Vì sao người Trung Quốc đổ xô sang Costa Rica kết hôn hợp đồng?

“Ai muốn kiếm tiền?”

Đó chỉ là một câu hỏi đơn giản, nhưng đủ để thuyết phục María (tên nhân vật đã được thay đổi) - người phụ nữ 46 tuổi ở Costa Rica đồng ý với một “hợp đồng hôn nhân” một cách chóng vánh.

Một phụ nữ trẻ đã cho cô ấy 175 USD (tương đương 4 triệu VNĐ) để kết hôn với một người đàn ông Trung Quốc. Điều này đồng nghĩa với việc người đó có quyền được cư trú ở nước Trung Mỹ này. Vào thời điểm đó, María sống ở một trong những khu vực nghèo nhất của Thủ đô San José và không nhận được bất kỳ sự giúp đỡ nào từ bên ngoài để có thể nuôi sống gia đình cô. Chính vì quá nghèo đói nên cô đã đồng ý kết hôn.

“Những con mồi bị săn đón”

Vùng lân cận San José nơi María sinh sống chưa bao giờ có an ninh đảm bảo. Một người dân ở đây đã cảnh báo rằng: “Ở đây, biết càng ít thì sống càng lâu”.

Những gì đã xảy ra với María không phải là điều hiếm thấy. Một luật sư hoặc người môi giới tìm kiếm những cô gái tuyệt vọng nhất và thuyết phục họ kết hôn với người nước ngoài xa lạ.

Một cư dân khác giải thích thêm: “Họ không cung cấp cho chúng tôi nhiều sự trợ giúp. Tuy nhiên, mọi người vẫn sẵn sàng đồng ý những thỏa thuận hôn nhân đó”.

Dẫu vậy, dù đã kết hôn, María vẫn không rời khỏi khu phố nghèo của mình. Cô vừa bước vào một chiếc xe hơi, nơi cô ghi danh mình vào tờ giấy đăng kí kết hôn và nhận khoản tiền đã được thỏa thuận từ trước với điều kiện phải ly hôn càng sớm càng tốt. Những kẻ môi giới chỉ đưa cô xem tấm ảnh một người đàn ông Trung Quốc và nói đó là người cô ấy sẽ kết hôn.

Trong hoàn cảnh của María, người môi giới vẫn có một khoản hời nhất định. Một thời gian sau đó, hắn có thể quay lại khu nhà nghèo này với tờ giấy chứng nhận ly hôn trên tay. Còn María, sau này, cô lại kết hôn với một công dân Trung Quốc khác để kiếm tiền. Hơn thế nữa, bạn bè và con gái của chính María cũng tiếp bước người phụ nữ này làm điều tương tự.

Chợ đen

Chính phủ Costa Rica nói rằng trường hợp của María là một mắt xích trong chuỗi vấn đề nghiêm trọng và rất khó kiểm soát.

Guillermo Fernández, phó công tố viên nhà nước cho biết văn phòng của ông đang điều tra hơn 1.000 trường hợp kết hôn giả. Ông lo ngại rằng con số này chỉ là bề nổi và còn vô vàn những vụ việc khác chưa bị khui ra.

Trong khi đó, Gisela Yockchen, giám đốc văn phòng di dân của Costa Rica tiết lộ khu “chợ đen” nơi diễn ra việc môi giới các cuộc hôn nhân giả được vận hành bởi mạng lưới tội phạm Costa Rica. Cô cho rằng “mafia” hoạt động theo nhiều cách khác nhau, chúng đi tới những nơi xa xôi hẻo lánh để ăn cắp danh tính của người dân, ép họ kết hôn với người nước ngoài để giúp những người ngoại quốc tìm kiếm cơ hội cư trú hợp pháp hoặc thậm chí nhập tịch thông qua hôn nhân.

Những nạn nhân đầu tiên của vụ lừa đảo này thậm chí vô cùng sốc khi thấy tình trạng hôn nhân của mình đã thay đổi từ chế độ “độc thân” sang “đã kết hôn” mà họ không hề hay biết.

