Cuộc chơi giành ngôi vương ở Thái Lan

Nhà vua Thái Lan Bhumibol Adulyadej.

Quả bom đã được hẹn giờ nổ tại một ngã tư đông người trong giờ cao điểm buổi tối. Đoạn ghi hình ngay trước đó cho thấy một người đàn ông trẻ tuổi đã bỏ lại một ba lô ở gần khu vực này. Có ý kiến đổ lỗi cho những người ly khai Hồi giáo ở miền Nam Thái Lan, trong khi những người khác cho rằng thủ phạm là phe áo đỏ ủng hộ chính phủ dân túy bị lật đổ trong cuộc đảo chính năm ngoái.

Bàn cờ quyền lực

Rõ ràng là quả bom đã đập tan ảo tưởng về sự an toàn mà Chính quyền quân sự Thái Lan mong muốn nuôi dưỡng. Các vị tướng từng biện minh cho cuộc đảo chính của họ bằng những tuyên bố rằng, chỉ có họ mới có thể bảo vệ người Thái khỏi tình trạng bạo lực giữa các chính phủ dân cử và tầng lớp thượng lưu bảo thủ đã xảy ra một thập kỷ trước đó. Cách mà những kẻ đặt bom nhắm vào khách du lịch như vừa qua cũng đánh vào tuyên bố thúc đẩy nền kinh tế đang suy giảm của Thái Lan. Với việc xuất khẩu và đầu tư nước ngoài giảm, nợ của các hộ gia đình tăng cao, nền kinh tế này rất cần du khách đến lưu trú và chi tiêu ở Thái Lan.

Để tìm kiếm tính hợp pháp và có lẽ là tìm cách phủ lên những rạn nứt trong xã hội Thái, vốn đã bị khoét rộng hơn bởi chính cuộc đảo chính hồi tháng Năm năm ngoái, Chính quyền Thái Lan đã chú trọng trong việc gia tăng sự nhiệt tình của người dân đối với chế độ quân chủ, mà hiện thân là nhà Vua Bhumibol Adulyadej, 87 tuổi.

Chỉ hai ngày sau vụ nổ, Thủ tướng Prayuth Chan-o-cha đã tham dự lễ khai trương một công viên mới có những bức tượng khổng lồ của 7 vị Vua Thái đã mất, được quân đội nước này xây dựng với chi phí khoảng 20 triệu USD tại Hua Hin. Tượng đồng các vị Quốc vương tọa lạc trong một khu nghỉ mát của Hoàng gia - khu vực có nhiều cảnh quan hấp dẫn tại Hua Hin.

Trong 15 tháng qua, Chính quyền Thái Lan đã kết tội một số lượng lớn những người xúc phạm đến quân vương - hành vi phạm tội nghiêm trọng ở Thái Lan, với các hình phạt khắc nghiệt hơn. Các học giả Thái và người nước ngoài đang ngày càng lo lắng về những gì họ phát ngôn. Những người sử dụng phương tiện truyền thông xã hội hiện cũng trở nên e dè hơn. Ngày 7/8 vừa qua, một bà mẹ hai con 29 tuổi đã bị kết án 28 năm tù giam vì đã đưa tài liệu bị cho là “chống lại Hoàng gia” lên Facebook. Cùng ngày, một nhân viên du lịch đã phải nhận bản án 30 năm tù với cùng tội danh.

Những bản án hà khắc này đã bị Liên hợp quốc chỉ trích, nhưng vẫn là cảnh báo hữu ích đối với các phe đối lập, trong đó có nhiều sinh viên, những người đang thể hiện sự bất bình công khai khi Chính quyền quân sự thể hiện những toan tính hòng tại vị lâu dài. Cụ thể, lúc đầu Chính quyền tuyên bố sẽ tổ chức bầu cử mới vào đầu năm nay, nhưng sau đó lại bóng gió rằng có thể sẽ không tiến hành bầu cử cho đến sớm nhất là năm 2017. Một dự thảo hiến pháp mới sẽ được xem xét vào tháng tới. Dù thế nào, người dân cũng dễ dàng nhận thấy chính phủ dân sự trong tương lai sẽ phải phục tùng một loạt các hội đồng được chỉ định.

Những kịch bản mù mờ

Rất ít nhà quan sát cho rằng, Chính quyền quân sự sẽ không từ bỏ bất kỳ sự kiểm soát nào. Trong nhiều tháng qua, Vua Bhumibol đã không còn xuất hiện ở nơi công cộng và đang được điều trị não. Thái tử Maha Vajiralongkorn, người được coi sẽ kế ngôi vua, tuy nhiên lại không chiếm được tình cảm của dân chúng, thậm chí vẫn có mối quan hệ thân thiết với cựu Thủ tướng Thaksin Shinawatra – người đã bị quân đội hai lần lật đổ. Nhiều năm qua đã xuất hiện tin đồn rằng, nếu Nhà vua mất, Hoàng gia sẽ tìm cách đưa người em gái là công chúa Sirindhorn lên ngôi thay thế.

Mỗi kịch bản đều có nguy cơ thổi bùng lên sự phân hóa xã hội sâu sắc ở Thái Lan. Ưu tiên của Chính quyền quân sự rõ ràng là tăng cường hình ảnh của Thái tử trước công chúng để chuẩn bị cho việc nối ngôi của ông này.

Hôm 16/8 vừa qua, Thái tử Maha Vajiralongkorn đã dẫn đầu đoàn hàng ngàn người đi xe đạp đi làm từ thiện ở Thủ đô Bangkok. Chuyến đi được tổ chức để vinh danh Hoàng hậu, mẹ của Thái tử. Trong thời gian diễn ra sự kiện, hình ảnh Thái tử đã xuất hiện trên các bảng quảng cáo toàn quốc. Tháng tới, ông Vajiralongkorn dự kiến ​​sẽ tham dự một buổi lễ hoành tráng dưới chân những bức tượng các vị vua ở Hua Hin. Tin đồn mới nhất là một khi trở thành Vua, ông có thể được thuyết phục để thoái vị, nhường ngôi cho con gái lớn của ông - một nhà ngoại giao được nhiều người quý mến và gần gũi với người dân.

Bài viết kết luận, bất kỳ một Quốc vương tương lai nào của Thái Lan cũng sẽ thấy khó có thể theo được Vua Bhumibol - vị vua trị vì lâu nhất thế giới, người được người dân Thái thờ phụng với lòng sùng kính tôn giáo. Để đảm bảo sự trung thành của dân chúng với người kế nhiệm ông, bộ phận truyền thông của Hoàng gia sẽ cần phải có kế hoạch khôi phục sự tôn trọng đối với chế độ quân chủ, coi đây là một thể chế lâu dài và không ngừng đổi mới, chứ không phải chỉ là sùng bái một người.

Lệ Chi (lược dịch)

Theo Thế giới và Việt Nam