Ứng dụng trí tuệ nhân tạo điều trị ung thư, còn nhiều rào cản

Hệ thống điện toán biết nhận thức, được phát triển từ sự kết hợp giữa phần mềm trí tuệ nhân tạo IBM Watson và chuyên môn chuyên sâu về ung thư học đang ngày càng được ứng dụng phổ biến ở các nước phát triển. Ngành y tế Việt Nam cũng đang từng bước tiếp cận và triển khai thí điểm trong điều trị với những kết quả khả quan.

Thực tế thí điểm tại Bệnh viện Ung Bướu, TPHCM cho thấy, hệ thống hỗ trợ hầu hết các giai đoạn của ung thư vú và ung thư đại – trực tràng. Tỷ lệ tương đồng giữa phác đồ điều trị của bệnh viện đang áp dụng và phác đồ của hệ thống trí tuệ nhân của ung thư đại - trực tràng là 88,1%; ung thư vú là 71%. Hệ thống giúp các bác sĩ cập nhật phác đồ mới, bổ sung thêm thông tin và hạn chế những sai sót trong quá trình ra quyết định điều trị; đưa ra được các gợi ý điều trị cho hầu hết các giai đoạn, có hỗ trợ khá chuyên sâu về các phác đồ hóa trị, nội tiết; hỗ trợ tìm kiếm tài liệu một cách nhanh nhất…

Tuy nhiên, quá trình thí điểm cũng ghi nhận nhiều yếu tố ảnh hưởng tới sự tương đồng gồm: cơ sở dữ liệu của hệ thống chủ yếu theo thực tế điều trị ung thư tại nước Mỹ, sử dụng ngôn ngữ tiếng Anh, chưa có phiên bản tiếng Việt và chưa phù hợp với đặc thù của các bệnh viện (như cơ sở vật chất, danh mục thuốc, tình trạng quá tải), đặc thù của người bệnh (về địa lý, tài chính, chế độ bảo hiểm y tế…) cũng như điều kiện kinh tế xã hội của Việt Nam.

Hệ thống sử dụng thường quy các thuốc thế hệ mới như nhóm thuốc nhắm trúng đích, khi điều trị ung thư vú có HER2(+), điều này chưa phù hợp với điều kiện kinh tế, khả năng được hưởng bảo hiểm y tế của đa số bệnh nhân đang điều trị ung thư vú tại bệnh viện và tính sẵn có của thuốc tại Việt Nam nên người bệnh sẽ không được hưởng. Việc chỉ định xạ trị cũng hạn chế hơn so với phác đồ điều trị đang áp dụng tại bệnh viện.

Một số trường hợp hệ thống yêu cần có thêm các xét nghiệm gen, các xét nghiệm sinh học phân tử, trong khi tại Việt Nam chưa thực hiện được xét nghiệm này. Dù có 13 bệnh lý ung thư phổ biến có thể được hỗ trợ từ hệ thống, nhưng một số giai đoạn bệnh của các bệnh lý này hệ thống chưa sẵn sàng hỗ trợ. Và hiện tại còn một số không nhỏ bệnh lý ung thư hệ thống chưa hỗ trợ, cũng như các thể mô bệnh học hiếm gặp hệ thống chưa hỗ trợ.

Hệ thống không yêu cầu nhiều về máy móc thiết bị phần cứng, chỉ cần trang bị máy tính và đường truyền internet đảm bảo là có thể sử dụng, thậm chí có thể chạy trên cả các thiết bị di động như ipad, điện thoại... Tuy nhiên, việc áp dụng cùng lúc tại nhiều khoa trong bệnh viện yêu cầu đường truyền internet tốc độ cao mới có thể đảm bảo tốc độ truy cập khi sử dụng đại trà đây là vấn đề khó với các bệnh viện.

Việc ứng dụng trí tuệ nhân tạo có sự khác biệt về quan điểm điều trị ung thư tại bệnh viện (theo trường phái châu Âu) so với hệ thống (theo trường phái Mỹ) nên có những chỉ định không tương đồng trong một số trường hợp. Mặt khác, các bác sĩ luôn trong tình trạng quá tải nên việc sắp xếp thời gian ứng dụng hệ thống khi đưa ra phác đồ còn bị hạn chế.

Để ứng dụng trong thực tiễn triển khai đại trà, BS Võ Đức Hiếu, Trưởng phòng Chỉ đạo tuyến, Bệnh viện Ung Bướu cho rằng: Khi triển khai ứng dụng trí tuệ nhân tạo trong điều trị ung thư, các bệnh viện cần nguồn lực đúng mức về cơ sở hạ tầng công nghệ thông tin, phần mềm, nhân sự đào tạo, có thời gian sử dụng, phân tích và khai thác các thông tin mà hệ thống đưa ra. Cần phối hợp với nhà cung cấp yêu cầu tăng cường các phương pháp bảo mật dữ liệu, giới hạn địa chỉ IP đăng nhập theo từng tài khoản để đảm bảo thông tin bệnh nhân không bị phát tán. Bên cạnh đó, bệnh viện phải xây dựng quy trình tiếp nhận bệnh nhân phù hợp cho việc áp dụng hệ thống ngay từ đầu, tránh những khác biệt về quan điểm điều trị.

Vân Sơn