Độc đáo lễ dâng trâu tế trời đền Chín Gian

Những ngày qua, tại xã Thanh Quân, UBND huyện miền núi Như Xuân đã long trọng tổ chức lễ hội dâng trâu tế trời đền Chín Gian lần thứ nhất - năm 2019.

Đền Chín Gian xưa có tên gọi là “Tến Xớ Quái” - Đền Hiến Trâu. Ngôi đền nằm trên ngọn đồi nhỏ, phía dưới có dòng suối Tốn, có bến Tá Tạo (Bến Quan), nay thuộc xã Thanh Quân, huyện miền núi Như Xuân (Thanh Hóa).

Trước Cách mạng Tháng Tám năm 1945, lễ tế hàng năm diễn ra vào cuối tháng 6 âm lịch, có 9 mường tham gia. Từ sau năm 1944, việc tổ chức lễ tế không còn được tổ chức, vì vậy ngôi đền dần xuống cấp.

Từ tháng 4/2016, đền được khởi công tôn tạo và hoàn thành vào tháng 9/2017. Đền được phục dựng theo kiến trúc nhà sàn của người Thái, vật liệu bằng bê tông, gồm chín gian trên nền của ngôi đền cũ.  

Ngôi đền thờ tự các thần linh và chín mường; ngoài ra, trong đền còn thờ các anh hùng liệt sỹ nhằm tri ân công lao của những người con ưu tú của quê hương Như Xuân đã hi sinh vì sự nghiệp giải phóng dân tộc, thống nhất đất nước.

Hiện nay, đền Chín Gian đã được công nhận là di tích lịch sử - văn hóa cấp tỉnh. Đây là di tích lịch sử văn hóa với thiết chế văn hóa tâm linh tín ngưỡng linh thiêng của đồng bào Thái nói riêng và đồng bào các dân tộc huyện Như Xuân nói chung.

Sau 75 năm gián đoạn, lễ hội dâng trâu tế trời đền Chín Gian đã được khôi phục và tổ chức lại theo nguyện vọng của đồng bào các dân tộc trong huyện. Lễ hội dâng trâu tế trời là một sinh hoạt văn hóa hết sức đặc sắc của đồng bào Thái.

Đây là lần đầu tiên lễ hội diễn ra, song đã thu hút sự quan tâm của người dân cũng như du khách từ khắp nơi về dự.

Tương truyền, Tạo Ló Ỳ là người đã có công khai lập ra 9 bản mường người Thái. Để tưởng nhớ và mong muốn cầu trời phù hộ, che chở cho cuộc sống, mùa màng của bản mường tốt tươi, người dân địa phương tổ chức lễ hội.

Đây cũng là dịp để khơi dậy tinh thần đoàn kết, gắn bó của đồng bào, tưởng nhớ công ơn các thế hệ đi trước.

Lễ vật đặc trưng và quan trọng nhất của lễ hội dâng trâu tế trời là con trâu tơ khỏe mạnh, chưa dùng cày kéo và không có các khuyết tật, dị tật cơ thể.

Đồng thời, tại buổi lễ, mỗi mường phải chuẩn bị thêm 9 con lợn con, 90 con gà nhỏ, 90 cặp cá khô và một chum rượu cần.

Ngoài phần lễ, người dân và du khách còn được tham gia nhiều trò chơi, trò diễn dân gian độc đáo như nhảy sạp, khua luống, cồng chiêng, ném còn, hát giao duyên, các môn thể thao dân tộc và thưởng thức rượu cần, cơm lam…

Với nhiều giá trị văn hóa - tín ngưỡng - tâm linh đặc sắc, lễ hội dâng trâu tế trời đền Chín Gian sẽ thu hút khách du lịch đến khám phá vùng đất và văn hóa đồng bào dân tộc Thái, huyện Như Xuân.

Lễ hội sẽ diễn ra trong 3 ngày, từ 27/2 đến 1/3 (tức 23 - 25 tháng Giêng âm lịch).

Duy Tuyên