10 sự kiện Khoa học Công nghệ nổi bật năm 2014

Dưới đây là 10 sự kiện Khoa học Công nghệ nổi bật năm 2014 đã được bình chọn:

Lĩnh vực cơ chế chính sách

 1. Hàng loạt nghị định, thông tư được ban hành để đưa nhanh Luật KH và CN vào đời sống

Năm 2014 tiếp tục là năm Bộ Khoa học và Công nghệ có nhiều thành công trong việc xây dựng nền tảng pháp lý nhằm hoàn thiện hệ thống cơ chế chính sách đổi mới cơ bản, đồng bộ và toàn diện hoạt động của ngành. Để cụ thể hóa Nghị quyết của Hội nghị Trung ương 6 khóa XI về phát triển Khoa học và Công nghệ và Luật Khoa học và Công nghệ (sửa đổi Luật Khoa học và Công nghệ năm 2000) Bộ Khoa học và Công nghệ đã trình Chính phủ ban hành sáu nghị định hướng dẫn luật nhằm đưa nhanh các cơ chế chính sách vào cuộc sống. Các thông tư quy định chi tiết nội dung của các nghị định cũng đã được hoàn thiện và kịp thời ban hành theo tinh thần đổi mới của Luật Khoa học và Công nghệ.

2.Ngày Khoa học và Công nghệ Việt Nam (18/5)

Lần đầu Bộ Khoa học và Công nghệ tổ chức Ngày Khoa học và Công nghệ Việt Nam (18-5 ) và tuần lễ truyền thông Khoa học và Công nghệ  với chủ đề “ Khoa học và Công nghệ-Động lực phát triển nhanh và bền vững” với sự tham gia của các bộ ngành, địa phương, trường đại học, viện nghiên cứu, tổ chức khoa học và công nghệ trong cả nước. Đây là sự kiện  quan trọng, ghi nhận sự quan tâm của Đảng, Chính phủ và các tầng lớp  xã hội đối với một lĩnh vực trọng yếu trong tiến trình phát triển và hiện đại hóa đất nước - đó là khoa học và công nghệ.

 Lĩnh vực khoa học xã hội và nhân văn

 3.Tổ chức thành công Hội thảo khoa học quốc tế: “Khảo cổ học dưới nước ở Việt Nam và Đông-Nam Á- hợp tác để phát triển”- mở hướng phát triển lĩnh vực khảo cổ học dưới nước “Khảo cổ học dưới nước ở Việt Nam và Đông-Nam Á- hợp tác để phát triển”.

 Trung tuần tháng 10-2104, Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam phối hợp tỉnh Quảng Ngãi  tổ chức thành công Hội thảo khoa học quốc tế “ Khảo cổ học dưới nước ở Việt Nam và Đông –Nam Á- hợp tác để phát triển”. Các nhà khoa học đã khẳng định: Việt Nam là một quốc gia giàu tiềm năng về di sản văn hóa dưới nước, song đang đối mặt với nhiều khó khăn, vướng mắc trong nghiên cứu, bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa ở lĩnh vực này. Các nhà khoa học kiến nghị đã đến lúc Nhà nước cũng như các cơ quan chức năng cần có kế hoạch đào tạo nguồn nhân lực đầu tư trang thiết bị cần thiết cho ngành khảo cổ học dưới nước. Viện Khảo cổ học đang xây dựng Đề án Phát triển khảo cổ học dưới nước trình Thủ tướng Chính phủ phê duyệt. Hy vọng từ kết quả của hội thảo khoa học quốc tế nói trên và nhất là  khi đề án được triển khai lĩnh vực khảo cổ học dưới nước sẽ ngày càng phát triển.

