Hàng ngàn câu hỏi truy trách nhiệm, câu trả lời rất ít

Rất nhiều ý kiến xoay quanh chuyện trách nhiệm, cơ chế chịu trách nhiệm, tổ chức bộ máy, con người được các đại biểu Quốc hội nêu ra trong phiên thảo luận, tự đánh giá nhiệm kỳ khoá XIII của Quốc hội sáng nay, 28/3.

Không cải cách được tiền lương, khó chống tham nhũng

Đồng tình cao với việc Quốc hội thẳng thắn “nhận rõ phần trách nhiệm trước những tồn tại, yếu kém của đất nước”, đại biểu Trần Khắc Tâm (Sóc Trăng) nhận định, 5 năm nhiệm kỳ là một quãng thời gian vừa ngắn lại vừa dài.

Ngắn là khi dù đã rất cố gắng, nỗ lực, nhưng Quốc hội, từng đại biểu chưa đáp ứng hết được những gửi gắm, mong muốn, kỳ vọng, yêu cầu của cử tri. Dài là khi những vấn đề bức xúc trong đời sống xã hội, trong chính sách được cử tri nêu mãi, kỳ họp sau nối tiếp kỳ họp trước, mà chưa được giải quyết rốt ráo khiến cử tri thất vọng, nản lòng, còn đại biểu thì cảm thấy bất lực.

Nhấn mạnh dấu ấn của Quốc hội khoá XIII là bản Hiến pháp 2013 – một bản Hiến pháp tốt, giúp hoàn thiện thể chế đất nước nhưng đại biểu Trần Khắc Tâm băn khoăn, đường lối đúng, thể chế hay nhưng người thực hiện năng lực yếu, đạo đức kém cũng vô nghĩa.

Ông Tâm phân tích thực trạng bộ máy nhà nước còn chồng chéo về chức năng, nhiệm vụ, “dậm chân” lên nhau, khó đạt hiệu năng, hiệu quả cao nhất. “Một hệ thống chính trị và bộ máy Nhà nước cồng kềnh, đồ sộ, không tinh giảm được biên chế, thì sẽ không thể tiến hành cải cách được chế độ tiền lương, không cải cách được chế độ tiền lương thì khó có thể chống được tham nhũng, cửa quyền” – đại biểu cảnh báo.

Vị đại biểu đến từ miền Tây nêu thực tế, trong khi họp kỳ cuối cùng của nhiệm kỳ đang diễn ra thì Tây Nguyên đang khát cháy, Đồng bằng Cửu Long vốn là vùng sông nước trù phú mênh mang, nay đang phải đối mặt với nạn xâm nhập mặn chưa từng có, làm cho mía cháy, lúa khô, dân khát… bởi tác động của biến đổi khí hậu và sự tác động có chủ ý của con người ở một số quốc gia phía thượng nguồn. Ngoài Biển Đông, tàu thuyền của ngư dân Việt Nam vẫn luôn bị đe dọa, bị khủng bố bởi sự xua đuổi, đâm húc ác nghiệt của âm mưu bành trướng…

Những thử thách, khó khăn lớn đón chờ nhiệm kỳ tới của Quốc hội đặt ra yêu cầu, toàn thể bộ máy Nhà nước phải vận hành trơn tru hơn, quyết liệt hơn, chính xác hơn, hiệu quả hơn để ứng phó với tình hình. Theo đó, nhiệm vụ căn bản nhất, cấp bách nhất của nhiệm kỳ tới là thực hiện cải cách bộ máy.

Làm sai mà không phải chịu trách nhiệm - nguyên nhân của mọi yếu kém

Cũng từ góc độ tổ chức bộ máy nhà nước, đại biểu Huỳnh Nghĩa (Đà Nẵng) nhận xét, Quốc hội vẫn chưa thật sự cải tiến, đổi mới mạnh mẽ, mối quan hệ công tác của Quốc hội với các cơ quan hữu quan, còn lúng túng, không chặt chẽ, cơ chế trách nhiệm với cá nhân, cán bộ chưa đủ hiệu lực.

Dẫn chứng việc lấy phiếu tín nhiệm đối với người giữ chức vụ do Quốc hội bầu, phê chuẩn đã được thực hiện 2 lần trong nhiệm kỳ này, ông Nghĩa ghi nhận, đây là cách làm mới, để người giữ trọng trách phải không ngừng tự hoàn thiện mình nhưng việc này nhân dân chưa đồng thuận, thiếu kỳ vọng, bởi vì quy trình quá rối rắm.

Việc quy định 3 mức: Tín nhiệm cao/Tín nhiệm/Tín nhiệm thấp là cách làm chưa triệt để, còn lập lờ thì làm sao có cơ sở để cơ quan có thẩm quyền xem xét đánh giá cán bộ. Dù quy định đã được “chốt” lại bằng một Nghị quyết của Quốc hội, đại biểu Đà Nẵng vẫn đề nghị thiết kế lại với chỉ 2 mức đánh giá rõ ràng: Tín nhiệm/Không tín nhiệm để tạo bước ngoặc đột phá nhằm nâng cao năng lực, vai trò trách nhiệm của người được lấy phiếu tín nhiệm. Từ đó, quyền lực của Quốc hội được nâng lên, nhân dân càng tin tưởng.

Cũng đề cập cơ chế trách nhiệm, Trưởng đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Thái Nguyên Trương Thị Huệ chỉ ra thực tế trong các phiên chất vấn có hàng ngàn câu hỏi về trách nhiệm, nhưng câu trả lời rõ ràng về trách nhiệm còn rất ít, vậy nên những chuyện như biệt thự, dự án mọc lên trong rừng cấm; ký túc xá nghìn tỷ bỏ hoang; nhiều nhà máy xi măng, cán thép công nghệ lạc hậu vẫn triển khai… cứ kéo dài không dứt.

“Nếu làm sai mà không phải chịu trách nhiệm thì nghĩa là pháp luật chưa nghiêm, hiệu lực hiệu quả quyền lực nhà nước cũng chưa được xem trọng” – đại biểu kết luận.

Theo bà Huệ, quy trách nhiệm là không dễ, nhưng đó là trách nhiệm của cả Chính phủ, Quốc hội và đại biểu Quốc hội. Cá nhân tổ chức làm sai, quyền lực Nhà nước chưa được thực thi đầy đủ là nguyên nhân của mọi nguyên nhân dẫn đến yếu kém.

P.Thảo