Tiểu đường và việc điều trị bằng insulin

Vai trò của Insulin

Những người bị mắc tiểu đường tuýp 1 thường không sản sinh đủ lượng insulin trong cơ thể vì vậy phải có insulin thay thế. Nếu như không cung cấp đủ insulin thay thế thì những người mắc tiểu đường tuýp 1 sẽ bị đường trong máu cao và cơ thể chuyển sang đốt cháy các chất béo dự trữ. Liên tục trong một vài ngày như thế sẽ dẫn đến nhiễm axit tiểu đường và tính mạng bị đe doạ.

Còn ngược lại nếu quá nhiều insulin thì sẽ khiến đường trong máu thấp, dẫn tới bệnh hypoqlycaemia (ngất xỉu, hôn mê). Triệu chứng phổ biến là da nhợt nhạt, hay sửng sốt bàng hoàng, run rẩy, đổ mồ hôi, nhịp tim đập nhanh, hay đói, hay lo lắng và mắt bị mờ đi. Trong một số trường hợp có thể dẫn đến mất ý thức, hôn mê, co giật.

Tiểu đường tuýp 2 thì không thiếu sự sản sinh insulin nhưng các tế bào cơ thể ngày càng tăng cường đề kháng, làm giảm ảnh hưởng của insulin. Trong những năm đầu, cơ thể bù đắp được insulin đề kháng bởi sản sinh insulin từ tuyến tuỵ. Tuy nhiên, những năm tiếp theo thì tuyến tuỵ không còn khả năng bù đắp được nữa và khoảng 25% người mắc tiểu đường tuýp 2 cuối cùng vẫn cần phải điều trị bằng insulin.

Đặc điểm

Có 4 loại insulin chính dùng để tiêm và loại insulin thường dùng sẽ phụ thuộc vào sự thích nghi của từng người và lối sống của họ

- Loại insulin có tác dụng ngắn: Ví dụ loại Actrapid và Velosulin bắt đầu có hiệu quả từ 30 - 60 phút đầu và kéo dài từ 6 - 8 tiếng. Loại insulin aspart, insulin lispro và insulin qlulisine thì có tác dụng sau 15 phút và kéo dài trong 4 tiếng.

- Loại insulin có tác dụng trung bình: Loại này có hiệu quả sau 1 - 2 giờ đầu và kéo dài từ 10 - 14 tiếng như Humulin I và Insulatard.

- Insulin có tác dụng lâu: Bắt đầu có tác dụng sau 1 đến 2 tiếng và kéo dài 24 tiếng. Đó là loại insulin zinc suspension, protamine zinc insulin hoặc insulin qlarqine và insulin detemir.

- Insulin pha trộn: là loại được trộn lẫn giữa insulin có tác dụng ngắn và loại có thời gian trung bình với tỷ lệ khác nhau như 30/70 hoặc 50/50 như loại NovoMix 30, Humulin M3, Insuman comb và Humaloq Mix25.

Sản phẩm insulin nuốt khí được bắt đầu áp dụng ở Hoa Kỳ vào tháng 8/2006. Nó có tác dụng ngắn, hiệu quả sau 10 đến 20 phút và kéo dài 6 tiếng.

Cách sử dụng

Có 3 chế độ:

1. Liều lượng hai lần một ngày cho loại có tác dụng ngắn và trung bình

- Dùng trước bữa ăn sáng và ăn tối

- Liều lượng insulin tác dụng ngắn có hiệu quả vào buổi sáng và tối

- Loại trung bình có hiệu quả vào buổi chiều và đêm.

- Hai loại insulin này rất thích hợp khi trộn lẫn với nhau

2. Dùng 3 lần trong một ngày

- Sử dụng loại có tác dụng ngắn và trung bình trước bữa ăn sáng

- Loại tác dụng ngắn dùng trước bữa ăn tối

- Loại tác dụng trung bình dùng trước khi đi ngủ

3. Liều lượng dùng nhiều lần trong ngày

- Loại insulin có tác dụng ngắn được sử dụng trước mỗi bữa ăn

- Loại trung bình và loại có tác dụng lâu được sử dụng trước khi đi ngủ.

