Tu hành mà thiếu sự học hỏi, hoài nghi dễ đưa đến cuồng tín và mù quáng

Từ hành trình 40 năm tìm đạo của vị ni sư nổi tiếng Nhật Bản

Ni sư Satomi Myodo sinh ra trong một gia đình nông dân nghèo tại Hokkaido. Từ thuở ấu thơ, bà nhận thấy bản thân mình có nhiều đức tính không tốt như "độc đoán, ích kỷ và hay nóng giận". Tới khi trưởng thành gặp nhiều trắc trở gây ra dằn vặt đau khổ, bà nảy sinh ước mong tu tập để "tìm kiếm con đường thoát khổ". 

Trong thời kỳ đầu trước tìm đến với Thần đạo (một tôn giáo của Nhật Bản), ni sư Satomi tìm hết thầy này đến thầy kia, hết chùa này đến chùa kia để xin làm đệ tử, rất siêng năng rèn luyện những gì được chỉ dạy. Để được học, bà thậm chí còn chấp nhận làm đầy tớ trong nhà một lão sư.

Đã có lúc ni sư tưởng như đã tìm được đến đích. Sau nhiều năm kiên trì tu tập, bà phát hiện bản thân có khả năng "tiếp xúc được với vong linh thuộc thế giới siêu hình", trở thành một cô đồng (Miko) của Thần đạo. (Trong Thần đạo, cô đồng được xem là "công cụ trung gian giữa thần linh và con người", chư thần sẽ nhập vào họ, sử dụng xác thân của họ để tiếp xúc với thế giới loài người).

Nhưng dù trở thành một cô đồng nổi tiếng và đạt đến trình độ rất cao của Thần đạo, ni sư nhận ra việc làm cô đồng với sự "giải thoát", sự an nhiên thảnh thơi mà bà tìm kiếm ban đầu là hoàn toàn khác nhau, bà quyết định chấm dứt ngay việc hành nghề cô đồng, cắt đứt mối liên hệ với Thần đạo.

Ni sư tìm đến Phật giáo như một giải pháp cuối cùng. Bà ni sư kiên trì tham gia khoá tu thiền, gặp nhiều thầy ở các chùa khác nhau ở các thành phố khác nhau trên khắp Nhật Bản. Nhưng cũng chính vì "đi hết môn phái này đến môn phái khác, học hết lý thuyết này đến lý thuyết kia, theo hết thầy này đến thầy nọ" một cách lan man, "vô thức", nên mấy chục năm lang thang tìm đạo của ni sư vẫn không có nhiều tiến bộ.

Hành trình tìm đạo nhiều gian khổ và cố gắng nhưng chưa có nhiều kết quả khiến ni sư nhiều lúc rơi vào tuyệt vọng, thậm chí từng có ý định tự tử.

...đến thái độ với Phật giáo và đức tin: Tu hành mà thiếu sự học hỏi, hoài nghi, phân tích dễ đưa đến cuồng tín và mù quáng

Mãi đến khi gặp giáo sư Shibata ở thành phố Sapporo, ni sư mới được chỉ ra sai lầm của mình:

"Bà cảm thấy phải tu, phải đi theo con đường tâm linh, phải làm thế này hay thế khác, mà không thực sự nắm vững mục đích con đường của mình nên cứ trôi dạt từ nơi này đến nơi khác, từ lý thuyết này đến lý thuyết khác, từ thầy này đến thầy nọ".

Hoá ra việc tìm đến với Phật giáo cũng là một quá trình học hỏi, cần có óc hoài nghi, sự phân tích, chứ không nên phụ thuộc vào bất cứ ai. Theo lời giáo sư Shibata, đó là "học trong tinh thần tự do tuyệt đối".

Giáo sư nhấn mạnh: "Sự tu hành mà thiếu yếu tố học hỏi này dễ đưa người ta đến sự cuồng tín, mù quáng, hẹp hòi, cố chấp và như thế là không đúng với giáo lý đề cao việc phát triển trí tuệ của Đức Phật".

Sau giáo sư Shibata, vị thiền sư Yasutani - trụ trì chùa Taiheiji - là người thầy giúp ni sư Satomi có những tiến bộ rõ rệt trong đường tu hành. Nhất là ở việc chỉ ra những chướng ngại trong việc tu thiền của riêng ni sư Satomi, giúp bà ý thức rõ rệt về những sai lầm do sự tu tập phóng túng, tự do trước đây.

Dưới sự chỉ dẫn của vị này, ni sư đã kiến tánh, trở thành "một trong những thiền sư lỗi lạc nhất của Nhật Bản trong cuối thế kỷ 20". Nhưng quan trọng hết, bà đã đạt được mong muốn của mình, bà đã có được sự an lạc, thanh thản mà bản thân đã đi tìm trong suốt cuộc đời, như bà miêu tả:

"Con cảm thấy trong lòng bình an, thanh thản chứ không có gì khác lạ. Con cảm thấy như vừa nuốt trôi được cái gì đó vướng mắc trong cổ họng từ bấy lâu nay, và từ đó mọi thứ trở nên thông suốt","một sự an lạc thầm kín, nhẹ nhàng không thế diễn tả”.

"Hoa trôi trên sóng nước" là câu chuyện đời và cũng là chuyện tầm sư học đạo của ni sư Satomi Myodo. Thông qua hành trình cá nhân của ni sư, người đọc hiểu hơn về Phật giáo, về sự giải thoát, về chuyện tu hành. Nhiều quan điểm khác nhau về Phật giáo được đưa ra, giúp những ai quan tâm đến Phật học có thể soi rọi lại cách tiếp cận của mình với Phật giáo.

Bên cạnh đó, "Hoa trôi sóng nước" còn là một cuốn sách về sự học. Những bài học về tầm quan trọng của một người thầy giỏi, hay đơn giản là sự khẳng định rằng con đường học nào cũng "đòi hỏi một kỷ luật vô cùng khắt khe và một ý chí cương quyết mãnh liệt" trong cuốn sách là rất giá trị với những ai đang trên đường học và muốn hoàn thiện bản thân mình.

Sách do First News phát hành