Cảm động bộ ảnh “gánh xiếc Việt phía sau bức rèm”

Bộ ảnh chụp nơi hậu trường gánh xiếc tại Việt Nam được thực hiện bởi tay máy người Uruguay - Christian Rodriguez. Bộ ảnh đã rất thu hút sự quan tâm chú ý của các chuyên trang nhiếp ảnh, từng được đăng tải trên chuyên mục “Chuyện ảnh” (Picture Stories) của tờ National Geographic (Mỹ), và chuyên mục “Góc ảnh” (Lens) của tờ New York Times.

Nhiếp ảnh gia Christian Rodriguez chuyên thực hiện các bộ ảnh xoay quanh chủ đề đời sống. Anh đã tìm thấy hấp lực đến từ cuộc sống của các nghệ sĩ xiếc tại Việt Nam và quyết tâm phải thực hiện được một bộ ảnh về đời sống của các nghệ sĩ nơi hậu trường. Bộ ảnh từng được đăng tải trên tờ tạp chí danh tiếng National Geographic (Mỹ) với tiêu đề “Gánh xiếc Việt phía sau bức rèm”.

Những màn biểu diễn xiếc luôn có sức mê hoặc đối với khán giả. Riêng đối với nhiếp ảnh gia Christian, anh chia sẻ rằng sự mê hoặc xảy ra với anh ở sau tấm rèm nhung. Cuộc sống của những nghệ sĩ xiếc mà anh đã chứng kiến ở hai gánh xiếc khác nhau đã khiến anh bị thôi miên, đã hút hồn anh không kém gì những màn biểu diễn trên sân khấu.

Bản thân các nghệ sĩ xiếc trước, trong và sau màn biểu diễn của mình cũng có những biểu đạt từ dáng điệu tới cảm xúc rất khác biệt. Christian Rodriguez đã kiên trì thực hiện 3 chuyến đi tới Việt Nam trong quãng thời gian từ năm 2009-2012 để thực hiện bằng được một dự án nhiếp ảnh kỳ công. Tổng cộng 3 chuyến đi này đã cho Christian 8 tháng ở tại Việt Nam.

Trước hết, anh đến thăm một rạp xiếc ở Hà Nội và bị choáng ngợp bởi vẻ đẹp của chương trình biểu diễn. Nhưng khi thử tiếp xúc riêng với các nghệ sĩ, anh sửng sốt và cảm thấy một sự thôi thúc đến từ nội tâm, rằng anh phải khắc họa cho bằng được một khía cạnh rất khác trong đời sống của họ: sự tận tụy của họ với công việc và những chân giá trị mà anh nhìn thấy.

Để thực hiện được những bức ảnh này không đơn giản, Christian cho biết để có thể thoải mái xuất hiện nơi hậu trường là một thử thách khó khăn. Các nghệ sĩ xiếc chỉ muốn công chúng biết tới mình qua những tiết mục hoàn thiện trên sân khấu, họ không cảm thấy thoải mái khi chia sẻ về chuyện hậu trường hay cuộc sống riêng tư.

Để tạo được sự tin tưởng nơi các nghệ sĩ, Christian đã phải tiến từng bước một. Trong chuyến hành trình thứ 2 và 3 tới Việt Nam, Christian thậm chí đã được phép ở chung với các nghệ sĩ. Chứng kiến cuộc sống còn nhiều khó khăn, thiếu thốn của các nghệ sĩ, Christian rất cảm động và khâm phục.

Cách Christian tiếp cận với các nghệ sĩ bắt đầu từ việc anh thể hiện sự hứng thú chân thành đối với họ, khi cảm nhận được sự chân thành ở anh, các nghệ sĩ lúc đó mới sẵn sàng để anh bước vào đời sống nơi hậu trường của đoàn xiếc.

