Lý giải nguồn cơn phụ huynh không dám "đối mặt" với lạm thu

Hội chứng “gió sợ bờ tường”…

Qua phân tích từ chính các PHHS, cũng đã có không ít ý kiến chất vấn: Vì sao PHHS đông như vậy mà lại dễ dàng “thuần phục” trước các chiêu trò lạm thu, mà chủ trương thì theo nhiều giáo viên cho hay là đều xuất phát từ hiệu trưởng và ban giám hiệu các trường. Bản thân đa số giáo viên chủ nhiệm cũng đã khẳng định: họ rất bức xúc với tệ lạm thu, cùng chung mong muốn với PHHS là cần phải xóa bỏ các khoản thu vô lý núp bóng “xã hội hóa giáo dục”…

Vấn đề là từ cả hai phía PHHS và giáo viên đều bị… hội chứng Sợ. PHHS thì sợ cô giáo trù con mình, còn cô giáo thì lại sợ bị hiệu trưởng trù nếu không hoàn thành chỉ tiêu thu tiền…Tóm lại là số đông người lại sợ một thiểu số người. Quá nghịch lý!  Nhưng ở VN mình bây giờ đúng là nhiều chuyện tưởng không thể vẫn thành có thể như thế đấy. 

Lý giải cho nỗi sợ mà ai cũng thấy rất vô lý này, Bình Minh:  vubinhminh82@yahoo.com một lần nữa nhấn mạnh tới nỗi lo cho con cái của các bậc PHHS trong thời buổi dường như lĩnh vực dịch nào cũng Cung không đủ Cầu:

“Không ai dám đánh cược việc học hành của con mình để phản đối thầy cô. Con tôi học tiểu học ở quận Cầu Giấy, đóng quỹ hội phụ huynh lớp 1,2 triệu một năm. Thật không thể tin được, toàn các khoản chi vô lý. Một số phụ huynh phản đối, trao đổi một hồi ban phụ huynh quyết định: vẫn thu như mức ban đầu vì "đã có thống nhất với giáo viên chủ nhiệm và hiệu trưởng". Đành vậy. Đến khi có văn bản kiểm soát chặt chẽ việc thu quỹ hội phụ huynh, chúng tôi bị ép ký vào tờ giấy ghi phụ huynh tự nguyện đóng góp. Khi con tôi học tiểu học, nghe nói một số trường đã giảm bớt các khoản thu. Trường con tôi thì vẫn phải đóng 700 nghìn quỹ ban phụ huynh học sinh và...không có phiếu thu. Nếu các trường tổ chức thăm dò dư luận bằng cách bỏ phiếu kín (không ghi tên phụ huynh), thì có lẽ phải đến đến 99% phụ huynh không đồng tình với các khoản thu ngoài lề vô lý như vậy”.

Văn Nhẫn vannhandk2@gmail.com nêu rõ thế khó của PHHS khi chỉ có 2 lựa chọn:  Cam chịu hoặc đấu tranh để rồi… tránh đâu (như lệ thường ở ta lâu nay vẫn thế).

“Kính thưa các bậc phụ huynh và nhà báo, tôi cũng có con đi học, cũng chịu cảnh như các vị, cũng đau lòng và suy nghĩ nhiều. Tôi thấy chỉ có 2 con đường:

+ Một là cứ câm lặng làm theo, rồi ra sức kiếm tiền để trang trải cho con. "Vũ quá thiên tình" mà, vẫn hi vọng có một ngày tươi sáng thay đổi. Chuyện của cá nhân thì nhỏ, chuyện của ngành, của đất nước, của thế hệ mới là lớn. Chắc chắn nếu đã sai thì không thể kéo dài mãi được.

+ Hai là đứng ra đấu tranh với cái sai trái, ví dụ như đòi tất cả các khoản thu phải có biên lai (hiện giờ không hề có biên lai thì thanh tra bó tay, làm gì có bằng chứng). Chấp nhận hi sinh nhưng một mình (hoặc thiểu số) đấu tranh thì ăn thua gì? Phải có thời cơ, có nhiều người, có tiếng nói, có luật pháp, có chứng cớ và có hệ thống chính trị... hỗ trợ thì mới thay đổi được. Vậy là lại cần có thời gian. Riêng tôi chọn làm đồng thời cả hai phương án”.

Tư Tình tinhkhucmua1985@yahoo.com.vn khẳng định nguy cơ con bị "hành" nếu PHHS dám tỏ ra “không biết điều”:

“Đã từng có bài báo nêu lên câu hỏi: "Có nên tăng lương cho các cô để giảm tình trạng học thêm, thu các khoản ngoài để hỗ trợ lương cho giáo viên?" Tôi thấy bây giờ trường nào cũng thế: cứ thu và thu. Các bậc cha mẹ không dám lên tiếng vì ai dám chống đối, con cái họ sẽ "lãnh đủ". Mà có hàng trăm cái lý do hợp lý hết sức để giáo viên "dạy dỗ" học sinh có cha mẹ không biết điều như thế”.

