VN đóng góp tích cực để xây dựng cộng đồng ASEAN

Nhân dịp này, Bộ trưởng Ngoại giao Phạm Bình Minh đã trả lời phóng viên đi theo đoàn về kết quả và những đóng góp của Việt Nam vào thành công của Hội nghị.

Xin Bộ trưởng cho biết trọng tâm và kết quả của Hội nghị Cấp cao ASEAN lần thứ 20?

Bộ trưởng Phạm Bình Minh: Hội nghị Cấp cao ASEAN lần thứ 20 và cũng là Hội nghị Cấp cao đầu tiên trong năm Chủ tịch ASEAN 2012 của Campuchia đã diễn ra tại Phnom Penh, Campuchia từ ngày 3-4/4/2012. Dịp này, Lãnh đạo các nước ASEAN cũng đã gặp Đại diện của Đại hội đồng liên nghị viện ASEAN (AIPA), Thanh niên và các tổ chức xã hội dân sự.

Các Trưởng đoàn dự Hội nghị Cấp cao ASEAN 20 chụp ảnh chung. (Ảnh: Đức Tám/TTXVN)

Dưới chủ đề “ASEAN: một Cộng đồng, một Vận mệnh”, Lãnh đạo các nước ASEAN đã tập trung bàn về phương hướng triển khai các ưu tiên và trọng tâm hợp tác của ASEAN trong năm 2012, nhất là tăng cường đoàn kết, đẩy mạnh hợp tác, xây dựng Cộng đồng ASEAN, tăng cường liên kết và kết nối, tăng cường quan hệ đối ngoại cũng như trao đổi về các vấn đề khu vực và quốc tế quan tâm ...

Sau hai ngày làm việc tích cực, Cấp cao ASEAN-20 đã đạt được những kết quả quan trọng sau:

Thứ nhất, Lãnh đạo các nước ASEAN đạt nhất trí cao về việc tăng cường đoàn kết và quyết tâm đẩy mạnh việc hiện thực hóa Lộ trình xây dựng Cộng đồng ASEAN trên cả ba trụ cột là: chính trị-an ninh, kinh tế và văn hóa-xã hội, song song với tăng cường kết nối và thu hẹp khoảng cách phát triển nhằm xây dựng một Cộng đồng ASEAN gắn kết, vững mạnh, liên kết chặt chẽ và phát triển bền vững vào năm 2015. Để thực hiện mục tiêu trên, Lãnh đạo các nước ASEAN đã chỉ đạo cần phải đẩy nhanh tiến độ đạt được các chỉ tiêu đã đề ra, phát huy vai trò của các cơ quan điều phối và giám sát triển khai các thỏa thuận của ASEAN ở cả cấp độ khu vực và quốc gia.

Thứ hai, Hội nghị tiếp tục đề cao vai trò trung tâm và những đóng góp quan trọng của ASEAN trong việc tăng cường hợp tác và định hướng cấu trúc khu vực; theo đó ASEAN tiếp tục khuyến khích các Đối tác tham gia hợp tác xây dựng và đóng góp tích cực vào các mục tiêu chung là hòa bình, ổn định và phát triển ở khu vực, thiết thực hỗ trợ ASEAN xây dựng Cộng đồng, cũng như ứng phó hiệu quả với các thách thức đang đặt ra. ASEAN sẽ tiếp tục cùng các đối tác làm sâu sắc hơn các khuôn khổ, cơ chế hợp tác như ASEAN+1, ASEAN+3, Cấp cao Đông Á (EAS), Diễn đàn khu vực ASEAN (ARF), Hội nghị Bộ trưởng Quốc phòng ASEAN mở rộng (ADMM+)… đồng thời, ASEAN sẽ tăng cường tham vấn, phối hợp lập trường tại các diễn đàn đa phương rộng lớn hơn như Liên hợp quốc, G20, APEC, ASEM…, qua đó nâng cao hơn nữa vai trò, vị thế và đóng góp có trách nhiệm của Hiệp hội vào công việc chung của cộng đồng quốc tế và khu vực.

