Xăng dầu "bẩn": đại lý làm sai, ai chịu?

Ngày 16/2, Bộ Công Thương đã tổ chức họp với 13 doanh nghiệp (DN) đầu mối nhập khẩu xăng dầu để tìm biện pháp quản lý chất lượng xăng dầu trong hệ thống phân phối.

Tại cuộc họp, ý kiến từ các DN đều khẳng định chất lượng xăng dầu ở hầu hết các đầu mối, các đại lý trực tiếp trong hệ thống đều tốt. Bằng chứng là nguồn xăng dầu nhập khẩu và xăng dầu do Nhà máy lọc dầu Dung Quất sản xuất được kiểm soát rất chặt chẽ về chất lượng nên khó xảy ra việc nhập và cung cấp xăng kém chất lượng.

Đối với khâu tồn chứa tại các DN đầu mối, hay khâu vận chuyển xăng dầu từ kho của DN đầu mối đến các đơn vị tiêu thụ thuộc hệ thống hoặc các tổng đại lý, đại lý cũng được kiểm soát chặt thông qua việc liên tục lấy mẫu đối chiếu…

Có thể thấy, những vi phạm về chất lượng xăng dầu được phát hiện trong thời gian vừa qua chủ yếu là ở hệ thống các đại lý. Hiện cả nước có khoảng 13.000 cửa hàng xăng dầu, trong đó các cửa hàng trong hệ thống của các DN đầu mối chỉ có trên 3.000 cửa hàng (chiếm 25 - 30%), còn lại là cửa hàng đại lý của tổng đại lý, DN tư nhân chiếm khoảng 75%.

Tại cuộc họp, lãnh đạo Tập đoàn Xăng dầu Việt Nam (Petrolimex) cho biết: Trên 2.000 cửa hàng xăng dầu trực thuộc hệ thống, Petrolimex đã đầu tư rất tốn kém vào quy trình kỹ thuật cũng như các khâu quản lý chất lượng nên xăng dầu bán ra được đảm bảo chất lượng, số lượng, giá bán. Tuy nhiên, Petrolimex còn có cung cấp xăng dầu cho 4.000 cửa hàng là của đại lý, tổng đại lý, mà việc kiểm soát hệ thống này khá phức tạp, còn nhiều vấn đề bất cập.

Xin được nhấn mạnh rằng theo Nghị định 84/2009/ND-CP mỗi đại lý chỉ được ký hợp đồng với một thương nhân cung cấp xăng dầu, nhưng thực tế đa phần các đại lý đều ký hợp đồng cung cấp với nhiều đầu mối.

DN phản ánh, thực tế một ông chủ có thể lập ra vài công ty làm đại lý hoặc tổng đại lý để lấy xăng dầu từ nhiều nguồn khác nhau. Khi DN đầu mối phát hiện sai phạm chỉ có quyền cắt hợp đồng cấp hàng với đại lý. Nhưng các đại lý khi bị cắt hợp đồng với đầu mối này thì lại chạy sang đầu mối khác…

Có ý kiến cho rằng điều này có nguyên nhân từ cơ chế kinh doanh xăng dầu hiện nay và với mức đầu tư của các đại lý tại thời điểm này, hầu hết các đại lý không có nhiều lợi nhuận.

Bởi vậy, tại cuộc họp, Vụ trưởng Vụ Thị trường trong nước (Bộ Công Thương) Võ Văn Quyền đồng tình với các DN là nếu vận hành thị trường xăng dầu một cách thông suốt theo cơ chế thị trường và các yếu tố thị trường được phản ánh đầy đủ thì gian lận có điều kiện để suy giảm.

Bên cạnh đó, ông Quyền cũng cho rằng, nhiều trường hợp sai phạm xảy ra là do DN chưa làm hoặc chưa thực hiện hết quyền của mình với đại lý, trong đó có trách nhiệm quản  lý chất lượng đối với tất cả các tổng đại lý và đại lý có bán hàng của mình.

Tại cuộc họp, Thứ trưởng Hồ Thị Kim Thoa khẳng định, chất lượng xăng dầu từ khâu nhập khẩu đến tay người tiêu dùng là trách nhiệm của các đầu mối nhập khẩu xăng dầu. Do đó doanh nghiệp nào vi phạm, ngoài biện pháp xử lý hành chính doanh nghiệp đó sẽ được thông báo rộng rãi trên phương tiện thông tin đại chúng.

Theo Thứ trưởng, tới đây Bộ sẽ tiếp tục phối hợp cùng các cơ quan chức năng  rà soát lại các chính sách, đặc biệt Nghị định 84/2009/NĐ-CP và Thông tư 36/2009/ TT – BCT về quy chế đại lý kinh doanh xăng dầu nhằm tăng cường hơn nữa trách nhiệm của các đầu mối kinh doanh và đại lý kinh doanh xăng dầu.

Ngoài ra, Bộ cũng giao Vụ Thị trường trong nước phối hợp với các cơ quan chức năng kiểm soát các đầu mối nhập khẩu hóa chất phụ gia có thể hòa với xăng gây ảnh hưởng chất lượng xăng dầu.

Lan Hương