Sự phổ biến hình ảnh của động vật là một bất lợi

Một cuộc khảo sát hiểu biết của người dân cho thấy nhiều người không biết rằng những loài động vật họ cho là “có sức hút” đang bị đe dọa trong tự nhiên.

Những loài này bao gồm sư tử, voi, hổ và các loài động vật khác thường xuyên xuất hiện trên các nhãn hiệu và quảng cáo.

Các nhà nghiên cứu nghi rằng sự có mặt khắp nơi trên các phương tiện truyền thông của những loài vật này có thể khiến mọi người nghĩ rằng chúng rất đông đúc trong tự nhiên.

Các phát hiện được một nhóm các nhà khoa học quốc tế đăng trên PLOS Biology.

Những loài lôi cuốn

Theo Tiến sĩ Franck Courchamp, tác giả chính của nghiên cứu, khái niệm về những loài “có sức hút” nổi lên gần đây trong ngành sinh học bảo tồn.

Ông phát biểu với BBC News: “Có một sự khẳng định thường xuyên rằng những loài có sức hút nhất đang làm lãng phí phần lớn thời gian và tài nguyên (trong việc bảo tồn). Tôi bắt đầu thắc mắc liệu điều này có đúng và đem lại kết quả tốt hơn trong việc bảo tồn không”.

Tiến sĩ Courchamp và đội nghiên cứu bắt đầu xác định chính xác đó có thể là loài động vật nào.

Sử dụng một khảo sát trực tuyến có sẵn bằng bốn ngôn ngữ, được bổ sung bởi các bảng câu hỏi lớp học ở các trường tiểu học Anh, Tây Ban Nha và Pháp, các nhà nghiên cứu đã yêu cầu người dân kể tên các loài động vật hoang dã họ cho là lôi cuốn nhất.

Họ cũng nhìn vào tần suất các loài động vật xuất hiện trên các trang web sở thú, và trên bìa phim hoạt hình của Disney và Pixar.

Cuộc sống hoang dã ảo

Ngoài ra, đội nghiên cứu cũng nhờ các tình nguyện viên ở Pháp phân loại những cuộc chạm trán với những quần thể “ảo” của 10 loài động vật trên trong thời gian một tuần.

Họ gặp trung bình 4,4 con sư tử trên các logo, phim hoạt hình, tạp chí và các nguồn khác mỗi ngày, cho thấy rằng mọi người có khả năng sẽ thấy những con sư tử “ảo” một năm gấp 2-3 lần số sư tử ở Tây Phi.

Tiến sĩ Courchamp nghĩ rằng điều này có lẽ có một ảnh hưởng tiềm thức, dù chưa có bằng chứng trực tiếp.

Ông cho hay: “Tôi nghĩ phần lớn vì mọi người thấy hươu cao cổ và sư tử hàng ngày trong cuộc sống, họ vô tình nghĩ rằng chúng rất đông”.

Dù xuất hiện thường xuyên trên các phương tiện đại chúng, chín trong mười loài động vật này nằm trong danh sách được phân loại sắp nguy cấp, nguy cấp hoặc cực kì nguy cấp trong Sách đỏ của Tổ chức Bảo tồn Thiên nhiên Quốc tế.

Khi hỏi các đối tượng tham gia khảo sát xem họ có nghĩ những loài động vật này là loài nguy cấp không, các nhà nghiên cứu khá bất ngờ bởi kết quả.

Khoảng một nửa số người trả lời nghĩ rằng loài khỉ đột cực kì nguy cấp không bị đe dọa.

Nhưng nhà sinh vật học bảo tồn Tiến sĩ Sarah Durant cảnh báo rằng điều này chưa đủ để hình thành “mối quan hệ nhân quả giữa việc thấy các loài động vật thường xuyên trong xã hội và liệu điều đó có liên quan đến nhận thức thành kiến của chúng ta về sự nguy cấp của chúng hay không”.

Những yếu tố khác có thể ảnh hưởng đến sự hiểu biết của con người về tình trạng một loài động vật, và sự tham gia của họ trong nỗ lực bảo tồn.

Nhà nghiên cứu Hội Động vật học Luân Đôn, không tham gia nghiên cứu, bổ sung: “Chúng ta không biết nhiều về tâm lý học đằng sau việc bảo tồn. Đó là một lĩnh vực rất mới. Tôi nghĩ nhiều người thường thấy choáng ngợp, vì những vấn đề này quá to tát. Đó sẽ là một lĩnh vực thú vị cho việc nghiên cứu sâu hơn”.

Tiến sĩ Courchamp đề xuất một giải pháp đổi mới; tài trợ cho việc bảo tồn bằng “giữ bản quyền” hình ảnh các loài nguy cấp hoặc sắp nguy cấp.

Các công ty sẽ quyên tiền cho các tổ chức phi chính phủ để được sử dụng những loài động vật này trong thương hiệu và quảng cáo của họ.

Tiến sĩ Courchamp cho hay: “Tôi nghĩ nó không quá phi thực tế. Đã có vài công ty làm vậy. Jaguar đang hợp tác với Panthera, Lacoste… gần đây cũng thực hiện một chiến dịch thay thế logo của mình bằng hình bóng các loài động vật nguy cấp”.

Tiến sĩ Durant nhận xét rằng có thể sẽ khó để thực hiện, nhưng đây là một gợi ý hay. “Đây chỉ là bước đầu tiên, đưa ý tưởng này ra ngoài. Hi vọng nó sẽ mở ra một cuộc thảo luận về việc sử dụng hình ảnh các loài này và mối quan hệ của nó tới việc bảo tồn chúng”.

Thời gian của một số loài trong danh sách này khá ngắn. Các nhà sinh thái học dự đoán rằng, không có những nỗ lực bảo tồn được duy trì, loài voi sẽ tuyệt chủng trong tự nhiên trong vòng một thế kỉ.

Báo đốm sắp đối mặt với sự sụt giảm số lượng lên đến 70%, và đã bị hạn chế trong 9% lãnh thổ lịch sử của chúng ở châu Phi.

Tiến sĩ Courchamp cảm thấy rằng cần thực hiện nhiều yêu cầu hơn nữa. “Hiện tại chúng tôi đang tiến hành những hỗ trợ đầu tiên với những loài đang trên bờ vực tuyệt chủng. Chúng ta đang đẩy chúng đến ngày tuyệt chủng trong tự nhiên, chứ không phải cứu chúng”.

Lộc Xuân (Theo BBC News)