 Lĩnh vực nghiên cứu cơ bản

Nhà máy sản xuất thép từ bùn đỏ

4. Sản xuất thép và vật liệu không nung từ bùn đỏ

Nằm trong khuôn khổ các nhiệm vụ của Chương trình Tây Nguyên 3, giai đoạn 2011-2015, Viện Hóa học thuộc Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam  đã triển khai đề tài cấp Nhà nước “ Nghiên cứu công nghệ sản xuất thép và vật liêu không nung từ bùn đỏ trong quá trình sản xuất a-lu-min tại Tây nguyên” do TS Vũ Đức Lợi, Phó viện trưởng Viện Hóa học làm chủ nhiệm đề tài. Trong quá trình triển khai đề tài các nhà khoa học đã hoàn chỉnh quy trình công nghệ sản xuất thép và vật liệu không nung từ bùn đỏ. Sau khi thăm dây chuyền thiết bị chạy thử sản xuất thép từ bùn đỏ ở Công ty Thái Hưng (Hải Dương), tháng 4-2014, phó Thủ tướng Hoàng Trung Hải cho rằng để chuyển giao công nghệ sản xuất thép từ bùn đỏ, Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam phối hợp các đơn vị có liên quan cần tiếp tục hoàn thiện tối ưu công nghệ; tính toán  hiệu quả kinh tế và các mặt khác nhắm góp phần giải quyết triệt để vấn đề bùn đỏ trong quá trình khai thác bô-xít ở Tây Nguyên. Có thể nói thành công bước đầu của đề tài là khâu “đột phá” đáng nghi nhận của các nhà khoa học trong việc sản xuất thép và vật liệu không nung từ bùn đỏ, bảo vệ môi trường.

 Lĩnh vực nghiên cứu ứng dụng

 5.Nghiên cứu thành công Vắc-xin Rotavin- M1

Việt Nam vừa sản xuất và đưa vào thử nghiệm thành công vắc-xin phòng bệnh tiêu chảy cho trẻ em có tên Rotavin-M1. Việt Nam là nước thứ hai của Châu Á, nước thứ tư trên thế giới nghiên cứu và sản xuất thành công loại vắc-xin này. Thành công này thuộc về các nhà khoa học của Trung tâm nghiên cứu sản xuất vắc-xin và sinh phẩm y tế. PGS.TS Lê Thị Luân - PGĐ Trung tâm Nghiên cứu, Sản xuất vắc-xin và Sinh phẩm y tế, Chủ nhiệm đề tài “Chế tạo hệ thống chủng giống vi-rút vắc-xin  Ro-ta và sản xuất vắc-xin Rotavin-M1 tại Việt Nam cho biết: Sản phẩm đã được thử nghiệm lâm sàng trên 30 người lớn,một nghìn  trẻ em từ sáu đến 12 tuần tuổi tại Thanh Sơn (Phú Thọ) và TP Thái Bình. Kết quả cho thấy vắc-xin an toàn tuyệt đối với trẻ em và người lớn, đáp ứng miễn dịch rất tốt, tương đương với vắc-xin Rotarix của Bỉ đang lưu hành ở nước ta. Đây là loại vắc-xin đặc hiệu có thể giúp phòng ngừa căn bệnh nguy hiểm này cho hầu hết trẻ dưới năm tuổi, giá thành chỉ bằng 1/3 so với loại vắc-xin tương tự nhập khẩu.

 6.Viện Di truyền Nông nghiệp Việt Nam nhận Giải thưởng “Thành tựu xuất sắc”

Cơ quan Năng lượng nguyên tử quốc tế (IAEA) vừa trao giải thưởng cho các cá nhân và tổ chức của các nước thành viên có nhiều thành tựu trong lĩnh vực đột biến tạo giống, đóng góp hiệu quả vào bảo đảm an ninh lương thực và phát triển bền vững. Việt Nam đã giành được ba trong số 23 giải thưởng, trong đó có một giải thưởng “ Thành tựu xuất sắc” cho Viện Di truyền nông nhiệp Việt Nam. Viện là một trong các đơn vị đi đầu trong lĩnh vực tạo giống bằng đột biến phóng xạ. Viện Di truyền nông nghiệp Việt Nam đã tạo ra được nhiều giống cây trồng như lúa, ngô, đậu tương, hoa,…được công nhận là giống quốc gia và được gieo trồng trên hàng trăm nghìn ha.

