Phụ huynh ép trẻ học chữ trước

Lo con thua… bạn

Dự tính sẽ không cho con học chữ trước khi vào lớp 1, nhưng khi thấy nhiều bé học lớp 5 tuổi cùng con mình đã đọc chữ thành thạo, chị Minh Hồng (ngụ ở Q.5, TPHCM) quyết tâm đưa con đến lớp luyện chữ. Chi nghĩ rằng, nếu con mình không biết viết, biết đọc như các bạn thì khi vào học chắc chắn sẽ không thể nào theo kịp.

Mặc cho vợ phản đối, anh Nguyễn Minh Đạo, có con đang theo học tại một trường mầm non ở Q.3, TPHCM cũng mời gia sư về nhà kèm cặp học chữ để tháng 9 tới cháu đến trường. Không chỉ học chữ, tin tưởng vào gia sư là sinh viên của Trường ĐH Sư phạm TPHCM, anh còn cho cháu học trước môn Toán lớp 1.

Người cha này cho rằng, nhờ học trước bây giờ con anh đã có thể đọc truyện vanh vách, làm toán và tỏ ra rất yên tâm con mình sẽ vào lớp 1 một cách “ngon lành”.

Bé gái tên Vân (nhà ở Q.12, TPHCM), ngồi trước nhà làm học viết, học đọc sau khi từ lớp học chữ về. Tháng 9 tới, Vân mới vào lớp 1.  

Tâm lý sợ con không theo kịp bạn bè là một trong những nguyên nhân đầu tiên phụ huynh “gò” con học chữ trước. Chẳng những học chữ, nhiều trẻ đang độ tuổi lớp Lá đã phải học nguyên chương trình lớp 1 về Toán, Tiếng Việt… theo yêu cầu của bố mẹ để “đón đầu” kiến thức, để hơn bạn bè. 

Tuy nhiên, vấn đề phụ huynh chưa nhìn nhận một cách thấu đáo là liệu việc con học trước có đảm bảo cho việc trẻ sẽ theo kịp bạn bè hay không? Họ muốn con phải học giỏi ngay, phải bằng bạn ngay trong những ngày đầu đi học mà không biết học là một quá trình.

Không để con đi học trước, chỉ một lời dặn của GV về nhà anh chị kèm cặp thêm, rèn chữ thêm cho cháu họ đã quy ngay… con mình không theo kịp bạn. Thậm chí cò người còn nghĩ cô giáo “làm khó” con mình và tự trách sao không cho con học trước. Họ chưa nhìn thẳng rằng, trẻ học trước còn phải đối mặt với nhiều khó khăn hơn.

Trước lo lắng của nhiều phụ huynh, nếu con không biết chữ trước thì lúc đầu rất khó khăn cả bố mẹ lẫn con, nhiều GV nhấn mạnh việc học chữ đầu năm lớp 1 không quá phức tạp. Khó khăn giúp con học chữ ban đầu đơn giản hơn rất nhiều việc phải “chỉnh” lại thái độ, nề nếp học tập và khả năng tập trung cho những em “chạy trước” hay học chữ sai cách.

TS Trần Lan Hương, chuyên gia nghiên cứu trẻ em của Bộ GD-ĐT cho rằng, nhiều phụ huynh cho con đi học chữ trước khi vào lớp 1 vì họ ngộ nhận sự chuẩn bị là tập trung vào việc hình thành các kỹ năng học tập, những thứ cơ bản trẻ học ở lớp 1 như viết, đọc, đếm… Trong khi sự chuẩn bị cần thiết cho trẻ vào lớp 1 là phát triển các chức năng tâm sinh lý để đảm bảo cho việc học với 4 yếu tố: sẵn sàng về mặt thể chất, về cảm xúc và quan hệ xã hội, về mặt ngôn ngữ và về mặt nhận thức.

Chuyên gia này cảnh báo, trẻ không hào hứng và chưa “chín” về các kỹ năng như phát triển cơ tay nhỏ, khả năng tập trung… mà bị ép học thì các con chữ, chữ số sẽ trở thành nỗi sợ hãi của trẻ. Điều này làm mất hứng thú học tập, mất tập trung và khi việc học ổn định, trẻ sẽ rất khó khăn để bắt đầu rèn lại kỹ năng tập trung.

Làm gì để phụ huynh yên tâm?

Cùng với nỗi lo con thua bạn, việc phụ huynh muốn con học chữ trước, theo nhiều nhà giáo là hậu quả của việc có thời kỳ một số trường tiểu học ở các thành phố lớn thực hiện khảo sát HS vào lớp 1. Việc khảo sát này thực hiện chưa đúng và trước đây bậc mầm non chưa có chương trình chuẩn bị tốt cho trẻ 5 tuổi chuẩn bị đi học.

Hơn nữa, phải thừa nhận có những GV dạy lớp 1 nhưng dạy trên tâm thế… các trẻ đều đã biết chữ nên phụ huynh khó tránh được lo lắng nếu con mình không học trước.

Vì thế, muốn “chặn” việc học chữ trước thì phải đẩy mạnh tuyên truyền một cách khoa học, giúp phụ huynh hiểu vấn đề. Giữa bậc mầm non và tiểu học cần có sự gắn kết chặt chẽ hơn giúp trẻ đến trường dễ dàng; đòi hỏi GV dạy lớp 1 phải thật sự tâm lý, kiên nhẫn, đảm bảo chương trình, không “đốt” giai đoạn.

Trước tình trạng một lớp có trẻ biết chữ trước và chưa biết chữ, GV cần phát huy cách dạy theo phương pháp cá thể hóa giúp trẻ đã biết chữ không bị nhàm chán, còn trẻ chưa biết chữ không có tâm lý sợ hãi.

Đầu năm học trước, Sở GD-ĐT TPHCM đã ra quy định yêu cầu GV tuyệt đối không phân biệt HS biết hay chưa biết đọc, viết, không bỏ qua bài học. Hai tuần đầu tiên, không nên cho điểm HS mà chỉ ghi nhận xét mang tính động viên, khích lệ các em. Đồng thời không dọa nạt, to tiếng làm trẻ sợ hãi mà cần nhẹ nhàng để trẻ tự tin, thích thú với việc đi học.

TS.BS tâm lý Phạm Toàn, nguyên trưởng khoa Tâm lý trị liệu, Trung tâm sức khỏe tâm thần Hamilton - Madison New York, Hoa Kỳ cho hay phụ huynh ở Việt Nam cho con học trước vì họ gặp sức ép từ những người xung quanh, từ nhà trường và tâm lý sợ con mình thua bạn bè.

Thế nên việc thay đổi cần cả hệ thống. Ngành giáo dục cần có chương trình tốt, phù hợp, còn phụ huynh vượt qua tâm lý lúc nào cũng bắt con “chạy” theo bạn, vì còn người này học thì người kia sẽ học.

“Ỏ Mỹ trẻ không “cày” chữ trước như ở Việt Nam, chương trình nào thì người ta học tốt chương trình đó. Việc học trước tuổi có thể gây căng thẳng, chán ngán cho trẻ dẫn đến việc không muốn học, ảnh hưởng lâu dài về sau”, TS Phạm Toàn nhấn mạnh. 

Hoài Nam