Thứ ba, Hội nghị đánh giá cao những nỗ lực và đóng góp của ASEAN trong việc thúc đẩy hòa bình, ổn định và an ninh ở khu vực, trong đó có việc xây dựng các chuẩn mực ứng xử và triển khai thực hiện các cam kết đã được quy định trong các văn kiện như Hiệp ước Thân thiện và Hợp tác ở Đông Nam Á (TAC), Hiệp ước khu vực Đông Nam Á không có vũ khí hạt nhân (SEANWFZ), Tuyên bố về ứng xử của các bên ở Biển Đông (DOC).

Các Nhà Lãnh đạo ASEAN cũng nhất trí cần tăng cường hợp tác trong ASEAN cũng như giữa ASEAN với các đối tác nhằm ứng phó hiệu quả với các thách thức an ninh phi truyền thống như biến đổi khí hậu, thiên tai, an ninh năng lượng, lương thực, an ninh hàng hải, tội phạm xuyên quốc gia…, vì hòa bình, an ninh, ổn định và phát triển ở khu vực.

Hội nghị bày tỏ ủng hộ những tiến triển gần đây ở Myanmar, hoan nghênh kết quả bầu cử bổ sung ngày 1/4/2012; yêu cầu sớm dỡ bỏ cấm vận đối với Myanmar…

Về tình hình Bán đảo Triều tiên, Hội nghị khẳng định lại lập trường của ASEAN ủng hộ Bán đảo Triều Tiên hòa bình, ổn định và không có vũ khí hạt nhân, kêu gọi các bên liên quan kiềm chế và sớm nối lại đàm phán 6 bên.

Về Biển Đông, Hội nghị nhấn mạnh việc bảo đảm hòa bình, ổn định và an ninh ở Biển Đông, trong đó có an ninh và an toàn hàng hải; các bên liên quan cần giải quyết các tranh chấp bằng biện pháp hòa bình, tuân thủ luật pháp quốc tế, đặc biệt Công ước Liên hợp quốc về luật biển 1982 (UNCLOS); bảo đảm tôn trọng và thực hiện đầy đủ Tuyên bố về ứng xử của các bên ở Biển Đông (DOC), sớm xây dựng một bộ Quy tắc ứng xử ở Biển Đông (COC).

Kết thúc Hội nghị, Lãnh đạo các nước ASEAN đã thông qua các Tuyên bố chung gồm: Tuyên bố Phnom Penh “ASEAN: một Cộng đồng, một Vận mệnh”, Nghị sự Phnom Penh về xây dựng Cộng đồng ASEAN, Tuyên bố ASEAN không ma túy vào năm 2015. Chủ tịch Hội nghị cũng đã ra Tuyên bố Chủ tịch về các kết quả quan trọng của Cấp cao lần này. 

Xin Bộ trưởng cho biết sự tham gia và đóng góp của Việt Nam vào thành công của Hội nghị Cấp cao lần này?

Bộ trưởng Phạm Bình Minh: Đoàn Cấp cao Việt Nam tham dự Hội nghị lần này do Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Tấn Dũng dẫn đầu. Tiếp tục phương châm "chủ động, tích cực và có trách nhiệm," Đoàn ta đã có những đóng góp quan trọng ở cả Hội nghị Cấp cao và các Hội nghị cấp Bộ trưởng, trên các trọng tâm ưu tiên của ASEAN và khu vực, cũng như vào việc tăng cường đoàn kết ASEAN. Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Tấn Dũng đã có phát biểu và đề xuất quan trọng về những vấn đề trọng tâm của Hội nghị.