 7.Ứng dụng công nghệ tế bào gốc trong điều trị ung thư tại Bệnh viện Trung Ương Huế

 Nhóm bác sĩ, y tá  Bệnh viện T.Ư Huế đã thực hiện thành công  Đề tài cấp Nhà nước độc lập đầu tiên “Nghiên cứu sử dụng tế bào gốc tạo máu tự thân trong điều trị ung thư vú và ung thư buồng trứng”. Đề tài do PGS, TS, BS Nguyễn Duy Thăng làm chủ nhiệm. Chị Nguyễn Thị Sau là người bệnh đã thoát khỏi căn bệnh ung thư sau khi được chữa bằng phương pháp điều trị ung thư bằng hóa trị liều cao, điều trị đích, kết hợp với ghép tế bào gốc tạo máu tự thân cho phép tiêu diệt tận gốc tế bào ung thư. Thành công của đề tài mở ra phương pháp mới trong điều trị ung thư ở Việt Nam nói chung và  ung thư vú,  ung thư buồng trứng nói riêng.

 Hợp tác Quốc tế

8. Hiệp định hợp tác Việt Nam và Hóa kỳ về sử dụng hòa bình năng lượng hạt nhân

Ngày 6/5, tại Hà Nội, Bộ trưởng Khoa học và Công nghệ Nguyễn Quân và Ðại sứ đặc mệnh toàn quyền Hợp chủng quốc Hoa Kỳ tại Việt Nam David Shear chính thức ký kết Hiệp định hợp tác giữa Chính phủ nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam và Hợp chủng quốc Hoa Kỳ về sử dụng hòa bình năng lượng hạt nhân. Hiệp định này được ký kết nhằm điều chỉnh các giao dịch thương mại trong lĩnh vực hạt nhân và tạo khung pháp lý để tăng cường hợp tác giữa Việt Nam với các đối tác Hoa Kỳ trong các hoạt động nghiên cứu, đào tạo phát triển và ứng dụng năng lượng nguyên tử, nhất là trong phát triển điện hạt nhân tại Việt Nam...

 Tôn vinh Nhà Khoa học

 9.GS Châu Văn Minh được bầu làm Viện sĩ Viện hàn lâm Khoa học Bê-la-rút năm 2014.

Vượt qua 20 ứng viên, Giáo sư Châu văn Minh, Ủy viên Trung ương Đảng, Chủ tịch Viện Hàn lâm khoa học và Công nghệ Việt Nam ( VAST) cùng hai nhà khoa học khác trên thế giới đã được bầu là Viện sĩ Viện Hàn lâm khoa học Bê-la-rút. Như vậy sau gần 15 năm, kể từ tháng 3-2000, đến nay Viện Hàn lâm khoa học Bê-la-rút mới có thêm ba viện sĩ nước ngoài, nâng tổng số viện sĩ người nước ngoài của Viện Hàn lâm Bê-la-rút lên 13 người.

10.Ba nhà khoa học Việt Nam được Thomson Reuters tôn vinh là những nhà khoa học có  ảnh hưởng nhất thế giới năm 2014

Ba nhà khoa học của Việt Nam vừa được tổ chức Thomson Reuters (tổ chức theo dõi và công bố thông tin tri thức về chuyên gia nghề nghiệp toàn cầu) xếp vào danh sách Những nhà khoa học có ảnh hưởng nhất thế giới năm 2014. Ba nhà khoa học đó là: GS. Đàm Thanh Sơn (giảng dạy ngành vật lý tại ĐH Chicago, Mỹ), GS.TS Nguyễn Sơn Bình (nghiên cứu giảng dạy ngành hoá học tại ĐH Northwestern, Mỹ) và PGS.TS Nguyễn Xuân Hùng (nghiên cứu giảng dạy về ngành tính toán cơ học tại Trường ĐH Khoa học Tự nhiên TP.HCM, ĐH Tôn Đức Thắng và ĐH Việt - Đức). Ba nhà khoa học Việt Nam nằm trong danh sách 3.000 khoa học "có ảnh hưởng lớn nhất" năm 2014 trong các lĩnh vực khoa học tự nhiên, kỹ thuật, y dược, toán cơ học, xã hội học...  Danh sách này được truyền thông thế giới, các trung tâm nghiên cứu, các trường đại học đánh giá là bản thành tích khoa học khách quan nhất.

Phạm Thanh