Thực tế là rất rất nhiều PHHS khi bị đẩy vào thế phải “đặt cược” con mình nếu muốn đấu tranh, đã nhanh chóng... nhụt chí dù biết như thế là hèn nhát. Như cái cách mà Thu Ha hathu@gmail.com thú nhận: 

“Mình cũng có con học tiểu học. Đúng là tâm trạng của mình cũng rất ấm ức khi phải nộp các khoản tiền rất vô lí, nhưng vì sợ cô trù dập con nên mình cũng không dám lên tiếng. Mới bắt đầu vào lớp 1 mà trường bắt phụ huynh nộp tiền mua máy chiếu, màn hình, laptop cho cô giáo. Trong khi học sinh lớp 1 cần tập trung chính vào việc tập đọc, tập viết.... Biết là quá vô lí mà không làm gì được…Cũng  tự  thấy mình sao mà hèn quá!”

Con cái đi học bây giờ vất vả quá!

Sợ trường, sợ cô giáo, ấm ức với ban đại diện PHHS. Từ 3 “cục tức” đó, không ít PHHS nêu đề xuất theo kiểu loại trừ dần các mục tiêu gây bức xúc, bắt đầu từ cái xem ra dễ nhất bởi họ có quyền bỏ phiếu lựa chọn. Đó là nên chăng bỏ Hội PHHS, bởi hiện nay đa số đã bị biến tướng thành công cụ thu tiền hộ cho nhà trường, làm thay phần việc “tế nhị” cho cô giáo chủ nhiệm. Quả là chuyện học hành của con cái bây giờ khiến nhiều bậc PHHS phải than trời vì quá vất vả, khổ nhục đủ đường.

“Câu chuyện muôn thuở, đầu năm học nào cũng nghe nói về chuyện lạm thu, nhưng vẫn không thấy ban ngành chức năng nào lên tiếng. Phụ huynh thì cứ kêu, nhà trường thì cứ thu. Tốt nhất là nên bỏ hội PHHS vì tôi thấy có Hội cũng chẳng mang lại lợi ích gì cho học sinh cả. Có trường đã đóng quỹ Hội PHHS lớp 500.000đ/hs/học kỳ rồi, còn bắt đóng quỹ Hội PHHS trường 150.000đ/hs/năm. Không đóng thì đại diện Hội gởi giấy qua học sinh mang về đưa cha mẹ coi. Và nói là tự nguyện chứ không đóng là không được, vì cô giáo chủ nhiệm nhắc liên tục, học sinh sợ nên thế nào cũng phải về nhà đòi cha mẹ đóng cho bằng được. Con cái đi học bây giờ vất vả quá, nào là chương trình nặng không sát với thực tế, nào là tiền trường thu đủ thứ, nào là tiền Hội PHHS .. Không biết bao giờ nền giáo dục Việt Nam mới thay đổi?” - Thu Hà:  thuha325@gmail.com

“Theo tôi, nên cấm luôn việc thu tiền của Hội PHHS. Hội này chỉ nên lập ra để làm cầu nối giữa nhà trường và phụ huynh về việc học của con em mình mà thôi, không dính dáng gì đến tiền bạc hết. Ai muốn ủng hộ nhà trường tự nguyện thì gặp riêng Ban Giám hiệu” - Lê Thanh:  tjanh2013@ymail.com

Từ phía Ban PHHS, lại có thêm những tiếng nói về cái thế có vẻ như cũng rất kẹt của họ: 

“Bản thân tôi là một người trong Ban PHHS, tôi thấy các khoản thu đều theo chủ trương của nhà trường, không phải do Ban PHHS đề ra. Ban PHHS chỉ là công cụ để truyền đạt tới các PHHS mà thôi. Do đó, Sở và Bộ GD&ĐT phải có biện pháp với nhà trường. Vì dù có một số không thực hiện thì hầu hết tất cả các PHHS đều đồng ý tuân theo QĐ chung của nhà trường và các lớp. Không thể một mình một phách được, nên cuối cùng quy định vẫn được thực thi (giống như một số quy định của về những lĩnh vực khác như làm CMT mới đó, vẫn không thay đổi dù có bị dư luận phản đối).

Dù bằng cách này hay cách khác thì nhà trường vẫn có biện pháp để “khắc phục” khi Sở và Bộ chưa kiên quyết xử lý triệt để. Năm này qua năm khác nhà trường vẫn "bắt" nộp các khoản thu thêm ngoài như để mua: điều hoà, máy chiếu, mua dụng cụ cho các con (nhất là trường mầm non mua từ cái túi nilon, giấy tô vẽ, dép đi trong nhà vệ sinh, hình cắt dán trang trí lớp...). Không thu như vậy thì các cô lấy đâu tiền mà chi cho những thứ đó và cho bản thân các cô, dù thực tế nếu quyết toán đúng thì chi phí cho những thứ đó thật ra cũng không đáng kể.

