Dinh dưỡng cho não bộ trong những năm đầu đời

BS Huỳnh Kim Chi, Phòng Dinh duỡng lâm sàng, TT Dinh dưỡng TP.HCM nhận định: “Sự phát triển của trí não của trẻ em có thể phân thành 2 giai đoạn, giai đoạn trong bào thai và giai đoạn 6 năm đầu đời. Trong cả 2 thời kỳ này, chế độ dinh dưỡng cần phải đa dạng để cung cấp đủ 4 nhóm thực phẩm gồm chất đạm, chất béo, chất bột đường và viatamin cùng các khoáng  chất”.

Giai đoạn trong bào thai

Theo BS huỳnh Kim Chi: “Não phát triển rất nhanh và rất sớm từ trong bào thai. Ngay từ những tuần đầu tiên, khoảng 250.000 tế bào phát triển trong 1 phút và kéo dài trong 3 tháng. Các tế bào này liên kết hay kết nối với nhau để hình thành việc nắm bắt thông tin cũng như đưa ra hoạt động khi cần cho toàn cơ thể”.

Do đó, vấn đề dinh dưỡng cho trẻ em ở những năm đầu đời rất quan trọng. Dinh dưỡng ảnh hưởng đến các chức năng của não, mọi sự thiếu hụt dinh dưỡng trong thời kỳ này dễ dẫn đến tình trạng bị suy dinh dưỡng bào thai và ảnh hưởng tới sự phát triển trí não của trẻ trong tương lai. 

Trong giai đoạn này, ngoài lượng calori bình thường, người mẹ cần ăn thêm khoảng 300 calo/ngày, trong đó lưu ý bổ sung các chất đạm, chất sắt, axit folic, i-ốt.

Cụ thể, chất đạm cần tăng thêm 15g/ngày, tương đương với 2 ly sữa hay 100gr thịt, cá hay 2 quả trứng, hoặc1 miếng đậu hủ 200gr. Với I-ốt, là chất cần thiết cho sự tổng hợp hormone tuyến giáp, là loại hormon quan trọng trong việc phát triển hệ thần kinh trung ương. Nếu thiếu I-ốt, người mẹ có thể bị sảy thai hay trẻ có nguy cơ chậm phát triển trí tuệ, nặng hơn sẽ trở nên đần độn. 

Chất sắt và chất axit folic là 2 chất dinh dưỡng đặc biệt quan trọng trong giai đoạn thai kỳ vì nó giúp phòng chống thiếu máu cho cả mẹ lẫn con. Đồng thời còn giúp giảm các tai biến sản khoa, giảm nhiễm trùng hậu sản, tránh cho trẻ có nguy cơ bị dị tật ống thần kinh, đồng thời tránh được tình trạng ảnh hưởng tới chỉ số thông minh (IQ) ở trẻ do thiếu máu.

Giai đoạn 6 năm đầu đời  

Trẻ phát triển và tăng trưởng rất nhanh về thể chất và trí não, đặc biệt là năm đầu tiên. Khi sinh trọng lượng não chỉ nặng 350g, đến 1 tuổi nặng 900g, 2 tuổi bằng 80% não người trưởng thành và 6 tuổi não đạt 100% kích thước não người trương thành (1.300g).

Trong giai đoạn này trẻ cần một chế độ dinh dưỡng đa dạng để có thể cung cấp đầy đủ 4 nhóm thực phẩm gồm chất đạm, chất béo, chất bột đường và viatamin cùng khoáng chất.

Chất đạm có nhiều trong thịt, cá, trứng, sữa, đậu nành, và các loại đậu khác… chất đạm sẽ cung cấp các axit amin là các chất quan trọng giúp dẫn truyền thần kinh.

Chất béo là nguồn nhiệt lượng thiết yếu cho sự tăng truởng và phát triển của hệ thần kinh. Có nhiều loại chất béo đặc biệt cần thiết cho não như Omega 3, có trong các loại cá hồi cá thu, cá trích, cá basa…. Omega 6, có nhiều trong hạt mè, hạt hướng dương, hạt bí đỏ. Ngoài ra, còn có các chất béo Cholin, Phospholipid có nhiều trong lòng đỏ trứng, thịt nội tạng, bơ đậu phộng, nước nho, bông cải…

Đường là năng lượng chính không thể thiếu của não vì thế chất bột đường không thể thiếu trong bữa ăn hằng ngày. Nhưng chỉ nên ăn các loại thực phẩm cung cấp chất bột đường hấp thu chậm như cơm, bánh mì, khoai củ, trái cây… Không nên hay hạn chế chất bột đuờng có trong nước ngọt, bánh kẹo, thức uống có đường…

Đối với vitamin và khoáng chất, quan trọng là các vitamin thuộc nhóm B như B1, B5, B6, B9, B12, có nhiều trong ngũ cốc, rau các loại, bông cải, cam, bưởi, lòng đỏ trứng, thịt, cá, trứng, sữa…Ngoài ra, các khoáng chất kẽm, sắt, I-ốt lần lượt có trong hàu, sò…hay gan thịt cá, rau dền… hoặc có trong tảo, các loại hải sản… cũng là những khoáng chất thiết yếu giúp trẻ có được sự đầy đủ dưỡng chất trong dinh dưỡng.

Ngọc Thanh