Một khi đã được trao cơ hội rồi, Christian chỉ đơn giản xuất hiện giữa các nghệ sĩ, lặng lẽ quan sát, chụp hình và chia sẻ cuộc sống thường ngày với họ. Tiêu chí anh đặt ra khi thực hiện bộ ảnh về các nghệ sĩ xiếc ở Việt Nam, đó là bộ ảnh phải thật sự chân thực.

Chùm ảnh được thực hiện kỳ công này còn từng được giới thiệu trên tờ New York Times (Mỹ) với tiêu đề “Trên xà treo, vươn tới giấc mơ khó nắm bắt”. Đối với Christian, bộ ảnh do anh thực hiện không thực sự nói về xiếc. Đó là một bộ ảnh nói về cuộc sống thường nhật, về đời sống ở trong gánh xiếc.

Christian, hiện tại đang sống ở Madrid (Tây Ban Nha), chia sẻ: “Tôi kể câu chuyện nhiếp ảnh về công việc của những nghệ sĩ xiếc. Họ phải vượt lên chính mình mỗi ngày. Cuộc sống của họ không hề dễ chịu”.

Các thành viên trong đoàn xiếc bắt đầu việc luyện tập từ sáng sớm. Đoàn xiếc có thể biểu diễn tại rạp, cũng có thể đi đến những tỉnh thành gần xa. Christian rất bất ngờ khi được thấy phản ứng của người xem, đặc biệt là ở những thị trấn nhỏ. Tất cả dân làng đều tới xem biểu diễn.

Lần đầu tiên Christian đặt chân tới Châu Á là năm 2009, anh dự định dành ra 3 ngày để du lịch quanh hà Nội. Nhưng rồi khi tình cờ tiếp xúc với một đoàn xiếc ở đây, anh đã ở lại tới 3 tuần. Trong chuyến đi thứ hai, thực hiện hai năm sau đó, anh đã thu xếp để có thể sống cùng với các nghệ sĩ xiếc.

Christian chia sẻ rằng: “Thoạt tiên, tôi luôn phải nghĩ cách làm sao để chụp được những bức hình đẹp, tôi luôn phải suy nghĩ trong lúc bấm máy. Nhưng rồi khi được chia sẻ cuộc sống với họ, chia sẻ những khoảnh khắc vui buồn, những bữa cơm, cùng đi đây đó với họ, tôi được ở vào một vị trí đặc biệt để có thể thực hiện những bức hình đẹp”.

Mỗi lần đặt chân tới Việt Nam, Christian đều phải sống rất “chắt bóp”, như năm 2012, trong chuyến đi thứ 3 tới Việt Nam, anh chỉ có trong túi 167 USD để chi dùng và phải nhờ cậy rất nhiều vào sự giúp đỡ của các nghệ sĩ.

Christian, hiện tại 37 tuổi, đã từng là phóng viên ảnh ở Uruguay. Năm 2009, anh chuyển tới sống ở thành phố Madrid để chuyên tâm với các đề tài nhiếp ảnh. Chính bộ ảnh thực hiện tại Việt Nam đã giúp Christian học cách quan sát sự vật, sự việc theo cách mới.

Christian dự định sẽ quay trở lại Hà Nội và TPHCM để làm một bộ phim tài liệu về hai gánh xiếc anh đã quen ở hai thành phố. Trong ký ức của Christian, anh luôn được truyền cảm hứng bởi sự quyết tâm, lòng yêu nghề của những nghệ sĩ xiếc nơi đây: “Họ rất yêu luyện tập, yêu việc được biểu diễn dưới ánh đèn sân khấu, yêu tiếng vỗ tay của khán giả”.

Theo một cách nào đó, sân khấu xiếc với ánh đèn rực rỡ, trang phục lấp lánh, những màn biểu diễn đầy màu sắc, đưa lại cho họ những khoảnh khắc ước mơ, khỏa lấp những thiếu thốn, khó khăn trong cuộc sống thực tại, mà theo lời Christian: “Những khoảnh khắc ấy giúp họ được sống trong những giấc mơ khó nắm bắt”.

Bích Ngọc
Theo National Geographic/New York Times