Bản Khó, bản Nghèo - Điểm sáng học tập nơi vùng cao

Đói nghèo vẫn theo con chữ

Theo các cụ cao niên ở bản Khó, bản Nghèo, hai bản này có cách đây khoảng hơn 400 năm, thuộc Mường Ca Da cổ - là một Mường lớn của đồng bào Thái ở miền tây Thanh Hóa.

Những năm trước, để đi từ trung tâm xã Hồi Xuân vào được bản Khó, bản Nghèo dù có khoảng 4-5 km nhưng phải mất cả ngày trời mới đến nơi. Đường sá đi lại khó khăn, giao lưu buôn bán của người dân gần như bị cô lập. Bởi thế, cái nghèo, cái khó ở nơi này cứ mãi không dứt ra được.

Điều đáng nói là dù khó khăn, thế nhưng con em hai bản Khó, bản Nghèo vẫn quyết tâm vượt khó để học bằng được cái chữ.

Kể về việc theo đuổi con chữ để thoát nghèo của con em trong bản, ông Cao Minh Hưng (57 tuổi, ở bản Nghèo) còn nhớ như in những ngày lội đèo, lội suối để lấy chữ. Ông kể: “Thời chúng tôi học tiểu học cách đây hơn 40 năm, học sinh bản Nghèo phải đi bộ hai, ba cây số xuống bản Khó để học. Còn học THCS và THPT phải đi bộ gần 10km ra trung tâm huyện mới có trường. Nhiều hôm mưa lớn học sinh phải nghỉ học hoặc khi đi học gặp mưa rừng, lũ quét, lũ ống, học sinh phải ngủ lại lớp, nhịn đói là chuyện thường.

Hàng năm, các gia đình trong bản thiếu đói lương thực tới sáu tháng, nên nhiều học sinh thường xuyên đứt bữa khi đến trường. Được thầy, cô giáo ở dưới xuôi lên bám bản, vừa dạy cái chữ, vừa động viên không bỏ học, nên dù khó khăn đến mấy, lớp lớp học sinh của bản Khó, bản Nghèo vẫn đến trường học cái chữ. Thầy cô giáo dưới xuôi lên lúc nào cũng nhắc chúng tôi rằng chỉ có con chữ mới đẩy lùi được cái đói, cái nghèo. Muốn không còn đói, không còn nghèo thì cố mà đi học”.

Rồi để con em hai bản đi học ra trung tâm xã đỡ vất vả và nguy hiểm, người dân bản Nghèo, bản Khó đã cùng nhau ngày đêm tự phá đá, cõng đất làm con đường từ bản ra trung tâm xã Hồi Xuân. Con đường này được đồng bào tôn tạo, tu bổ hàng năm, cho đến khi Nhà nước đầu tư nâng cấp, mở rộng, rải nhựa cách đây gần 5 năm. Nhờ vậy, con em hai bản đi học ở trung tâm xã cũng thuận lợi hơn, việc giao thương buôn bán của hai bản cũng bắt đầu phát triển, đời sống đồng bào cũng dần được cải thiện.

Hàng chục người đỗ đạt, có cả bằng thạc sỹ

Trong niềm tự hào, anh Cao Văn Tùng - Bí thư chi bộ bản Nghèo cho biết: “Người thành đạt đầu tiên của bản Nghèo là cụ Cao Ngọc Bích (sinh năm 1926, dân tộc Thái). Trước năm 1954, nhờ đi theo kháng chiến mà cụ Cao Ngọc Bích là người đầu tiên của bản biết chữ quốc ngữ.

Sau năm 1954, cụ Bích được học hết lớp 7, rồi tham gia cách mạng, làm cán bộ, thầy giáo dạy các lớp “bình dân học vụ” tại địa bàn các xã của huyện Quan Hóa. Cụ Bích nghỉ hưu khi là trưởng phòng văn hóa. Cụ là người đầu tiên của bản Nghèo thành đạt, làm cán bộ”.

Cũng theo anh Tùng thì hiện nay, trong bản có hàng chục em đang theo học ĐH, CĐ, TCCN. Gia đình anh Tùng cũng có 2 con đang theo học Học viện cảnh sát và Trung cấp Công an.

“Mặc dù cuộc sống gia đình còn nhiều khó khăn, nhưng các cháu vẫn chịu khó vươn lên học tập. Chúng tôi cũng luôn động viên các con chăm chỉ học tập. Vì chỉ học mới giúp gia đình thoát khỏi đói nghèo” - anh Tùng nói.

Theo thống kê, toàn huyện Quan Hóa có 123 bản, làng, nhưng điều đặc biệt là bản Khó là địa phương có nhiều người đỗ đạt và làm cán bộ nhất. Bản Khó hiện có 116 hộ/450 nhân khẩu, nhưng có hơn 60 người đã tốt nghiệp ĐH, CĐ, THCN; trong đó có một người là cán bộ Phòng Nông nghiệp huyện có trình độ thạc sĩ.

Bản Khó hiện có hơn 10 người học hành đỗ đạt, đã, đang làm cán bộ các cấp trong huyện như: ông Hà Văn Cao- nguyên Tỉnh ủy viên, nguyên Bí thư huyện ủy Quan Hóa; ông Lương Chí Ên - nguyên Trưởng Ban dân tộc tỉnh Thanh Hóa, nguyên Bí thư huyện ủy Quan Hóa; ông Lữ Văn Sơi - nguyên Phó Chủ tịch UBND huyện Quan Hóa; bà Lương Thị Lượng - nguyên Phó Chủ tịch UBND huyện Quan Hóa… Ngoài ra, còn nhiều người quê bản Khó, hiện đang làm tại các cơ quan, trường học, đơn vị lực lượng vũ trang trong huyện, tỉnh.

Còn ở bản Nghèo (gồm 114 hộ với 520 nhân khẩu) cũng có 66 người đã tốt nghiệp ĐH, CĐ, TCCN, 1 người có trình độ Thạc sỹ; hàng chục người đang học ĐH, CĐ, THCN, nhiều cán bộ huyện Quan Hóa cũng xuất thân từ bản Nghèo.

Ông Cao Bằng Nghĩa - Chủ tịch Hội Khuyến học huyện Quan Hóa cho biết: “Phong trào học tập của người dân hai bản Khó, Nghèo cách đây vài chục năm đã trở thành điểm sáng của huyện Quan Hóa. Hiện nay, hai bản này là một trong những địa phương của huyện có quỹ khuyến học của bản, quỹ khuyến học từng dòng họ, nhằm khuyến khích, động viên các cháu đạt học sinh giỏi, thi đỗ ĐH, CĐ, THCN hàng năm.

Điều đặc biệt hiện nay ở bản Khó, bản Nghèo là các thầy, cô giáo không phải vận động trẻ em đến trường, bởi phụ huynh đã nhận thức, tự nguyện đưa 100% số trẻ mầm non đến lớp. Cho con em đến trường học chữ, tiếp thu tri thức, cố gắng học hành đỗ đạt để làm cán bộ, được người dân bản Khó, bản Nghèo nhận thức rất rõ”.

Nguyễn Thùy