Làm gì để nâng cao chất lượng bậc học mầm non ?

Đội ngũ giáo viên là nhân tố quyết định ảnh hưởng lớn đến chất lượng dạy - học và chăm sóc trẻ. Mặc dầu vậy, thực tế cho thấy, đội ngũ giáo viên ở bậc học này còn thiếu về số lượng, chất lượng chưa đồng đều, chưa đáp ứng được yêu cầu của giáo dục mầm non hiện nay. Cụ thể, theo thống kê của Bộ Giáo dục và Đào tạo, tính đến cuối năm 2009, cả nước còn thiếu gần 25000 giáo viên, chủ yếu là ở địa bàn miền núi, hải đảo, vùng sâu, vùng xa. Chất lượng giảng dạy, chăm sóc trẻ của giáo viên cũng còn tồn tại một số bất cập. Trong năm học 2008 – 2009, cả nước có đến 15461 giáo viên chưa đạt chuẩn, chiếm gần 10% tổng số giáo viên mầm non cả nước. Chất lượng giáo viên đang công tác ở bậc mầm non cũng đang tồn tại nhiều điểm bất cập như: chậm đổi mới phương pháp dạy học và chăm sóc trẻ để đáp ứng được yêu cầu của chương trình giáo dục mầm non mới; thiếu cập nhật thông tin, bồi dưỡng, nâng cao trình độ. Đặc biết, giáo viên mầm non công tác ở các vùng miền núi, vùng sâu, vùng xa có đến 11000 người chưa biết tiếng dân tộc, gây không ít khó khăn trong quá trình chăm sóc cũng như vận động trẻ đến trường. Một trong số những nguyên nhân dẫn đến tình trạng giáo viên ở bậc học mầm non thiếu về số lượng, bất cập về chất lượng là do chế độ chính sách đãi ngộ đối với giáo viên và cán bộ quản lý giáo dục mầm non còn nhiều điểm bất hợp lý, chưa tạo ra được động lực để giáo viên rèn luyện về phẩm chất, nâng cao năng lực chăm sóc trẻ. Thậm chí, có không ít giáo viên ở bậc học này đã phải bỏ nghề, chuyển sang làm nghề khác vì đồng lương quá eo hẹp.

Để nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên mầm non, đảm bảo chất lượng và số lượng nhằm thực hiện chương trình giáo dục mầm non mới, hệ thống các phòng GD&ĐT, sở GD&ĐT cần quản lý tốt hơn chất lượng giáo viên theo chuẩn nghề nghiệp giáo viên mầm non. Khuyến khích giáo viên tự học tập, nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ, tu dưỡng đạo đức nhà giáo. Bảo đảm không có giáo viên mầm non nào vi phạm đạo đức nhà giáo, kiên quyết loại bỏ những hành vi bạo hành đối với trẻ mầm non. Việc thực hiện định mức biên chế sự nghiệp trong các cơ sở giáo dục mầm non công lập cũng cần được quan tâm, nhằm giúp giáo viên yên tâm công tác, gắn bó lâu dài với nghề. Mỗi địa phương cần xác định nhu cầu giáo viên, lập kế hoạch đào tạo phù hợp với tình hình thực tế. Có thể sử dụng phương pháp “đặt hàng”các trường đại học, cao đẳng sư phạm đào tạo kết hợp với chính sách khuyến khích giáo viên về công tác tại địa phương. Các chế độ chính sách đãi ngộ đối với giáo viên mầm non cũng cần được cải tiến theo hướng từng bước nâng cao đời sống vật chất, tinh thần, nhất là đội ngũ giáo viên mầm non vùng nông thôn, miền núi, vùng sâu, vùng xa.

Có một thực tế là hiện nay, mạng lưới trường lớp, cơ sở vật chất các trường mầm non còn nhiều thiếu thốn, chưa đảm bảo yêu cầu và phân bố không đồng đều. Trong những năm gần đây, khi số trẻ mới sinh có chiều hướng gia tăng, nhu cầu của gia đình phụ huynh tăng cao thì hệ thống các trường mầm non, nhất là các trường công lập đã không đáp ứng được, gây ra tình trạng “quá tải”. Đặc biệt, ở vùng thành phố, người dân có nhu cầu gửi trẻ rất lớn nhưng lại thiếu quỹ đất xây dựng trường lớp. Việc xây dựng, quy hoạch các khu dân cư đô thị chưa gắn với quy hoạch đất đai để xây dựng trường lớp cho bậc học mầm non đã dẫn đến tình trạng nhiều trẻ em trong lứa tuổi mầm non ở đây không được đến trường. Trường lớp thiếu nên không ít phụ huynh phải gửi con ở những điểm trông giữ trẻ tư nhân, hoạt động “chui”, không có giấy phép, điều kiện chăm sóc trẻ không đảm bảo, thậm chí một số nơi gây ra tình trạng bạo hành đối với trẻ em.

Để khắc phục tình trạng trên, trong thời gian tới các cấp, ngành cần quan tâm nhiều hơn tới bậc học mầm non trong việc tăng cường đầu tư quỹ đất, đầu tư xây dựng hệ thống trường lớp, mua sắm trang thiết bị phục vụ cho việc dạy và học nhất là ở những vùng còn khó khăn. Bởi trên thực tế, ngân sách nhà nước dành cho bậc học này vẫn còn ở mức khiêm tốn. Theo số liệu đã công bố của Vụ giáo dục mầm non - Bộ GD&ĐT, hiện nay, cơ cấu ngân sách cấp cho bậc học mầm non chỉ đạt chưa tới 10%. Theo đó, tỉ lệ chi cho giáo dục mầm non ở nước ta là: nhà nước chi 38,6%, gia đình chi 61,4%. So sánh tỉ lệ chi của nhà nước và người dân cho bậc học mầm non ở các nước cho thấy, với tỉ lệ này, ngân sách chi cho giáo dục mầm non ở nước ta thấp hơn so với mức bình quân các nước đang phát triển: nhà nước chi 65,8%, gia đình chi 34,2%.

Theo tiêu chuẩn do Bộ GD&ĐT đề ra, trường mầm non tốt là trường có các tiêu chuẩn như: phòng sinh hoạt thoáng mát, rộng rãi, hợp vệ sinh, có các trang, thiết bị và các loại đồ chơi an toàn, phù hợp với lứa tuổi mầm non; có sân chơi thoáng đãng để trẻ vận động và hoạt động ngoài trời hằng ngày; nhà bếp có chứng nhận an toàn vệ sinh thực phẩm; cấp dưỡng phải được đào tạo ít nhất là kỹ thuật viên sơ cấp nấu ăn; có y, bác sỹ theo dõi sức khoẻ của trẻ và làm công tác dự phòng về môi trường để phòng bệnh cho trẻ; đội ngũ giáo viên và cán bộ quản lý được đào tạo bài bản. Mỗi trường mầm non thuộc hệ công lập hay tư thục muốn đảm nhiệm được trọng trách “ươm mầm” phải đảm bảo được những tiêu chuẩn tối thiểu ấy. Cần phải nhận thức rõ rang rằng, trường mầm non không đơn thuần là nơi trông giữ trẻ mà còn là môi trường để cho trẻ phát triển toàn diện về mọi mặt đồng thời là bước đệm cần thiết để hình thành nhân cách và phát triển nguồn lực con người.