Thành Nhà Hồ sau 5 năm được công nhận là Di sản văn hóa thế giới

Cách đây vừa tròn 5 năm, năm 2011, Thành Nhà Hồ đã được UNESCO công nhận những giá trị nổi bật toàn cầu của di sản Thành Nhà Hồ là giá trị di sản văn hóa thế giới. Thành Nhà Hồ là biểu tượng, sự kết tinh cho trí tuệ, tinh thần, sức mạnh của dân tộc và nhân dân ta.

Tháng 8/2015, Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Quy hoạch tổng thể bảo tồn phát huy giá trị di tích Thành Nhà Hồ và vùng phụ cận gắn với phát triển du lịch. Trong những năm qua, hàng trăm tỷ đồng của Nhà nước đã được đầu tư cho các dự án nghiên cứu khoa học, thám sát, khai quật khảo cổ học, tu bổ, phục hồi di sản...

Tỉnh Thanh Hóa đã ban hành những quy định về công tác bảo vệ môi trường, cảnh quan thiên nhiên và kiến trúc, lịch sử. Ngoài việc đầu tư của nhà nước, còn có sự tham gia tích cực của tổ chức quốc tế và nhân dân địa phương tham gia bảo vệ, gìn giữ di sản. Thời gian tới, tỉnh Thanh Hoá cam kết tiếp tục quan tâm, tạo điều kiện để đầu tư đồng bộ nguồn lực, từng bước đưa Thành Nhà Hồ trở thành một trọng điểm du lịch của Thanh Hóa nói riêng và cả nước nói chung.

Kỹ thuật xây dựng tường thành đá lớn, một trong những vấn đề đã được giới nghiên cứu trong và ngoài nước nêu ra trong nhiều thập kỷ của thế kỷ 20 vẫn chưa có câu trả lời thỏa đáng. Nhưng chỉ trong 5 năm qua, các nhà khoa học trong nước và ngoài nước đã tìm ra hàng loạt câu trả lời cho vấn đề trên như: Nguồn gốc đá xây thành; các công trường khai thác và chế tác, tu chỉnh đá xây thành; cách thức khai thác và công cụ chế tác đá xây thành...

Bên cạnh đó, dự án nghiên cứu khai quật 1.500m² trước cổng Nam Thành Nhà Hồ năm 2011 đã phát lộ con đường Hoàng gia được nhà Hồ cho xây dựng nối từ Thành Nội đến Đàn Nam Giao được sử sách ghi chép. Đây được đánh giá là con đường đá cổ đẹp và được bảo tồn nguyên vẹn nhất cho đến hiện nay ở Việt Nam.

Giai đoạn này, di tích đàn tế Nam Giao tiếp tục được nghiên cứu, khai quật với diện tích 24.000m² để phục vụ dự án bảo tồn. Kết quả nghiên cứu đã vượt qua sự mong đợi của các nhà khoa học. Một di tích chứa đựng những giá trị lịch sử văn hóa liên quan đến thượng tầng kiến trúc vương triều Hồ đã được phát lộ tương đối rõ nét, với kiến trúc các cấp nền đàn tế, nền móng và tường đàn, giếng Vua, đường thần đạo, thần trù, thần khố, hệ thống các loại hình cống thoát nước, mộ táng động vật trấn yểm và hàng vạn hiện vật với các loại hình khác nhau có niên đại thế kỷ XIV-XV... Kết quả nghiên cứu đã được các chuyên gia trong nước và quốc tế đánh giá cao, đồng thời khẳng định di tích đàn tế Nam Giao - Thành Nhà Hồ là di tích đàn Nam Giao cổ nhất, được bảo tồn nguyên vẹn ở Việt Nam hiện nay...

Tuy nhiên, việc thực hiện quy chế quản lý di sản giữa cơ quan quản lý di sản với chính quyền địa phương và nhân dân khu vực di sản chưa thực sự hiệu quả. Vì thế, vẫn còn những vi phạm nhất định trong khu vực di sản; do điều kiện ngân sách còn hạn chế nên việc giải phóng và bàn giao một phần lớn khu vực bảo vệ I của Thành Nhà Hồ chưa được bàn giao cho cơ quan quản lý di sản; nguồn lực hiện nay chưa đáp ứng trong việc quản lý, bảo vệ, bảo tồn và phát huy giá trị một khu vực di sản rộng lớn 5234ha bao gồm địa giới hành chính 8 xã và 01 thị trấn thuộc huyện Vĩnh Lộc; việc triển khai xây dựng quy hoạch tổng thể khu di sản Thành Nhà Hồ gắn với phát triển du lịch thực hiện trong thời gian khá dài nên chưa nhận được những cơ chế, chính sách của Trung ương và địa phương cho việc quản lý, bảo tồn và phát huy giá trị di sản.

Trước đó, ngày 15/12, Trung tâm Bảo tồn Di sản Thành Nhà Hồ đã khai mạc triển lãm, trưng bày ảnh với chủ đề “Thành Nhà Hồ - Những phát quật từ lòng đất” tại khuôn viên cổng Nam Thành Nhà Hồ. Triển lãm, trưng bày ảnh “Thành Nhà Hồ - Những phát quật từ lòng đất” là hình ảnh kết quả nghiên cứu khai quật và là căn cứ khoa học được phát hiện từ lòng đất trong những năm qua.

Việc tổ chức triển lãm, trưng bày ảnh “Thành Nhà Hồ - Những phát quật từ lòng đất” là các căn cứ khoa học để khẳng định tính xác thực và toàn vẹn của di sản. Bên cạnh đó, triển lãm góp phần quan trọng vào việc phát huy giá trị di sản của Thành Nhà Hồ.

Duy Tuyên