Olympic Toán và chất lượng nền giáo dục

Năm nay chúng ta lại đón tin vui khi đoàn học sinh thi Olympic Toán quốc tế (IMO) lại quay trở lại top 10, đứng thứ 9 toàn đoàn.

Ngay từ năm ngoái, năm 2011, đã có nhiều ý kiến khác nhau về việc đoàn thi Toán rớt xuống vị trí thứ 31. Nào là nói học sinh và phụ huynh không còn quan tâm và mong muốn con cái mình học toán, họ hướng con em của mình tới những ngành kiếm ra tiền ngay như tài chính, ngân hàng và chứng khoán. Rồi nói việc đầu tư của ngành Giáo dục dành cho Toán học kém đi...Trong khi bên cạnh đó, các em học sinh giỏi Toán còn nhận được một nguồn cổ vũ to lớn khi Giáo sư Ngô Bảo Châu đoạt giải thưởng Fields - một trong những giải thưởng danh giá và cao quí nhất của Toán học.

Từ quan sát của tôi trên website chính thức IMO www.imo-official.org, thì thành tích của các đoàn thi Toán của chúng ta đáng để tự hào. Chúng ta bám khá sát các quốc gia hàng đầu như Mỹ, Trung Quốc và Nga vì vậy thành tích của chúng ta không đến nỗi để nói về việc đầu tư cho Toán học như vậy.

Nhưng có một sự thật ngỡ ngàng là thành tích thi Toán của chúng ta vượt xa các nước phát triển về giáo dục như Pháp, Phần Lan, Bỉ và Australia…là những nơi nhiều học sinh của chúng ta mơ ước được tới để du học. Có chuyện gì đang xảy ra vậy?

Chúng ta có quyền tự hào khi học sinh Việt Nam có tư chất thông minh, nhưng tôi nghĩ, có lẽ chính Bộ GDĐT đã nhận ra sai lầm khi làm cho người dân nhận thức rằng: chúng ta đang có một nền giáo dục tốt khi có thành tích cao ở các kỳ thi Olympic.

Năm ngoái, tại một cuộc họp ở Huế, Thứ trưởng GDĐT Nguyễn Vinh Hiển đã phát biểu về việc chúng ta sẽ đầu tư cho Hội thi Khoa học và Kỹ thuật Quốc tế (ISEF, được tiến hành ở Mỹ từ năm 1950), rằng “đây là hội thi có nhiều ưu điểm vượt trội hơn, khi học sinh tự mình phát hiện vấn đề trong thực tế cuộc sống, tự mình đặt ra bài toán và tìm cách giải, với sự hỗ trợ của các thầy cô giáo, nhà trường, các nhà khoa học, gia đình”.

Vậy có gì buồn/vui khi thành tích của các đoàn thi Olympic thăng hay giáng đâu? Chúng ta biết về tư duy chăm “gà chọi” khi những cuộc thi, những sát hạch theo kiểu thi đại học đã lỗi thời rất lâu rồi. Như các bạn thấy, điều đó chẳng phản ánh gì về nền giáo dục của nước nhà với rất rất nhiều huy chương Olympic, tôi thì thấy xót xa khi chúng ta còn bị các quốc gia trên thế giới bỏ xa tới hơn 60 năm.

Thay cho lời kết là mong muốn các em học sinh hãy học tập và hướng theo các kỳ thi mang tính thực tiễn như ISEF hay các kỳ thi khác liên quan đến vấn đề xã hội, các vấn đề ngay sát chúng ta, bằng kiến thức và suy nghĩ của mình tìm ra những “bài toán” trong thực tế để giải. Chúng ta có quá nhiều những vấn đề nan giải như bệnh thành tích, tham nhũng, lãng phí và kìm hãm phát triển…

Bác Hồ đã từng nói với học sinh: “Non sông Việt Nam có trở nên sánh vai các cường quốc năm châu hay không chính là nhờ công học tập của các cháu…” Vậy chỉ cần định hướng đúng và có động lực, tôi tin chúng ta sẽ và phải đuổi kịp sự tiến bộ của năm châu trong lĩnh vực này.

Thanh PX