Nhân dịp Hội nghị, Thủ tướng cũng đã gặp Thủ tướng Chính phủ Hoàng gia Campuchia Hun Sen, Chủ tịch ASEAN 2012 và đã tiếp xúc với Lãnh đạo nhiều nước ASEAN nhằm tăng cường quan hệ song phương và trao đổi về các vấn đề của Hội nghị.

Theo đó, chúng ta đã có những đóng góp tích cực vào việc thúc đẩy sự nhất trí trong ASEAN về xây dựng Cộng đồng ASEAN trên ba trụ cột là chính trị-an ninh, kinh tế và văn hóa-xã hội; đề cao “văn hóa thực thi” nhằm triển khai hiệu quả Lộ trình xây dựng Cộng đồng ASEAN vào 2015 , Kế hoạch tổng thể về Kết nối ASEAN, nhất là các dự án trọng điểm về kết nối hạ tầng, gắn với các chương trình thu hẹp khoảng cách phát triển, tăng cường hợp tác tiểu vùng, trong đó có Tiểu vùng Mekong, nhằm hướng tới xây dựng ASEAN thành một thị trường chung và không gian sản xuất thống nhất, phát triển bền vững và đồng đều, trong đó cần hợp tác hiệu quả về sản xuất nông nghiệp và bảo đảm an ninh lương thực trong ASEAN.

Cùng với các nước ASEAN, chúng ta nhấn mạnh ASEAN cần phát huy hiệu quả các công cụ và cơ chế hợp tác chính trị-an ninh ở khu vực như TAC, SEANWFZ, DOC, ARF, ADMM+... nhằm góp phần thúc đẩy hòa bình, an ninh và hợp tác phát triển ở khu vực; ủng hộ việc tăng cường phối hợp lập trường của ASEAN tại các diễn đàn quốc tế; đề nghị thể chế hóa sự tham gia của ASEAN tại G-20; tiếp tục làm sâu sắc, xây dựng nội hàm và định hướng trong quan hệ với các đối tác lớn đi đôi với phát huy vai trò chủ đạo của ASEAN trong cấu trúc khu vực đang định hình.

Về Biển Đông, chúng ta nhấn mạnh ASEAN cần đoàn kết, chủ động thúc đẩy hòa bình, ổn định, an ninh và an toàn hàng hải ở Biển Đông; giải quyết tranh chấp bằng biện pháp hòa bình; tuân thủ luật pháp quốc tế, nhất là Công ước Luật biển 1982; tôn trọng và thực hiện đầy đủ DOC ; đồng thời, ASEAN cần khẩn trương hoàn tất xây dựng các thành tố của bộ quy tắc COC, làm cơ sở khởi động tham vẫn giữa ASEAN và Trung Quốc về COC. Mặt khác, ASEAN cần tiếp tục tăng cường hợp tác về các vấn đề trên biển, như an ninh và an toàn cho các tuyến đường hàng hải, cứu hộ, cứu nạn trên biển, phòng chống cướp biển, các tội phạm trên biển... trên cơ sở luật pháp quốc tế và UNCLOS 1982.

Về Mekong, chúng ta nhấn mạnh sự cần thiết của việc khai thác, sử dụng nguồn nước Mekong một cách hợp lý và bền vững vì lợi ích của cư dân và sự phát triển bền vững của các nước ven sông, nhất là các nước hạ nguồn; đề nghị các nước thuộc lưu vực sông Mekong phối hợp nghiên cứu một cách khoa học, tổng thể và hệ thống về các tác động đến môi trường và nguồn nước trong việc khai thác, sử dụng nguồn nước Mekong.

Trong quá trình Hội nghị, Đoàn Việt Nam cũng đã có những đóng góp tích cực và quan trọng vào công tác soạn thảo các văn kiện của Hội nghị để các văn kiện này phản ánh được các trọng tâm ưu tiên của ASEAN và khu vực, đặc biệt là về đoàn kết, xây dựng Cộng đồng ASEAN và bảo đảm hòa bình, an ninh, ổn định và hợp tác phát triển ở khu vực.