Đấu tranh phải cả tập thể, còn số ít thì từ xưa tới nay ở VN luôn phải là đi cả một quãng đường dài, có khi còn rất dài. Khi đó thì những người tiên phong đã phải chịu hậu quả rồi. Tôi cũng bức xúc không kém gì các PHHS khác, song tất cả vì con em nên cũng đành ngậm ngùi cho qua. Vài trăm ngàn đó đáng gì khi con em mình bị trù dập, bị tẩy chay và ảnh hưởng tới học tập, suy nghĩ của bé. Muốn trách, nhà báo nên trách nền giáo dục của VN, đừng trách các PHHS chúng tôi!” - Tuyết Minh:  tuyetminh@gmail.com

Luật bất thành văn

Cũng có một số phản hồi khẳng định tệ nạn lạm thu do lỗi từ cả hai phía, tương tự như phải có 2 bàn tay thì mới vỗ vào nhau thành tiếng được.

“Khoản lạm thu tôi nghĩ lỗi từ 2 phía:

+ Xuất phát điểm đầu tiên chắc là từ một số không ít các gia đình có điều kiện kinh tế và gia đình không có điều kiện chăm con, nên họ đã sử dụng tiền (theo nhiều hình thức ) để phó mặc cho các giáo viên (từ mầm non đến bậc PTTH). Chưa kể còn có các mạnh thường quân hứng khởi bất thình lình.

+ Về phía các trường, bên cạnh những điều "phó thác" thâm niên nêu trên, cũng còn bất cập khi có các khoản cần phải chi mà không có nguồn. Hoặc nguồn không đủ, không kịp thời điểm nên phải vận dụng chia vào các khoản thu gọi là XH hóa giáo dục.

Có Cầu ắt phải có Cung, 2 vấn đề này luôn tỷ lệ và hỗ trợ nhau khăng khít, lâu ngày sẽ ăn sâu vào tâm trí và trở thành không thể phản kháng được khi "luật bất thành văn". Và ai cũng đành tự vỗ về bởi suy nghĩ "nói ra chỉ thiệt con mình", thế là vô tình lại làm khổ chính các bậc phụ huynh cứ hết năm này qua năm khác. Nỗi khổ đó ngày càng nâng cao cả về "chất"  và "lượng", gây nên khó khăn mãn tính cho phần chiếm số đông còn lại.

Các phóng viên không cần hỏi người dân, chỉ cần hỏi người thân hay họ hàng làm cô nuôi dạy trẻ hay giáo viên cấp nào cũng được, là biết liền. Bức xúc cũng có, nhưng thấy lo thì nhiều vì học để trở thành NGƯỜI giờ hình như trong các trường không chú ý đến. Tôi chỉ mong ngành GD có một bước cải tiến mạnh mẽ, hay mạnh dạn nhận sai để sửa thôi” - Tanhia63:  thanhdangminh@gmail.com

Để rồi chốt lại thì nguồn cơn tệ nạn rõ ràng cũng phải có sự “tiếp tay” từ cả phía PHHS lẫn các vị… bên trên của cấp trường:

“Lỗi này chủ yếu do phụ huynh, nếu mọi người đều phản đối thì chẳng có chuyện gì xảy ra. Nhưng ai cũng muốn con em mình được chăm sóc tốt hơn con người khác thì phải chịu thôi.  Lương giáo viên không đủ để sống thì không sinh chuyện mới lạ. Theo tôi, có khi chỉ vài năm nữa, PHHS muốn bỏ nhiều tiền ra để có giáo viên giỏi cho con em mình chắc cũng không có. Vì những học sinh giỏi bây giờ có mấy ai đi học Sư phạm đâu, khi ra trường khó tìm việc, mà có được việc thì lương vừa thấp vừa mang tiếng” - Hùng:  fristloves1309@yahoo.com

Và trên tất cả, sự bao che, dung túng cho tệ nạn của chính giới chức ngành GDĐT vẫn tiếp tục bị dư luận đặt dấu hỏi nghi vấn, bởi đã từ lâu đó đã là những chuyện: Phải nói chứ không thể đừng!

“Có gì mà cứ phải bàn cãi nhiều vậy? Chung quy chỉ là do ngành giáo dục và các ban ngành chức năng không dứt khoát để dung túng cho nhà trường tác oai tác quái mà thôi. Nếu Bộ Giáo dục hay cơ quan có thẩm quyền ra quyết định quy định rõ rằng các khoản thu bắt buộc là bao nhiêu. Ngoài ra nghiêm cấm nhà trường thu các khoản khác, bất kể vì lý do gì ...thì trường nào dám thu thêm ? Không nghiêm thì lấy đâu ra sự công bằng xã hội?

Hoặc giả các cháu học sinh đúng tuyến thì không phải đóng các khoản nào nữa, còn các cháu trái tuyến thì thỏa thuận ngay trước khi vào trường là phải đóng các khoản nào? Bao nhiêu? Ai vào thì vào, không thì thôi. Chứ cái kiểu tuyển sinh vào trường cứ như là… giăng bẫy người ta vậy. Vào trường rồi mới công bố khoản thu, ai người ta còn chuyển trường khác được?