Nhiều người sau khi kết hôn giả rồi mới nhận ra họ không thể ly hôn như lời những kẻ môi giới đã hứa hẹn. Điều này buộc họ phải chung sống với một người xa lạ. Bà Yockchen cũng nói thêm rằng những người nước ngoài thường là các nạn nhân ngoài ý muốn.

Một văn kiện chính thức từ BBC tiết lộ một kiều bào Trung Quốc - dù không biết một chút tiếng Tây Ban Nha nào - vẫn ký vào văn bản mà ông nghĩ là đơn xin cư trú nhưng thực tế lại là giấy chứng nhận kết hôn.

Siết chặt luật pháp

Bà Yockchen cho biết, vào năm 2010, một bộ luật quản lý người nhập cư nghiêm ngặt đã được giới thiệu, phần nào mang lại vài phương án giải quyết vấn đề này. Theo đó, các công chứng viên và những người liên quan đến việc sắp xếp tổ chức các phi vụ hôn nhân giả có thể bị kết án lên đến 5 năm tù giam. Kể từ đó, quyền định cư không còn tự động được cấp cho người nước ngoài cho dù họ có kết hôn với một công dân Costa Rica đi chăng nữa.

Tuy nhiên, người nước ngoài vẫn có thể nộp đơn xin giấy phép cư trú sau khi kết hôn với người dân Costa Rica và đã có giấy đăng ký kết hôn tại Cơ quan đăng ký dân sự. Giấy phép này chỉ có thời hạn trong một năm. Hàng năm, nếu cặp đôi cung cấp bằng chứng rằng họ đang sống chung với nhau như vợ chồng thì giấy phép này vẫn được cấp lại. Sau ba năm, vợ hoặc chồng người nước ngoài có thể xin giấy phép định cư vĩnh viễn.

“Cánh cửa đến Hoa Kỳ”

Nhà nghiên cứu Uned Alonso Rodríguez cho hay hầu hết người Trung Quốc di cư đến Costa Rica đến từ phía Nam tỉnh Quảng Đông. Nhiều người chọn Costa Rica vì chính sách nhập cư thuận lợi và nơi đây nổi tiếng là một quốc gia tương đối an toàn. Ngoài ra, trong lịch sử từng có người Trung Quốc đầu tiên đến đây từ năm 1855 để lao động nông trường.

Nhưng điểm đến cuối cùng của người di cư Trung Quốc ngày nay không phải là Costa Rica mà theo ông Rodríguez, đối với nhiều người, đây là một cánh cửa để nhập cư vào Mỹ.

Nếu ở Costa Rica, họ thường mở và điều hành các doanh nghiệp nhỏ vì họ thích nghi rất tốt với lối sống ở đây. Li Zhong là một trong những người đã định cư ở Costa Rica. Cô là chủ của một cửa hàng tiện lợi ở San José.

Khi được hỏi làm thế nào cô đến được Costa Rica, Li Zhong nói sau khi gặp “vấn đề” với chính quyền ở Panama về chuyện nhập cư không rõ ràng, cô chuyển đến Costa Rica và cùng con trai mở cửa hàng của riêng mình.

Khi các cuộc hôn nhân giả mạo xuất hiện, Li lảng tránh nhưng cô khẳng định cô biết nhiều cặp vợ chồng người Trung Quốc - Costa Rica. Bà thậm chí còn nói đùa rằng hôn nhân giữa đàn ông Trung Quốc và phụ nữ Costa Rica còn dễ dàng hơn giữa đàn ông Costa Rica và phụ nữ Trung Quốc.

Li cho biết ở Costa Rica, “tico” và “tica” là hai từ lóng chỉ “đàn ông” và “phụ nữ”.

Giống như nhiều người Trung Quốc , Li có một người Costa Rica trong gia đình. Nhưng đây là trường hợp đặc biệt vì không phải là người chồng cô đã kết hôn để có thể được cư trú mà là cháu trai của cô, người được sinh ra ở đất nước Trung Mỹ. Khi nhìn thằng bé, cô tự hào nói rằng: “Thằng bé là một tico!”

Theo Vietnamnet