Hơn 4.500 tỷ đồng đã “ném” vào siêu dự án Gang thép Thái Nguyên

Công ty cổ phần Gang thép Thái Nguyên (TISCO) vừa công bố báo cáo tài chính hợp nhất 6 tháng đầu năm được kiểm toán bởi AASC.

Tại báo cáo này, vấn đề được đơn vị kiểm toán nhấn mạnh đó là việc TISCO đang triển khai dự án “Cải tạo và mở rộng sản xuất Công ty Gang thép Thái Nguyên – giai đoạn 2” với tổng chi phí đầu tư toàn dự án theo dự toán ban đầu là 3.843,67 tỷ đồng và dự toán điều chỉnh đã được phê duyệt là 8.104,91 tỷ đồng.

Dự án được triển khai thực hiện từ năm 2007, tuy nhiên đến thời điểm hiện tại, các hạng mục chính của dự án tại khu vực Lưu Xá vẫn chưa hoàn thành.

Theo thuyết minh của TISCO tại báo cáo tài chính, đến thời điểm 30/6/2016, tổng giá trị đầu tư của dự án này đã thực hiện đạt 4.539,7 tỷ đồng. Con số này chiếm tới 98% tổng giá trị xây dựng cơ bản dở dang của TISCO. So với thời điểm đầu năm, giá trị xây dựng cơ bản dở dang của dự án này tăng thêm 101,6 tỷ đồng.

Công ty đã lập báo cáo số 282 ngày 10/5/2016 để kiến nghị Bộ Công Thương về các đề xuất phê duyệt điều chỉnh lần 2 tổng mức đầu tư dự án kèm theo các điều kiện ưu đãi về cơ chế tín dụng, thuế nhập khẩu, giá trị gia tăng được hoàn của tổng mức đầu tư.

“Các kiến nghị trong báo cáo đang trong quá trình được Bộ Công Thương xem xét đánh giá và xin ý kiến chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ”, TISCO cho hay.

Tại thời điểm trên, TISCO đang trong “thế kẹt” giữa việc tiếp tục hay buông bỏ dự án khi số tiền giải ngân đã quá lớn. Phát biểu trên báo chí, ông Hoàng Ngọc Diệp, Tổng giám đốc TISCO cho biết, có hai lối thoát có thể lựa chọn là đầu tư tiếp, khi dự án hoạt động tốt nhà nước mới thoái vốn cho tư nhân làm, hoặc Nhà nước bán toàn bộ công ty, để tư nhân nắm quyền chi phối thì mới có thể thu hút được sự quan tâm của nhà đầu tư bên ngoài.

Trong trường hợp đầu tư tiếp thì phải có cơ chế ưu đãi để giảm vốn, đẩy nhanh tiến độ, đảm bảo hiệu quả dự án cao nhất, bởi nếu chậm một ngày giá cả sẽ tăng và máy móc đã nhập về sẽ hư hỏng thêm. Khi thực hiện phải công khai, minh bạch để các cơ quan và xã hội cùng giám sát. Việc đầu tư tiếp, theo lãnh đạo TISCO, thì sẽ có cơ hội thu hồi số vốn đã giải ngân hơn 4.500 tỷ đồng.

“Nếu không có ưu đãi tổng vốn đầu tư dự án phải trên 9.500 tỷ đồng, không chỉ dự án không hiệu quả, công ty cũng chết theo”, ông Diệp cho hay. Nếu đầu tư tiếp, nhà máy phải cơ cấu lại lao động còn khoảng 3.500 người để giảm giá thành sản phẩm.

Tuy nhiên, hy vọng được hỗ trợ đầu tư tiếp của lãnh đạo TISCO đã bị “dập tắt” không lâu sau đó. Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc đã tuyên bố thẳng rằng “Chính phủ không thể tiếp tục ném tiền vào Gang thép Thái nguyên, như thế chẳng khác gì ném tiền vào lửa”.

Trong tháng 5, Thường trực Chính phủ đã dành riêng một cuộc họp về vấn đề này. Sau phiên họp trên, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc chỉ đạo giao Bộ Công Thương thành lập tổ công tác, thuê tư vấn độc lập để đánh giá toàn diện dự án và đưa ra phương án xử lý theo 3 hướng: bán dự án, bán Công ty cổ phần Gang thép Thái Nguyên hoặc kêu gọi doanh nghiệp góp vốn đầu tư.

Đến giữa tháng 6 thì Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ đã đồng ý về nguyên tắc cho phép Bộ Công Thương lựa chọn nhà thầu tư vấn độc lập đánh giá dự án theo hình thức chỉ định thầu. Bộ Công Thương có trách nhiệm thực hiện theo quy định của pháp luật về đấu thầu và tự chịu trách nhiệm trước quyết định của mình. Bên cạnh đó, bộ này cũng được giao chủ trì, phối hợp với Bộ Tài chính hướng dẫn TISCO thanh toán, hạch toán chi phí thuê tư vấn độc lập theo quy định hiện hành.

Như vậy, trong 3 phương án được nêu, Bộ Công Thương đã lựa chọn bán dự án cho dù trước đó, lãnh đạo TISCO từng tỏ ra nghi ngại với phương án này vì “người trong cuộc còn thấy nguy hiểm, nói gì nhà đầu tư”.

Lãnh đạo TISCO cũng đề xuất, trong trường hợp không đầu tư tiếp cho dự án này thì cần phải tách toàn bộ phần dự án mở rộng khỏi nhà máy hiện tại, để không ảnh hưởng tới công ty.

Nếu không tách phần dự án, chắc chắn không quá 1 năm TISCO sẽ phá sản, bởi lãi vay ngân hàng cho số tiền đầu tư vào dự án hiện khoảng 30 tỷ đồng, toàn bộ số vốn lưu động của công ty hơn 1.800 tỷ đồng đã rót vào đó.

Bích Diệp