Đi chợ Tết - lan man chuyện mua bán
Ngày Tết đi chợ, chứng kiến kẻ bán người mua, lan man một chút về chuyện bán mua. Không có ý gì khác, ngoài mong muốn góp phần làm trong sạch môi trường mua bán vốn lâu nay tồn tại khá nhiều điều đáng bàn.
Trong cơ chế thị trường đang từng bước hình thành và hòan thiện ở nước ta, ngòai những nhân tố tích cực giúp cho nền kinh tế phát triển nhanh, còn thấy xuất hiện lối làm ăn “chụp giật”, thiếu đạo đức và văn hóa kinh doanh, khiến cho mối quan hệ giữa những người Bán - Mua bị thương tổn.
Nguyên tắc đúng đắn nhất trong “mua – bán” có lẽ là “thuận mua vừa bán”. Một nền kinh tế trong sạch, đúng đắn và ổn định là khi nó giữ được nguyên tắc đó. Ngược với “thuận mua vừa bán” là “mua như xin – bán như cho”, là “mua bằng bất cứ giá nào”, là “ép giá”, là “bán với giá cắt cổ”,…
Cái gốc của việc “thuận mua vừa bán” chính là “giá cả”. Về nguyên tắc, “giá cả” luôn luôn xoay quanh cái trục “giá trị” và “giá trị sử dụng” - nó cao thấp theo đúng giá trị của bản thân nó. Khi nguyên tắc này bị phá vỡ, có nghĩa là nền kinh tế hàng hóa rơi vào tình trạng trì trệ, thậm chí là hỗn lọan. Và điều này luôn luôn tác động xấu đến đời sống xã hội, đến miếng cơm manh áo của đông đảo giới cần lao! Tình trạng giá một số mặt hàng bị đẩy lên rất cao trong thời gian gần đây, mà điển hình là sữa bột các loại – có giá bán cao nhất thế giới, đã nói lên điều đó.
Giá cả không tuân theo giá trị và giá trị sử dụng có nguyên nhân ở hoạt động đầu cơ, ở việc “cung không đi đôi với cầu”, ở cơ chế độc quyền sản xuất kinh doanh. Đầu cơ thì đã có sự quản lý của pháp luật, cung đi đôi với cầu thì chủ yếu thuộc tài điều khiển của nhà doanh nghiệp, còn khắc phục tình trạng độc quyền thì phải dựa vào cải cách cơ chế quản lý kinh tế vĩ mô.
Giá cả còn không phản ảnh đúng giá trị khi nó là hàng giả, hàng kém chất, hàng thiu thối được ngụy trang lừa khách hàng,… Cái giá ấy phản ảnh giá lương tâm của chính người kinh doanh nó. Tiếc rằng thời này, nhất là vào những dịp lễ tết như hiện nay, nhiều kẻ buôn bán đã không từ một thủ đoạn nào nhằm tận thu lợi nhuận, thỏa mãn đến mức tối đa lòng tham của họ, bất chấp sức khỏe và tính mạng đồng loại - bản chất “con buôn” mà xã hội muốn quên đi, đã trở lại nguyên hình của nó!
Ý kiến của bạn về vấn đề này xin gửi đến Diễn đàn Dân trí qua địa chỉ e-mail:thaolam@dantri.com. |
SỨC LAO ĐỘNG cũng là hàng hóa, một dạng hàng hóa đặc biệt. Nhưng sức lao động không phải là bản thân con người và phẩm giá con người. Con người bán sức lao động của mình để kiếm sống, chứ không bán bản thân con người anh ta. Một kẻ đã bán mình cho danh lợi, kẻ đó không đáng gọi là người nữa! Rất tiếc là nhiều ông chủ doanh nghiệp - kể cả một số doanh nghiệp Nhà nước, đã cố tình hiểu sai vấn đề này, coi người lao động như cỏ rác, muốn đối xử thế nào cũng được, tàn nhẫn hơn cả đế quốc phong kiến xưa kia… Ngược lại, người lao động do chỗ khó kiếm công ăn việc làm, do đời sống khó khăn, nhiều khi cũng tự giác biến mình thành những nô lệ kiểu mới cho các ông chủ sai khiến, hành hạ, nhục mạ. Chuyện “làm chủ” của người lao động nhiều khi chỉ còn là huyền thoại, chuyện dở khóc dở cười!
Mong rằng năm mới mang tên Canh Dần sẽ bớt đi những “mặt trái” của cơ chế thị trường để cho quan hê Mua - Bán trở nên lành mạnh và tốt đẹp hơn.
Trần Huy Thuận
Nam Định
LTS Dân trí - Bàn về quan hệ Mua - Bán là bàn về mối quan hệ rường cột của nền kinh tế thị trường và đấy cũng là mối quan hệ phổ biến giữa người và người trong xã hội ngày nay.
Nhân chuyện Bán - Mua vào những ngày giáp Tết, tác giả bài viết trên đây muốn đề cập những vấn đề đáng quan tâm để xây dựng mối quan hệ lành mạnh trong việc bán và mua. Đấy không chỉ là văn hóa và đạo đức kinh doanh mà còn là động lực quan trọng để phát triển nền kinh tế thị trường một cách bền vững.