Xét nghiệm mới có thể xác định nhanh ca nhiễm lao

Các nghiên cứu đã phát hiện ra các bằng chứng về tác động của nó lên con người vào khoảng 8.000 năm trước Công Nguyên, và ước tính rằng nó đã giết chết khoảng một tỷ người trong hai thế kỷ qua.

Giờ đây, một nhóm nghiên cứu do các nhà khoa học đến từ Arizona, Texas và Washington DC hợp nhất lại lần đầu tiên đã phát triển được một phương pháp xét nghiệm máu nhanh để chẩn đoán và đánh giá mức độ nghiêm trọng của các ca bệnh lao thực sự (active TB cases).

Dưới sự dẫn dắt của Tony Hu, chuyên gia nghiên cứu tại Viện Thiết kế sinh học - Trường Đại học Arizona State, 8 nhóm nghiên cứu bao gồm Viện Nghiên cứu Houston Methodist và các nhà nghiên cứu tại Viện y tế Quốc gia, đang tích cực khai thác lĩnh vực mới của y học nano để nâng cao khả năng kiểm soát TB trên toàn thế giới.

Ông Hu, một nhà khoa học thuộc Trung tâm Virginia G. Piper - Viện nghiên cứu thiết kế sinh học, cho biết: “Trong các cuộc thử nghiệm lao hiện nay, xét nghiệm đờm, xét nghiệm máu, xâm lấn phổi và sinh thiết lymphô, hoặc chích tủy là phương pháp duy nhất để chẩn đoán bệnh lao. Các kết quả có thể là âm tính giả, và các xét nghiệm này cũng bị hạn chế do phải chờ mất vài ngày mới cho ra kết quả”.

Mặc dù đã dành ra 6.6 tỷ đô la để nỗ lực phòng ngừa và chăm sóc lao quốc tế, nhưng TB vẫn là một nguy cơ lớn đối với sức khoẻ con người, đặc biệt đối với các nước đang phát triển và người nhiễm bệnh HIV.

Các vấn đề trở nên tồi tệ hơn khi mà vi khuẩn lao có thể ẩn náu trong mô phổi của người, thường là 10 năm, trước khi bùng phát khiến bệnh lao phát triển mạnh và sau đó có thể lây sang những người khác. Hiện tại, Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) ước tính có đến một phần ba dân số thế giới có thể có những trường hợp nhiễm lao không hoạt động (dormant TB infections) như vậy.

Năm 2016, theo báo cao mới nhất của WHO, ước tính có 10 triệu người trên toàn thế giới vẫn phát triển bệnh lao mỗi năm, gây tử vong cho khoảng 2 triệu người. Các biện pháp điều trị TB đã ngăn chặn được khoảng 50 triệu ca tử vong trong khoảng thời gian từ năm 2000 đến 2015, nhưng TB vẫn là một bệnh dịch toàn thế giới do hiện nay thiếu các vắc xin TB đặc hiệu, sự gia tăng các chuỗi kháng thuốc và hoạt động chẩn đoán TB.

Phương pháp mới và đơn giản dùng để sàng lọc nhanh những trường hợp dễ bị mắc lao đã được tổ chức WHO và các văn phòng y tế công cộng khác công nhận như là một giải pháp quan trong để điều trị căn bệnh này.

Phương pháp xét nghiệm lao dựa vào các chỉ số trong máu được phát triển mới đây của nhóm nghiên cứu không chỉ vượt trội hơn so với tất cả các phương pháp xét ngiệm khác hiện có trên thị trường mà còn chỉ mất vài giờ để hoàn thành xét nghiệm. Điều này rất quan trọng vì các yêu cầu trong kiểm soát lao hiệu quả là đòi hỏi bệnh nhân phải tiến hành điều trị càng sớm càng tốt để có thể giảm các nguy cơ lây lan bệnh lao.

Phương pháp xét nghiệm này cũng rất hứa hẹn đối với việc đánh giá nhanh liệu pháp điều trị lao, một yếu tố quan trong trong việc làm giảm sự phát triển và lây lan của các chuỗi vi khuẩn lao kháng thuốc.

Xét nghiệm NanoDisk-MS mới được phát triển của nhóm nghiên cứu có thể cải thiện đáng kể việc quản lý và chẩn đoán bệnh lao vì phương pháp xét nghiệm này lần đầu tiên có thể đánh giá được mức độ nghiêm trọng của các ca nhiễm lao đang hoạt động. Nó có thể phát hiện chính xác nồng độ trong máu của hai loại protein đó là CFP-10 và ESAT-6 trong thời gian ngắn mà vi khuẩn lao chỉ giải phóng trong các trường hợp nhiễm trùng.

“Chúng tôi rất vui về khả năng phương pháp xét nghiệm có tốc độ xử lý và cho nhanh kết quả này của chúng tôi. Các kết quả này giúp theo dõi hiệu quả điều trị và cho phép các bác sĩ có thể điều trị tốt hơn những ca nhiễm lao trên toàn thế giới. Hơn nữa, công nghệ của chúng tôi có thể được tích hợp sử dụng với các dụng cụ lâm sàng tiêu chuẩn trong các bệnh viện trên toàn thế giới”. Hu nói.

Các xét nghiệm lao hiện nay thường rất khó ở những bệnh nhân lao dương tính với HIV hoặc những ca nhiễu lao trong các mô không phải là mô phổi. Những bệnh nhân này có thể sẽ cần phải sinh thiết mô để chẩn đoán bệnh.

Tuy nhiên, phương pháp xét nghiệm NanoDisk-MS có thể phát hiện được các ca bệnh lao khu trú ở phổi và không phải ở phổi với độ nhạy tương ứng khoảng 92%, bao gồm cả ở bệnh nhân nhiễm HIV, và bộc lộ rõ các đặc trưng bệnh để phân biệt những bệnh nhân với các ca bệnh liên quan. Trong đó lao tiềm ẩn là 87%, các ca nhiễm vi khuẩn lao không điển hình là 91% và những người khỏe mạnh là 100%.

Phương pháp xét nghiệm này cũng có thể điều chỉnh để xét nghiệm các căn bệnh truyền nhiễm khác. Hiện Hu đang phát triển các xét nghiệm lao hiện nay để đượcc phê duyệt ứng dụng lâm sàng trong cuộc chiến chống lại bệnh lao.

Công trình nghiên cứu đã được công bố trên tạp chí Proceedings of the National Academy of Sciences.

P.T.T-NASATI (Theo Medical News Today)