Nhiều nét mới về hai Giải thưởng cao quý tôn vinh các nhà khoa học

(Dân trí) - Hai Giải thưởng cao quý do Đảng và Nhà nước trao tặng cho tác giả công trình có giá trị cao về khoa học, công nghệ và thực tiễn sẽ có một số điều chỉnh so với các đợt trước. Đáng chú ý là sự đơn giản hóa thủ tục hành chính ở mức tối đa để tạo điều kiện cho các nhà khoa học tham gia.

Sáng 6/8, Bộ Khoa học và Công nghệ (KHCN) tổ chức Hội nghị phổ biến, triển khai kế hoạch tổ chức Giải thưởng Hồ Chí Minh, Giải thưởng Nhà nước về KHCN đợt 5.

anh3-06082015-f0f39
Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Nguyễn Quân trao đổi về kế hoạch tổ chức Giải thưởng Hồ Chí Minh, Giải thưởng Nhà nước về KHCN.

Bộ trưởng Bộ KHCN Nguyễn Quân cho biết: Công trình được tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh và Giải thưởng Nhà nước về khoa học và công nghệ (KHCN) là công trình khoa học tiêu biểu, có giá trị cao về khoa học và công nghệ, hiệu quả kinh tế xã hội, có ảnh hưởng rộng lớn, lâu dài trong đời sống, là kết quả của sự dày công nghiên cứu, cống hiến trí tuệ và tài năng của các nhà khoa học phục vụ sự nghiệp xây dựng và bảo vệ tổ quốc. Giải thưởng Hồ Chí Minh, Giải thưởng Nhà nước về khoa học và công nghệ được xét tặng và công bố 05 năm một lần, vào dịp kỷ niệm ngày Quốc khánh 02/9.

Với việc Chính phủ ban hành Nghị định số 78/2014/NĐ-CP ngày 30/7/2014 về Giải thưởng Hồ Chí Minh, Giải thưởng Nhà nước và các giải thưởng khác về KHCN nên ở đợt xét tặng lần này có nhiều sự thay đổi.

Để bạn đọc hiểu rõ hơn về những nội dung thay đổi đợt xét tuyển lần thứ 5 đối với hai giải thưởng cao quý do Đảng và Nhà nước trao tặng, phóng viên Dân trí đã có cuộc trao đổi với ông Đặng Quang Huấn, Vụ trưởng Vụ thi đua - Khen thưởng (Bộ KHCN).

Thưa ông, Quy định xét tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh, Giải thưởng Nhà nước về khoa học và công nghệ trong Nghị định số 78/2014/NĐ-CP có những nội dung mới so với những quy định của bốn đợt xét tặng Giải thưởng trước đây?

Ông Đặng Quang Huấn: Lần này có 5 nội dung mới so với những quy định của bốn đợt xét tặng Giải thưởng trước đây, cụ thể như sau: Căn cứ pháp lý xây dựng Nghị định 78/2014/NĐ-CP dựa trên quy định Điều 66, Điều 67 và Điều 68 Luật thi đua, khen thưởng năm 2003, Luật sửa đổi, bổ sung Luật thi đua, khen thưởng năm 2013 và Luật KHCN năm 2013.

Mỗi công trình chỉ được đề nghị xét tặng một giải thưởng trong một đợt xét tặng giải thưởng; mỗi công trình chỉ được tặng một giải thưởng.

anh2-06082015-d3b9c
Ông Đặng Quang Huấn - Vụ trưởng Vụ Thi đua Khen thưởng (Bộ Khoa học và Công nghệ)

Giải thưởng được xét tặng và công bố 5 năm một lần, vào dịp kỷ niệm Ngày Quốc khánh 2/9. Hồ sơ đề nghị xét tặng giải thưởng quy định theo hướng đơn giản hóa thủ tục hành chính ở mức tối đa. Điều này được thể hiện: trước đây, Tác giả công trình hoặc đại diện hợp pháp của tác giả công trình nộp 15 bộ hồ sơ đề nghị xét tặng giải thưởng (trong đó: 01bộ hồ sơ gốc và 14 bộ hồ sơ bản sao). Hiện nay, quy định tác giả công trình hoặc đại diện hợp pháp của tác giả công trình nộp 1 bộ hồ sơ đề nghị xét tặng giải thưởng (bản giấy) và 1 bản điện tử của hồ sơ. Trường hợp công trình được đề nghị xét thưởng ở hội đồng cấp tiếp theo thì  tác giả công trình hoặc tổ chức, cá nhân liên quan nộp bổ sung 1 bộ hồ sơ (bản giấy) để lưu tại cơ quan tổ chức xét tặng giải thưởng.

Lần này, quyền lợi của tác giả công trình được tặng Giải thưởng đó là được nhận tiền thưởng từ ngân sách nhà nước với số tiền thưởng tương đương 270 lần mức lương cơ sở tại thời điểm có quyết định giải thưởng (đối với Giải thưởng Hồ Chí Minh); 170 lần mức lương cơ sở tại thời điểm có quyết định giải thưởng (đối với Giải thưởng Nhà nước). Ngoài ra quyền lợi nêu trên, tác giả còn được hưởng các quyền lợi khác có liên quan đến Giải thưởng.

