cũng được tính đến khi điều chỉnh mức lương tối thiểu vùng.

Mức độ quan trọng của mỗi yếu tố thay đổi theo thời gian và ở các nước khác nhau, phụ thuộc vào bối cảnh quốc gia và các giai đoạn phát triển kinh tế.

“Một số quốc gia (như Bỉ) có công thức điều chỉnh lương tối thiểu hoàn hảo giảm thiểu xung đột giữa các đối tác ba bên, đồng thời tăng tính dự đoán cho các tác nhân kinh tế - Chính phủ, doanh nghiệp và người lao động” - đại diện ILO nói.

Đại diện ILO cũng kỳ vọng: Chính phủ và các đối tác xã hội cần thiết phải xây dựng một tầm nhìn chính sách dài hạn về vai trò của tiền lương tối thiểu và xây dựng sự đồng thuận về công thức điều chỉnh lương tối thiểu.

Cần tính tới lương tối thiểu theo giờ và theo tháng

Theo ILO, ở nhiều quốc gia bao gồm cả Trung Quốc và Hàn Quốc, khi mức lương tối thiểu mới được quyết định, mức lương này được thể hiện cả theo giờ và theo tháng. Tại Việt Nam, Hội đồng Tiền lương Quốc gia mới chỉ quyết định mức lượng tối thiểu theo tháng.

“Cần nghiêm túc xem xét việc điều chỉnh mức lương tối thiểu theo giờ bằng cách chia mức lương tối thiểu theo tháng cho số giờ làm việc thông thường hợp pháp trong một tháng” - đại diện ILO nói.

Theo đó, cần xét đến các hình thức làm việc đa dạng, bao gồm công việc bán thời gian và công việc trong khu vực kinh tế phi chính thức, mức lương lương tối thiểu theo giờ sẽ giúp việc thực thi lương tối thiểu rõ ràng hơn.

Tuy nhiên, để điều chỉnh lương tối thiểu theo giờ, cần có sự diễn giải Điều 104 của Bộ luật Lao động 2012 để tính toán số giờ làm việc thông thường hợp pháp hàng tháng, mà hiện tại điều khoản này chưa rõ ràng về mặt pháp lý.

Phan Minh