Đại biểu Quốc hội “trăn trở” khi phải vay cả trăm nghìn tỷ đồng trả nợ

Theo chương trình kỳ họp đã được thông qua, Quốc hội sẽ dành nguyên một ngày hôm nay (9/6) để thảo luận tại hội trường về kinh tế - xã hội và ngân sách Nhà nước (NSNN). Đây là nội dung quan trọng, luôn thu hút sự quan tâm, theo dõi của các vị đại biểu Quốc hội cũng như cử tri và nhân dân cả nước.

Rộ “trào lưu” lập công ty ma để mua bán hóa đơn, chứng từ

Góp phần thảo luận, Bùi Thị Quỳnh Thơ (Hà Tĩnh) đánh giá, thu NSNN của Việt Nam hiện nay chủ yếu vẫn từ thuế nhưng nguồn thu này lại đang trong đà suy giảm theo xu hướng hội nhập quốc tế, thất thu ngân sách xảy ra thường xuyên, một phần do quản lý hóa đơn còn buông lỏng.

Vị đại biểu cho rằng, vừa qua cơ chế cho phép người nộp thuế tự kê khai tự nộp thuế đã góp phần đáng kể trong trong giảm thủ tục hành chính (TTHC). Thế nhưng người nộp thuế lại có thể lách luật để trốn thuế, đặc biệt là sau khi có chính sách bỏ bản kê về mua vào bán ra từ năm 2015.

Thiếu tờ kê này, cơ quan thuế thiếu cơ sở để phân tích rủi ro hay nghi ngờ những bản kê khai của doanh nghiệp (DN) để yêu cầu DN giải trình.

Trong khi đó, trên địa bàn quản lý lại có rất nhiều DN nên cơ quan thuế không thể kiểm soát được việc việc kê khai của tất cả DN có chính xác hay không, dẫn đến việc người nộp thuế có thể kê khai thuế đầu vào cao để thu hẹp chênh lệch đầu vào và đầu ra.

Bà Thơ chỉ ra rằng, lợi dụng sự thông thoáng về chính sách, thời gian vừa qua đã xuất hiện nhiều công ty ma được lập ra để mua bán chứng từ, mua bán các hóa đơn đầu vào để hưởng hoàn thuế, gây thất thu cho NSNN.

Năm 2016 hàng loạt vụ án về thuế GTGT bị phơi bày nhưng chủ yếu lại do cơ quan công an điều tra phát hiện chứ không phải do cơ quan thuế phát hiện. Vị đại biểu dẫn chứng, năm 2016, trong khi số thu NSNN từ thuế GTGT hàng nhập khẩu là 175.065 tỷ đồng nhưng hoàn thuế GTGT đã phải chi 97.925 tỷ đồng. Như vậy, thực chất thu từ thuế GTGT đầu ra còn 81.000 tỷ đồng.

Từ thực tế nói trên, đại biểu tỉnh Hà Tĩnh đề nghị Bộ Tài chính cần thiết lập lại bảng kê các khoản mua vào - bán ra để tạo sự minh bạch, hiệu quả hơn trong kiểm soát các khoản thu thuế.

Đồng thời, cần có các giải pháp khả thi hơn trong thời gian tới trong quản lý kê khai nộp thuế thông qua công nghệ thông tin, rà soát giao dịch qua tài khoản ngân hàng, tăng cường công tác kiểm tra, kiểm toán với những DN, cơ sở kinh doanh nhiều rủi ro để tránh tình trạng tránh thuế, trốn thuế, gây thất thu NSNN.

Phải vay để trở nợ nhưng tỷ lệ chi thường xuyên vẫn tăng mạnh

Đề cập về chi ngân sách NSNN, đại biểu Thơ nhận xét, trong các chiến lược phát triển các thời kỳ đều nhấn mạnh quan điểm tăng đầu tư phát triển, giảm chi thường xuyên, tiết kiệm, thắt chặt chi tiêu hành chính.

Bà Thơ đánh giá, việc chi cho đầu tư phát triển sẽ sinh lợi trong tương lai. Tuy nhiên, những năm qua, tỷ trọng chi thường xuyên trong tổng chi NSNN tăng dần trong khi tỷ trọng chi cho đầu tư phát triển lại giảm. Trong cơ cấu NSNN năm 2016, cơ cấu chi đầu tư phát triển chỉ chiếm còn 19,72%, chi thường xuyên chiếm 61,15% và chi trả nợ, viện trợ chiếm 12%

Năm 2009, khi Luật Quản lý nợ công ra đời thì cũng từ thời điểm đó, tỷ lệ nợ công của Việt Nam liên tục tăng cao. Chính phủ đã phải dành một phần không nhỏ NSNN để trả nợ nhưng vẫn không đủ mà phải đi vay để đảo nợ.

Vị đại biểu dẫn một con số rất đáng trăn trở đó là năm 2017, dự toán vay cho cân đối NSNN mà Chính phủ đặt ra là 316.300 tỷ đồng, trong đó, vay để bù đắp bội chi là 172.300 tỷ đồng và vay để trả nợ gốc 144.000 tỷ đồng. “Tình trạng vay đảo nợ cho thấy Chính phủ đang gặp trục trặc về khả năng trả nợ”, bà Thơ nhận xét.

Các con số trên cho thấy Chính phủ đang loay hoay trong bài toán chi thường xuyên, đi vay để trả nợ vay. Trong khi đó, về nguyên lý thì các khoản nợ vay chỉ được chi cho đầu tư phát triển để sinh lợi và lan tỏa tới nền kinh tế.

Do đó, bà Thơ đề nghị Chính phủ phải xem xét cơ cấu lại chi NSNN theo hướng tăng cho đầu tư phát triển và hạn chế, thắt chặt chi thường xuyên, chi cho tiêu dùng, chi cho những khoản không cấp bách. Điều đó cũng có nghĩa là phải mạnh mẽ hơn nữa trong công tác tinh giản biên chế, cải cách thủ tục hành chính, thu gọn bộ máy hành chính.

Đến thời điểm hiện tại, theo Phó Chủ tịch Quốc hội Phùng Quốc Hiển, đã có 80 đại biểu đăng ký phát biểu, nêu ý kiến về nội dung này.

Tổng Thư ký Quốc hội Nguyễn Hạnh Phúc cho biết, căn cứ kết quả thảo luận tại tổ và để có thêm thời gian cho nhiều vị đại biểu phát biểu, thành viên Chính phủ giải trình, làm rõ vấn đề, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã thống nhất đề nghị các vị đại biểu Quốc hội cho phép kéo dài thời gian phiên họp chiều ngày hôm nay đến 18 giờ 30.

Bích Diệp