Có nhiều loại chế độ sử dụng khác nhau ví dụ bệnh tiểu đường đối với một số người già có thể tiêm hàng ngày loại insulin có tác dụng lâu.

Điều trị bằng truyền insulin đôi khi được sử dụng đối với người trẻ bị mắc tiểu đường.

Những loại tiêm phức tạp ngày càng được ưa sử dụng vì chúng có tính linh hoạt và giống loại insulin tự nhiên trong cơ thể.

Tuy nhiên chế độ ăn uống và liều lượng sử dụng thuốc phụ thuộc vào từng cá nhân nên bạn phải cùng bác sĩ tìm ra sự kết hợp giữa thuốc và chế độ ăn để điểu chỉnh được lượng đường trong máu một cách tốt nhất.

Insulin tiêm

Insulin được khử hoạt tính bởi enzym tiêu hoá trong ruột mà không phải do tuyến nước bọt ở miệng vì vậy insulin thường được sử dụng để tiêm dưới da và thường tiêm ở bắp đùi, mông, bụng hoặc trên cánh tay. Loại kim dùng để tiêm rất nhỏ và sau khi đã quen bạn có thể tự tiêm lấy hoặc hỏi những người bị mắc tiểu đường, họ sẽ dạy bạn cách tiêm.

Lưu ý:

- Bạn nên sử dụng loại insulin có tác dụng ngắn tiêm dưới da bụng.

- Loại trung bình và lâu thì tiêm ở đùi.

- Loại insulin trộn lẫn có thể tiểm ở cả đùi và bụng.

- Nên luân phiên vị trí tiêm để tránh chỗ bị tiêm nhiều làm mô mỡ sẽ dầy lên gây chai cứng da và đau.

- Tập thể dục sau khi tiêm có thể sẽ làm tăng tốc độ insulin chảy trong máu.

Insulin nuốt khí

Insulin nuốt khí đã được dùng để điều trị tiểu đường nhưng nó không phù hợp và phổ biến cho tất cả mọi người.

Chỉ có loại insulin tác dụng ngắn được dùng còn hầu hết những người mắc tiểu đường tuýp 1 sẽ  vẫn cần phải tiêm insulin có tác dụng trung bình và lâu.

Insulin nuốt khí không thể sử dụng cho những người hút thuốc, bị bệnh về phổi như hen suyễn vì nó ảnh hưởng lâu dài đến phổi.

Viện sức khoẻ và lâm sàng quốc gia (NICE) đã khuyến cáo cho những người nào nên sử dụng loại insulin nuốt khí như những người mắc bệnh bồn chồn, ám ảnh hoặc những người mắc vấn đề dài dẳng với chỗ bị tiêm.

Mục đích điều trị insulin

Mục đích điều trị bệnh tiểu đường bằng insulin không giống nhau đối với mỗi người.

Ở những người trẻ, trung tuổi với mong muốn kéo dài tuổi thọ thì việc điều trị bệnh tiểu đường tốt sẽ làm giảm những biến chứng trong thời gian dài. Nhưng điều này đòi hỏi bác sĩ phải giám sát chặt chẽ và cơ thể có thích nghi với bệnh tiểu đường hay không.

Điều chỉnh mức độ đường glucose trong máu ở tiếu đường tuýp 1 tốt nhất ở mức từ 4mmol/l đến 7mmol/l.

Với người già hoặc những người mắc bệnh nặng có thể không thích hợp để điều trị bằng insulin thay thế vì vậy cần điều chỉnh các triệu chứng tiểu đường bằng cách giảm lượng đường trong máu xuống mức 10mmol/l sẽ khiến bệnh nhân không còn cảm giác khát nước hoặc muốn đi tiểu.

Minh Anh

Theo Netdoctor