Nội dung cuối cùng đó là công trình nghiên cứu về Việt Nam của tác giả là người nước ngoài mà hồ sơ sử dụng ngôn ngữ nước ngoài thì phải kèm theo bản dịch sang tiếng Việt được tổ chức KHCN trong nước đề xuất xét tặng giải thưởng xác nhận về sự chuẩn xác của bản dịch ra tiếng Việt. Căn cứ xét tặng, hồ sơ và trình tự thủ tục xét tặng thực hiện theo quy định như đối với tác giả là người việt Nam có công trình đề nghị xét tặng giải thưởng.

gthuong-06082015-b7234
Có nhiều thay đổi về hai Giải thưởng cao quý của Đảng và Nhà nước trao tặng cho các nhà khoa học (Ảnh Từ Lương)

Giải thưởng Hồ Chí Minh, Giải thưởng Nhà nước xét tặng cho tác giả có công trình khoa học và công nghệ nào, thưa ông?

Ông Đặng Quang Huấn: Giải thưởng Hồ Chí Minh và Giải thưởng Nhà nước về KHCN xét tặng cho tác giả có công trình: Công trình nghiên cứu khoa học; Công trình nghiên cứu phát triển công nghệ; Công trình ứng dụng công nghệ.

Ông có thể cho biết công trình nào sẽ được đề nghị xét tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh, Giải thưởng Nhà nước về KHCN?

Ông Đặng Quang Huấn: Điều kiện xét tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh, Giải thưởng Nhà nước về KHCN, bao gồm: Công trình đề nghị xét tặng giải thưởng phải có hồ sơ hợp lệ, được công bố theo quy định (trừ các công trình có nội dung liên quan đến bí mật Nhà nước), được ứng dụng tại Việt Nam.

Thời gian công trình được công bố hoặc ứng dụng trong thực tiễn ít nhất là 3 năm hoặc công trình được ứng dụng đổi mới sáng tạo có hiệu quả ít nhất 1 năm tính đến thời điểm cơ quan chủ trì tổ chức xét tặng giải thưởng nhận hồ sơ công trình đề nghị xét tặng; Tính đến thời điểm xét tặng Giải thưởng, tác giả công trình không vi phạm quy định tại Điều 8 Luật Khoa học và công nghệ.

Vậy Quy trình xét tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh, Giải thưởng Nhà nước về khoa học và công nghệ như thế nào?

Ông Đặng Quang Huấn: Việc xét tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh, Giải thưởng Nhà nước về KHCN được tiến hành ở 3 cấp. Cụ thể, cấp cơ sở: Hồ sơ đề nghị xét tặng Giải thưởng được xem xét tại Hội đồng xét tặng giải thưởng cấp cơ sở do Thủ trưởng cơ quan, tổ chức trực tiếp quản lý tác giả công trình thành lập.

Trong trường hợp tác giả công trình không có cơ quan, tổ chức trực tiếp quản lý thì Giám đốc Sở KHCN nơi tác giả cư trú thành lập Hội đồng xét tặng giải thưởng cấp cơ sở;

Đối với tác giả là người nước ngoài có công trình nghiên cứu về Việt Nam, công trình phải được một tổ chức khoa học và công nghệ công lập có lĩnh vực hoạt động chuyên môn phù hợp với lĩnh vực của công trình đề xuất xét tặng giải thưởng với bộ, ngành, địa phương quản lý (qua cơ quan chủ quản trực tiếp, nếu có) và Bộ KHCN. Tổ chức khoa học và công nghệ có trách nhiệm hỗ trợ tác giả công trình hoàn thiện hồ sơ đề nghị xét tặng giải thưởng theo quy định và thành lập Hội đồng xét tặng giải thưởng cấp cơ sở sau khi có ý kiến đồng ý của cơ quan chủ quản và Bộ KHCN.

Cấp bộ, ngành, địa phương: Hồ sơ đề nghị xét tặng Giải thưởng được xem xét tại Hội đồng xét tặng giải thưởng cấp bộ, ngành, địa phương do Bộ trưởng, Thủ trưởng cơ quan ngang bộ, cơ quan thuộc Chính phủ, cơ quan nhà nước khác ở Trung ương, Chủ tịch Ủy ban nhân dân tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương quyết định thành lập.

Cấp Nhà nước thực hiện qua hai bước: Bước 1: xem xét hồ sơ đề nghị xét tặng Giải thưởng tại các Hội đồng xét tặng giải thưởng chuyên ngành cấp nhà nước do Bộ trưởng Bộ KHCN quyết định thành lập.

Bước 2: xem xét hồ sơ đề nghị xét tặng Giải thưởng tại Hội đồng xét tặng giải thưởng cấp nhà nước do Thủ tướng Chính phủ quyết định thành lập trên cơ sở đề nghị của Bộ trưởng Bộ KHCN.

Kết quả xét tặng giải thưởng được Hội đồng xét tặng giải thưởng cấp nhà nước gửi Ban Thi đua - Khen thưởng Trung ương để tổng hợp hồ sơ, trình Thủ tướng Chính phủ xem xét, đề nghị Chủ tịch nước quyết định tặng Giải thưởng.

Xin cảm ơn ông!

Nguyễn Hùng (thực hiện)
(Email hungns@dantri.com.vn)