Bài 1: Tại sao học sinh miền núi Nghệ An bán gạo hỗ trợ để lấy tiền?

Bất cập trong hỗ trợ gạo cho các em

Tỉnh Nghệ An hiện đang trong quá trình xóa bỏ hệ thống trường Dân tộc Nội trú THPT theo đề án của Bộ GD&ĐT. Tuy nhiên, nếu thực hiện việc này thì trên thực tế, hàng nghìn học sinh ở các huyện miền núi Nghệ An sẽ gặp rất nhiều khó khăn, thiệt thòi.

Nếu thực hiện đề án này, thì tình trạng học sinh bỏ học gia tăng là điều có thể xảy ra và đặc biệt cơ sở vật chất đã được đầu tư sẽ gây lãng phí.

Thực hiện Quyết định số 49 và Thông tư 06 của Bộ GD&ĐT (nay là Thông tư số 01) thì từ năm 2013 tỉnh Nghệ An bắt đầu thực hiện việc xóa bỏ loại hình hình thức trường dân tộc nội trú Trung học phổ thông (DTNT THPT) ở các huyện miền núi.

Trong một chuyến công tác, chúng tôi bắt gặp cảnh mua bán hỗn loạn diễn ra ngay trước cổng trường, không ai nghĩ đây là một đợt cấp phát gạo hỗ trợ cho các em học sinh miền núi. Chỉ ít phút sau khi được nhà trường cấp phát số gạo hỗ trợ ăn trong 5 tháng trời, các em học sinh Trường THPT Tương Dương 1 đã đem đi bán. Người mua, kẻ bán không khác gì một cái chợ nông sản. Chỉ khác ở đây người đi bán lại là các em học sinh.

“Lý do mà em phải bán số gạo được cấp hàng tháng là vì số gạo được nhận quá nhiều, cho nên không để được lâu, nên em phải bán bớt đi để lấy tiền mua thức ăn và trả tiền điện, tiền chi phí hàng tháng và cả tiền trọ”, em Thảo Ng. - học sinh Trường THPT Tương Dương 1 cho biết.

Cấp gạo hỗ trợ nhưng học sinh sử dụng không đúng mục đích mà đem bán lại cho tư thương. Tình trạng này đã diễn ra suốt 4 năm nay. Nếu như trước đây, khi đang còn trường nội trú, các chế độ hỗ trợ học tập như gạo, tiền… được nhà trường quản lý chặt chẽ. Thì nay, theo quy định của Nghị định 116, cấp phát trực tiếp cho học sinh. Thế nhưng, phần lớn các em sử dụng không đúng mục đích. Hơn nữa, việc cấp phát gạo hỗ trợ 1 năm 2 kỳ như hiện nay, trên thực tế không phù hợp.

Theo lý giải của thầy Lương Văn Nghệ - Hiệu trưởng Trường THPT Tương Dương 1 thì nguyên nhân dẫn tới tình trạng học sinh bán gạo hỗ trợ đó là bởi 1 năm cấp 2 kỳ với 50 kg gạo dẫn đến các em rất khó khăn trong việc bảo quản. Bởi khi các em nhận một lúc nhiều như thế không thể ăn cho nên các em có thể bán đi hôm sau lại mua gạo. Vì thế, việc phát gạo nên cấp 15kg/mỗi tháng thì sẽ tiện lợi hơn cho các em trong việc bảo quản cũng như sử dụng.

Theo chân các thầy Trường THPT Tương Dương 2, chúng tôi tìm đến khu vực ở trọ của các em học sinh của trường. Nhìn những căn phòng tồi tàn, chúng tôi không khỏi chạnh lòng. Để giảm bớt chi phí, 6 em phải thuê ở chung một căn phòng. Nhìn quanh căn phòng trống huơ, trống hoác, chỉ kê mấy tấm ván trải chiếu để làm giường.

Những dây quần áo phơi lòng thòng, không thể nhếch nhác hơn nữa. Không có chỗ để viết, chiếc giường ngủ trở thành chiếc bàn học bất đắc dĩ của các em.

“Ở đây thì rất vất vả và khó khăn lắm. Ở trường không có phòng nội trú, nên chúng em phải đi thuê ở trọ, sinh hoạt thì thiếu thốn và vất vả...”, em Vi Thị Hồng Hà - học sinh Trường THPT Tương Dương 2 chia sẻ.

Hầu hết các em học sinh phải thuê ở trọ, nhà đều ở vùng sâu vùng xa của huyện Tương Dương. Trong đó, có em ở nơi cách xa trường trên 100km như xã Mai Sơn, Nhôn Mai. Phần đông các em là con nhà nghèo, ra thị trấn theo học, phải tự xoay xở trong số tiền 480 nghìn đồng và 15 kg gạo mỗi tháng (Theo Nghị định 116 của Chính phủ, hỗ trợ học sinh và trường phổ thông ở xã, bản đặc biệt khó khăn).

Phụ huynh lo lắng

“Quê em ở bản Chà Luốm, xã Yên Tĩnh cách đây 60km nên em phải ra đây để thuê trọ. Ở đây gặp rất nhiều khó khăn lắm, thứ nhất là tiền thuê trọ, tiền ăn uống hàng tháng, nhà trường không có nội trú nên em phải thuê”, em Lương Văn Tin, lớp 11A, Trường THPT Tương Dương 1 buồn bã nói.

Tương Dương hiện có 2 trường THPT, với 45 lớp và gần 1.600 học sinh, có tới một nửa trong số này là con em vùng sâu vùng xa. Điều này cũng đồng nghĩa có khoảng 800 em phải loay hoay với bài toán tìm chỗ ăn ở để học hành vào đầu năm học mới.

“Có con học xa nhà, rất vất vả, đầu năm học bố mẹ phải xuống trước một tuần tìm chỗ ăn chỗ ở. Rồi hàng tháng chúng tôi lại xuống thăm và tiếp tế cho các cháu. Còn khi các cháu lỡ có ốm đau thì nhờ cô giáo chủ nhiệm điện thoại…”, anh Vi Văn Tuấn, nhà ở xã Nhôn Mai có con theo học ở Trường THPT Tương Dương 1 lo lắng.

"Đáng lo ngại, trong khi việc duy trì sĩ số học sinh ở các huyện miền núi đang luôn là vấn đề nan giải, thì việc xóa nội trú đã dẫn đến một hệ lụy đó là tình trạng học sinh bỏ học gia tăng. Điều này được lý giải là bởi học sinh sử dụng các chế độ hỗ trợ không khoa học, chỉ trong một thời gian ngắn đã dùng hết số gạo, tiền được cấp phát.

Trong khi kinh tế gia đình nghèo đói, không đủ cung cấp cho các em tiếp tục theo học. Một điều đáng báo động nữa, việc thuê trọ ở ngoài nhà dân, không có người quản lý, các em dễ dàng sa vào các tệ nạn xã hội.

Hiện tượng các em chơi internet, chơi game rất khó quản lý. Mặc dù nhà trường đã đặt vấn đề các chủ quán game tuy nhiên những lúc mình đến kiểm tra thì họ thực hiện. Nhưng do mình không thể đến kiểm tra thường xuyên nên việc học sinh bỏ học đi chơi là có, cũng do sa vào chơi điện tử cho nên nhiều em không đảm bảo sức khỏe dẫn đến bỏ học là có”, thầy Nguyễn Văn Hạnh - Hiệu trưởng Trường THPT Tương Dương 2 trao đổi.

Bài 2: Hệ lụy học sinh bỏ học sẽ cao, cơ sở vật chất lãng phí...

Hiến Chương - Nguyễn Duy